Νίκος Νικολαΐδης, τα κουρέλια τραγουδάνε ακόμα στο ΚΠΙΣΝ

Ιδιοφυής, εμμονικός και συνεπής. Συγγραφέας και σκηνοθέτης. Έβλεπε τον κόσμο με τη δική του οπτική γωνία και παρέμενε πιστός στις ιδέες του και τις εξιστορήσεις των Όρσον Γουέλς και Ρέιμοντ Τσάντλερ. Το σπίτι της «Γλυκιάς Συμμορίας» στο Κεφαλάρι έγινε η θερμοκοιτίδα για μια γενιά νέων ηθοποιών. Εμπνευσμένος από τον γερμανικό εξπρεσιονισμό και τη θεατρικότητα του κάμερσπιλ δημιούργησε ταινίες πολιτικής και αισθητικής παρέμβασης μεταξύ πραγματικότητας και noir φαντασίας εμβαθύνοντας στους χαρακτήρες και την ψυχολογία των ηρώων, αποφεύγοντας το happy end. 

Ένα τριήμερο homage στο έργο του Νικολαΐδη στο ΚΠΙΣΝ, σε επιμέλεια Έφης Παπαζαχαρίου, μας καλεί να ανακαλύψουμε το σημαντικό αυτό δημιουργό με προβολές ταινιών, ομιλίες γύρω από το έργο του, συναυλίες με μουσική γραμμένη για ή εμπνευσμένη από τις ταινίες του, καταγράφοντας και την επίδρασή του σε μια νέα γενιά καλλιτεχνών, ενώ δεν θα λείψει και η λογοτεχνική πλευρά του μέσω των βιβλίων του. Δείτε όλο το πρόγραμμα εδώ.

Αυτό που δεν μου συγχωρούν δεν είναι η συνέπεια στις εμμονές μου, αλλά η εμμονή μου στη συνέπεια

ΝΙΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ

Ο Άγγελος Φραντζής και ο Νίκος Πάστρας θα παρουσιάσουν το οπτικοακουστικό αφιέρωμά τους «O θάνατος μέσα στις στοές μυρίζει πάντα αγιόκλημα» φτιαγμένο με υλικά από τις ταινίες του Νικολαΐδη (6/10 19.30, Φάρος)

«Αυτή η μικρή ταινία έγινε με τα κουρέλια των ταινιών του Νίκου Νικολαΐδη. Πήραμε ουρές πλάνων από χώρους χωρίς πρόσωπα. Εσωτερικά και εξωτερικά, που μούλιαζαν από την αγαπημένη του κινηματογραφική βροχή. Έπειτα βάλαμε σε διάλογο ήρωες διαφορετικών ταινιών. Ο Τζούμας από τα “Κουρέλια” να ακούσει τη Μισέλ από την “Πρωινή περίπολο”, και οι δυο τους να πάνε να βρουν τον Μόσχο από τη “Γλυκιά συμμορία”. Μαζί τους συνομιλεί και όλο το ηχητικό σύμπαν του Νικολαΐδη. Δεν ξέρω ποια ήταν η ανάγκη μας. Τώρα που το σκέφτομαι, μάλλον γιατί μας έλειπε τόσο πολύ το σινεμά του. Γιατί δεν μπορούσαμε να χωνέψουμε την ιδέα ότι δεν θα δούμε νέες εικόνες του. Κι έτσι διαστείλαμε το χρόνο των παλιών του ταινιών. Σαν να θέλαμε να κατοικήσουμε στον κινηματογραφικό χώρο που κατοικούσε και εκείνος. Άλλωστε ξέραμε καλά ότι ο θάνατος μέσα στις στοές μυρίζει πάντα αγιόκλημα». 

