Το «Paterson» ως ταινία έναρξης και το «Gimme Danger», ντοκιμαντέρ του για τους Stooges: ναι, ο Τζιμ Τζάρμους φυλάει τον πολιτισμό της Θεσσαλονίκης ίσως λίγο καλύτερα από τον συνονόματο άγιο. Επαγρυπνεί, επιστρέφει, μιας και πριν λίγες διοργανώσεις ήταν πάλι εδώ με το «Μόνο οι εραστές θα μείνουν ζωντανοί». Συνδέεται με την πόλη, που από μόνη της αποτελεί μια κιβωτό ποίησης και ροκ εν ρολ. Από τον Σαββόπουλο και τον Αγγελάκα, έως τον Νίκο Αλέξη Ασλάνογλου και τον Χριστιανόπουλο, ναι, η Θεσσαλονίκη τού Τζάρμους του πάει πολύ!
Με αυτές τις δυο ταινίες του που προβάλλονται κατά τη διάρκεια του 57ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, το ζετέμ μεταξύ Τζιμ και Θερμαϊκού φουντώνει και οργιάζει. Ο Δημήτριος Τζάρμους είναι Σαλονικιός, τέλος! Από πού θέλεις να αρχίσουμε, α, μπε, μπα, μπλομ, αν και όχι! Με το «Paterson», την ταινία έναρξης, θα αρχίσουμε. Την πόλη όπου ζει, οδηγεί το λεωφορείο του και στα κρυφά γράφει ποιήματα ο Paterson. Ναι, άνθρωπος και πόλη έχουν το ίδιο όνομα, Paterson, Νιου Τζέρσεϊ. Πατρίδα του Γουίλιαμ Κάρλος Γουίλιαμς, ποιητή και συγγραφέα που έζησε εκεί. Που άσκησε την παιδιατρική κι ο θρύλος λέει πως κούραρε τον μικρούλη Άλεν Γκίνσμπεργκ, πριν γίνει ποέτα και χαθεί στη Νέα Υόρκη. Ο γιατρός Γουίλιαμς γράφει στρωτά. Και στεγνά. Δεν δραματοποιεί, δεν κρεσεντάρει λυρικά ή ρεαλιστικά, δεν ρομαντικίζει, δεν σουρεαλίζει, αρνείται κάθε σύνδεση με λογοτεχνικά ρεύματα. Μόνο παρατηρεί τους συμπολίτες του στο Paterson. Τους κατασκοπεύει από κοντά, τους ακτινογραφεί με στοργή και τρυφερότητα. Απλώς καταγράφει με συγκοπτόμενου ρυθμού λέξεις στη σειρά τη ζωή τους καθώς τρέχει. Ή καθώς κυλά μέσα από το τζάμι του λεωφορείου που καθημερινά οδηγεί ο άλλος Paterson. Που τον ερμηνεύει ο Άλαν Ντράιβερ.
Θεός Τζάρμους. Βρίσκει ηθοποιό που τον λένε Οδηγό, για να παίξει έναν οδηγό λεωφορείου και εντάσσει τη δράση στο Paterson του Γουίλιαμ Κάρλος Γουίλιαμς, προικίζοντάς τον και με το χάρισμα της ποίησης, μιας και πέραν του λεωφορείου του, ο Πάτερσον στον ελεύθερο χρόνο του παιδεύεται με τις λέξεις. Κάθε απόγευμα μετά τη βάρδια, επιστρέφει στο σπίτι. Εκεί τον περιμένει η σύζυγος, που, όσο αυτός βρίσκεται εκτός, εκείνη βάφει μαύρα τα πάντα. Τους τοίχους, τα πιάτα, τις χαρτοπετσέτες, τα κουρτινόξυλα, μια ασπρόμαυρη παράκρουση-ματιά της στον κόσμο.
Κλάσικ Τζάρμους. Οδηγώ και σας σκέφτομαι. Ο Πάτερσον συναντά ανθρώπους, τους μεταφέρει από εδώ προς τα εκεί, ακούει τις λέξεις τους, κατασκοπεύει τις πορείες τους, εμπλέκεται μαζί τους, διακρίνει μέσα τους την ποίηση. Συγκολλητική ουσία για σχέσεις ουσιαστικές. Όπως και το έργο του πραγματικού γιατρού Γουίλιαμ Κάρλος Γουίλιαμς, αλλά και το ίδιο το σινεμά, δυο αιώνες τώρα, του Τζάρμους. Meeting people is easy, ναι, μα κωδικοποίησέ το αν μπορείς όπως αυτός και μετά το συζητάμε αναλυτικότερα.
