Ο Τζορτζ Ρομέρο στη χώρα της «Νύχτας των ζωντανών νεκρών»

R.I.P. Τζορτζ Ρομέρο, το κοινό των cult movies σου χρωστά τα πάντα. Ταινίες σαν τη «Νύχτα των ζωντανών νεκρών» συμβαίνουν μόνο μια φορά. Νοσηρά ρεαλιστικό, αποτροπιαστικά ωμό, μνημειωδώς υπνωτικό, με μια σχεδόν ψυχαναγκαστική απαισιοδοξία να διατρέχει το σώμα του έργου από τη σοκαριστική εισαγωγή μέχρι το πικρό φινάλε, το φιλμ ήταν ένα ταξίδι σε μια νουάρ wasteland όπου κυριαρχούσε ο ζόφος και η αγωνία του επικείμενου.

Η καλοκουρδισμένη μηχανή ανθρωποφαγίας του Ρομέρο δεν είχε καμία σχέση με τα καθησυχαστικά σημερινά high definition λιγούρια του ποπ κορν. Γραμμένο, σκηνοθετημένο, φωτογραφημένο και μονταρισμένο το 1968 με μπάτζετ μόλις 114.000 δολαρίων από έναν νεαρό αμερικανό κινηματογραφιστή με καταγωγή από την Κούβα και τη Λιθουνία, το «Night of the Living Dead» στον καιρό του κατακεραυνώθηκε από το Variety ως ένας «οριακός ορισμός για την πορνογραφία της βίας», χαρακτηρίστηκε «σκουπίδι» από τους New York Times, αναζήτησε το παρακατιανό κοινό του στις αίθουσες των κακόφημων μεταμεσονύκτιων σινεμά της 42ης Οδού του Μανχάταν, δεν άργησε  ωστόσο να πάρει την καλλιτεχνική και εισπρακτική του ρεβάνς: Δύο χρόνια μετά την πρεμιέρα του, προβλήθηκε στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, αναγνωρίστηκε καθολικά σαν «κομβική στιγμή για το σινεμά του τρόμου», ενώ μια δεκαετία μετά την κυκλοφορία του, τα κέρδη του έφτασαν τα 15 εκατομμύρια δολάρια.

Ο Τζορτζ Ρομέρο στα γυρίσματα του «Day of the Dead»

Πέρα από τα έσοδα, τις κριτικές αναδιπλώσεις και την κατοπινή αποθέωση, αξίζει να υπογραμμιστεί ότι μιλάμε για το 1968 και για θέαμα πρωτοφανές στα χρονικά του κινηματογράφου, σε μια εποχή κατά την οποία η διαβάθμιση καταλληλότητας περιεχομένου δεν είχε θεσμοθετηθεί από την Motion Picture Association of America. Ο διαπρεπέστατος σινεκριτικός Roger Ebert ανακαλεί τον αντίκτυπο: «Ήταν συνηθισμένοι να πηγαίνουν σε ταινίες, σίγουρα. Και είχαν ξαναδεί ταινίες τρόμου, σίγουρα. Όμως αυτό ήταν το κάτι άλλο. Τα παιδιά στο κοινό ήταν εμβρόντητα. Επικρατούσε απόλυτη σιωπή. Η ταινία είχε πάψει να είναι διασκεδαστικά φοβερή περίπου στα μισά και είχε γίνει απροσδόκητα τρομακτική. Υπήρχε ένα μικρό κοριτσάκι σε μια θέση κοντά μου, ίσως εννέα ετών, που καθόταν απολύτως ακίνητο και έκλαιγε… Είναι δύσκολο να σκεφτείς τι είδους επίδραση μπορεί να έχει μια τέτοια ταινία σε παιδιά έξι – επτά χρονών. Προσπάθησε να καταλάβεις, όμως. Σε τέτοια ηλικία, τα παιδιά παίρνουν τα γεγονότα που διαδραματίζονται στην οθόνη στα σοβαρά, και ταυτίζονται απόλυτα με τον ήρωα. Και μετά ο ήρωας πεθαίνει, και δεν υπάρχει κακό τέλος, αλλά τραγικό. Κανείς δεν βγαίνει ζωντανός. Οι πάντες σκοτώνονται, και αυτό είναι όλο».

Τι στοιχειώνει περισσότερο, σχεδόν μισό αιώνα μετά; Η φρικιαστική εικονογραφία ή το υποβλητικό τέμπο; Η «Νύχτα των ζωντανών νεκρών» δεν αφήνει κανέναν να επιβιώσει ως την αυγή. Ρομαντικά ζευγάρια, ατρόμητοι ήρωες, ανύποπτες μητέρες καταβροχθίζονται, διαμελίζονται, καίγονται, ολοφύρονται, αιμορραγούν στο σατανικό σιρκουί μιας ιδιοφυΐας του τρόμου που ξετυλίγει στην οθόνη ένα εθιστικό παζλ το οποίο παρακολουθείς με κίνδυνο την ψυχική σου ισορροπία. Μέσα σε όλα αυτά, η επιλογή του μαύρου ηθοποιού Duane Jones στον πρωταγωνιστικό ρόλο έδωσε στη «Νύχτα…» ένα αντιρατσιστικό υπόβαθρο και τον τόνο πολιτικής αλληγορίας που προσέφερε βαθύτερες αναγνώσεις στους φανατικούς του φιλμ και το ανέδειξε σε πραγματικό κλασικό της υποκουλτούρας. Ακολούθησαν πέντε συνέχειες της δυναστείας των «Νεκρών» ως το 2009, με πλέον επιτυχημένο το δραματικά μεταμορφωμένο σε προβληματισμούς και αισθητική «Dawn of the Dead» του 1978. Έβλεπε «The Walking Dead» ο Τζορτζ Ρομέρο; Το τηλεοπτικό χιτ δεν έλεγε πολλά στον πιονέρο της φυλής των νεκραναστημένων, ο οποίος το χαρακτήριζε «σαπουνόπερα με περιστασιακά ζόμπι». Πέθανε στις 16 Ιουλίου χτυπημένος από καρκίνο του πνεύμονα. Αντίο και ευχαριστούμε για τις τρομάρες, Τζορτζ Ρομέρο. 

Σκηνή από το «Dawn of the Dead» (1978)