ΑΓΓΕΛΟΣ ΦΡΑΝΤΖΗΣ 

«Βροχή. Υγρασία. Αποτσίγαρα λερωμένα με κραγιόν. Φλιπεράκια και τζουκ-μποξ. Ένας λάκκος με βρομόνερα. Ο Μπελαφόντε κελαηδάει τη μοναξιά του ξανθού και η Ευρυδίκη περιμένει όλο το βράδυ. Το μέλλον; Όχι πια εδώ. “Βέρα. Να μην με ξεχάσεις”. Το μάθημα ανατομίας. “Κάτι σαν τις εικόνες που τις βλέπεις να σαπίζουν λιγάκι και μετά να χάνονται στο βάθος” και κάποιοι φοβεροί Platters στο πικ-απ. Μ’ αγαπάς λίγο;»

NIKOΣ ΠΑΣΤΡΑΣ

Ο Γιώργος Χατζηνάσιος για τη συνεργασία του με τον Νίκο Νικολαΐδη, «που θα μείνει αιώνια»:

«Με τον Άλκη Παναγιωτίδη γνωριζόμασταν από τη Θεσσαλονίκη, παίζαμε τζαζ μαζί. Όταν γύρισα από τις σπουδές μου στο Παρίσι ο Άλκης είχε συνεργαστεί με τον Νικολαΐδη στα “Κουρέλια”. Με κάλεσε να δω την ταινία και αμέσως τρελάθηκα με τη σκηνοθεσία και έκανα μέσα μου μια ευχή, αχ ας γινόταν ποτέ να συνεργαστώ με τον Νικολαΐδη. Εντωμεταξύ είχα ήδη συνεργαστεί με σκηνοθέτες του καινούργιου κινηματογράφου, όπως οι Παύλος Τάσσιος, Ανδρέας Θωμόπουλος, Γιώργος Κανελλόπουλος, και φαίνεται ότι είχε παρακολουθήσει τη δουλειά μου. Με πήρε τηλέφωνο και μου λέει, Γιώργο, θέλω να συνεργαστούμε, έχουμε απόψεις σύγχρονες. Συναντιόμαστε, μου λέει την ιστορία, μου δίνει ένα σενάριο σημειωμένο με τέσσερις μαρκαδόρους, τον θυμάμαι σαν πίνακα του Πικάσο. Μου λέει “δεν θέλω να πάρεις μέτρα για την ταινία. Θα μου δώσεις ολοκληρωμένα θέματα και θα τα φορέσω εγώ”. Έγραψα τη μουσική με τον Νίκο δίπλα μου, όταν πήγαινα να το κάνω λίγο πιο ρομαντικό μού έλεγε, θυμάμαι, “διάλυσέ το, διάλυσέ το”. Για αυτό υπάρχει μια διάλυση. (γέλια) Από αυτή τη συνεργασία τη “διαλυμένη” βγήκε αυτό το έργο που έγινε καλτ, ούτε εγώ περίμενα ότι θα έκανε τέτοια αίσθηση. Μια εποχή που έσκιζε η τηλεόραση. Αλλά διαχρονίστηκε. Για μένα ο Νικολαΐδης είναι ο μόνος έλληνας σκηνοθέτης που θα μπορούσε να ζήσει καλά στην Αμερική κάνοντας φοβερές συνεργασίες. Μετά ήρθε και το follow up με την “Πρωινή περίπολο”, πάντα στο ίδιο στιλ, γράφοντας τα μουσικά θέματα. Μια συνεργασία που θα μείνει αιώνια. 

Ο μουσικοσυνθέτης θα ερμηνεύσει στο πιάνο μουσικά θέματα από τις ταινίες «Γλυκιά συμμορία» και «Πρωινή περίπολος» με παράλληλη προβολή από σκηνές των ταινιών αυτών στις 5/10. (Φάρος, 19.30)

H Mαρί Λουίζ Βαρθολομαίου-Νικολαίδου, σκηνογράφος/ενδυματολόγος θυμάται

Δεν ήταν απλά μια συνεργασία με τον Νικολαΐδη ως σκηνογράφος ενδυματολόγος στα γυρίσματα, ήταν μια γλυκιά ανάγκη να υπάρχει ο ένας για τον άλλον, μια εξάρτηση σε όλα τα επίπεδα.  

Διότι όταν ξεκινάς παρέα από την πρώτη  σελίδα του σεναρίου μέχρι το τελευταίο καρέ του μοντάζ κι ακόμα μέχρι το εταλονάζ και τα ξενύχτια για την τελική κόπια, πώς μπορείς να το πεις μόνο συνεργασία αυτό;

Ήταν σαν να ανατρέφαμε μαζί ένα παιδί… το παιδί μας κι αυτό μας έδινε τον χρόνο και τον χώρο να το ευχαριστηθούμε όσο πιο πολύ γινόταν… γιατί δεν εξαρτιόμασταν από κανέναν και δεν μας είχε ανάγκη κανένας!  