«Ξεκινώ πάντα από την υπόθεση πως τα τραγούδια αρνούνται να ηχογραφηθούν, δεν τους αρέσει!» είπε κάποτε ο Τομ Γουέιτς, φίλος και συνεργάτης του Τζάρμους, όταν ρωτήθηκε από πού προκύπτει τούτος ο μοναδικός ήχος. Ίσως έτσι να έγραφε κι ο Γουίλιαμ Κάρλος Γουίλιαμς, ίσως έτσι να ξεκινά κι ο Τζιμ μια ταινία. Ίσως η ποίηση να προκύπτει μέσα από αυτό ακριβώς: μια καθημερινότητα δύστροπη και σκληρή, μέσα από τη ματιά μας προς τους άλλους. Τους απλούς, τους αόρατους, τους ανώνυμους, τους τυχαίους.
Ολύμπιον: Πέμπτη, 3 Νοεμβρίου 2016 - 20:00. Τζον Κασσαβέτης: Τετάρτη, 9 Νοεμβρίου 2016 - 20:00
Δεν έχει πλάκα, δεν έχει καθόλου πλάκα, μωρό μου!
Εκτός από το «Paterson», η Θεσσαλονίκη του 57ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου θα ροκάρει και θα κουνηθεί με το «Gimme Danger», ωδή, σπουδή, μεμοραμπίλια και ταινία λυτρωτική για τον Ίγκι και τους Stooges. Εδώ ήταν, είναι και θα είναι Ντιτρόιτ, δεν είναι παίξε γέλασε. Όπως και στους «Εραστές», όπου πρωταγωνιστούσε η μεγάλη soul της εταιρείας Staxx, έτσι κι εδώ, αλλά φόρα παρτίδα, ο Τζιμ μιλά ξεκάθαρα: ήταν η μεγαλύτερη μπάντα στον κόσμο. Όχι σε πωλήσεις, ούτε σε δημοφιλία. Γι' αυτόν. Ο Ίγκι. Το μυώδεις κορμί του, οι αδελφοί Άσετον στη ρυθμική υποστήριξη, η συμμορία των Stooges δηλαδή. Κατέγραψαν εξαίσια όλα όσα αφορούν τον πλανήτη εφηβεία, βαρεμάρα, καύλα και πόθο για βανδαλισμό, σεξ, αλκοολούχες ηδονές και χιλιόμετρα για κάπου. Δεν μετράει ούτε ο προορισμός, ούτε το ταξίδι, το μόνο που μετράει είναι το χάσιμο. Οι Stooges του «No Fun», της επιθυμίας να «Γίνω ο σκύλος σου», της άγριας ακατέργαστης ενέργειας, της φιλίας, της συντροφικότητας, αλλά και του καυγά, του τσαμπουκά, του πίίίίσσσωωωω!
Αν δεν το έκανε ο Τζάρμους, ποιος θα το έκανε; Για θυμήσου: στον «Νεκρό» με τον Νιλ Γιανγκ, στο «Mystery Train» με τον Στράμερ και τον Έλβις, στο «Πέρα από τον Παράδεισο» με τον Γουέιτς, στο «Καφέδες και Τσιγάρα» με τον Ίγκι, τον Γουέιτς πάλι και τους White Stripes. Μια ζωή τη «δουλειά» ο Τζιμ Τζάρμους την έκανε από «μέσα». Γιατί μόνο αν έχεις ζήσει «μέσα» στα τραγούδια, μπορείς να μιλήσεις γι' αυτά.
Ε, ρε γλέντια στη Θεσσαλονίκη που έχουν να γίνουν μετά την προβολή της ταινίας. Ε, ρε, γλέντια! Λιτανείες. Γιατί, όπως αρχίσαμε, έτσι θα τελειώσουμε: δυο μεγάλοι άγιοι φυλούν την πόλη τούτες τις μέρες. Σιγουράκια! Ο Άγιος Δημήτριος ο Πολιορκητής και ο Δημήτριος Τζάρμους ο εξ Αμερικής.
Το φεστιβάλ της Αθήνας, που επιμελείται εδώ και 37 χρόνια ο κριτικός κινηματογράφου Νίνος Φένεκ Μικελίδης, συνεχίζει να αποτελεί πόλο έλξης για όλους τους κινηματογραφόφιλους
9°