Μπαίναμε χέρι χέρι στο τραίνο για το μαγικό ταξίδι της δημιουργίας και σεβόμασταν τις ιδιαιτερότητές μας! 

Δεν μπορώ να πω ότι ήταν πιο ελαστικός μαζί μου, μάλιστα το αντίθετο, απαιτητικός ναι!   Με είχε διώξει δύο φορές από τα γυρίσματα, αλλά στα δέκα λεπτά με έφερνε πίσω!  Στην προεργασία δεν βιαζόμασταν, κάναμε πολλές 

πρόβες με τους ηθοποιούς, στα ρούχα, στη κίνηση, στο φωτισμό στο ντεκόρ.  Όταν πηγαίναμε γύρισμα όλα ήταν στη θέση τους, δεν υπήρχε καθυστέρηση για οποιονδήποτε λόγο, γιατί ο χρόνος ήταν χρήμα και ποτέ δεν 

είχαμε αρκετό!  Ακόμα κι οι ηθοποιοί βγάζαν το πλάνο με δύο λήψεις το πολύ, μια και είχαν κάνει πρόβες μηνών κι ήταν έτοιμοι!

Όταν έγραφε σενάριο ή μυθιστόρημα πήγαινε στο γραφείο και καθόταν από το πρωί μέχρι το δειλινό, μ’ ένα διάλειμμα για φαγητό. Μετά βλέπαμε ταινίες με φίλους ή μόνοι ή μόνος…  

Ήταν πολύ συγκροτημένος και συνεπής σε αυτό που έκανε…το αγαπούσε και το διασκέδαζε!  Θυμάμαι όταν έγραφε τη Στεκιά στο μάτι του Μοντεζούμα, ακουγόταν το γέλιο του σ’ όλο το σπίτι!

Η Μαρί Λουίζ συμμετέχει μαζί με τον αναπλ. καθηγητή Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Δημήτρη Παπανικολάου, τη Διδάκτωρ Ιστορίας και Δραματολογίας ΑΠΘ Ρέα Γρηγορίου και συντονίστρια την ιστορικό κινηματογράφου Αφροδίτη Νικολαίδου στη συζήτηση «Τα χρόνια της χολέρας: από την Ευριδίκη στο ζοφερό μέλλον» στις 6/10 (Φάρος, 19.30)

INFO Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, από Πέμπτη 5 ως και Σάββατο 7 Οκτωβρίου με ελεύθερη είσοδο.

ΝΙΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ (1939-2007). O πολυβραβευμένος Έλληνας κινηματογραφιστής, σεναριογράφος και συγγραφέας γεννήθηκε στην Αθήνα στις 25 Οκτωβρίου 1939. Σπούδασε σκηνοθεσία στη Σχολή Σταυράκου και σκηνογραφία στη Σχολή Βακαλό (1962). Βοηθός του Βασίλη Γεωργιάδη από το 1960, πρωτοεμφανίζεται στη σκηνοθεσία το 1962 με τη μικρού μήκους ταινία «Lacrimae Rerum». Επίσημο ντεμπούτο στο χώρο του κινηματογράφου κάνει το 1975 με τη μεγάλου μήκους ταινία, «Ευρυδίκη ΒΑ 2037». Ακολούθησαν «Τα κουρέλια τραγουδάνε ακόμα» (1979), «Γλυκιά συμμορία» (1983), «Πρωινή Περίπολος» (1987), «Singapore Sling» (1990), «Θα σε δω στην κόλαση, αγάπη μου» (1999), «Ο χαμένος τα παίρνει όλα» (2002), «The Zero Years» (2006). Παράλληλα με την κινηματογραφική του δραστηριότητα έχει γράψει τα βιβλία «Οι τυμβωρύχοι» (1964), «Ο οργισμένος Βαλκάνιος» (1977), «Γουρούνια στον άνεμο» (1992), και τα τρία επανακυκλοφορούν από τις εκδόσεις Athens Voice Books, και θα πωλούνται σε όλη τη διάρκεια του τριήμερου αφιερώματος. Το τελευταίο του μυθιστόρημα «Μια στεκιά στο μάτι του Μοντεζούμα» (2008) κυκλοφορεί από τις εκδόσεις greekworks.com.