Υπήρξε η μεγάλη κοσμοπολίτισσα της Μικράς Ασίας, αλλά οι μέρες της ευημερίας της τελείωσαν βίαια, σημαδεύοντας για πάντα τον τρόπο που την θυμάται κανείς σήμερα. Αυτό το Σεπτέμβριο στο Μουσείο Μπενάκη, η Σμύρνη, με την πολυτάραχη ιστορία της, παίρνει και πάλι ζωή στην προβολή του «Σμύρνη: η καταστροφή μιας κοσμοπολίτικης πόλης 1900-1922». Ολοκληρωμένο μετά από τέσσερα χρόνια έρευνας, το ντοκιμαντέρ σκιαγραφεί, μέσα από τα καρέ του, την άνοδο και την πτώση μιας πόλης που έμεινε στην ιστορία για τον προοδευτικό της αέρα και την τραγική της καταστροφή.
Με φρέσκια οπτική, η Μαρία Ηλιού, η σκηνοθέτης και επιμελήτριά του, και ο ιστορικός σύμβουλος Αλέξανδρο Κιτροέφ, καταφέρνουν, όπως δηλώνουν οι υπεύθυνοι, να κρατήσουν σε απόσταση «μια υπέρμετρα εθνικιστική αφήγηση αλλά και νεώτερες απόπειρες που αποσιωπούν τα τραγικά γεγονότα της καταστροφής». Το έργο των δύο δημιουργών προβάλλεται στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών Ημερών Πολιτιστικής Κληρονομιάς με θέμα «ΔΙΩΓΜΟΙ. Παλιές και νέες ιστορίες γύρω από την βία και την ανεκτικότητα».
Η Σμύρνη των αρχών του περασμένου αιώνα γίνεται μια εικόνα όλο και πιο ξεκάθαρη, μέσα από φωτογραφίες και μαγνητοσκοπήσεις που βγάινουν για πρώτη φορά στο φως, παρμένες από αρχεία στην Ευρώπη και την Αμερική. Ιστορικοί από την γηραιά ήπειρο αλλά και την άλλη πλευρά του Ατλαντικού μιλούν για την μεγάλη Ιστορία, ενώ Σμυρνιοί πρώτης, δεύτερης και τρίτης γενιάς αφηγούνται τις δικές τους εμπειρίες.
Τρεις από αυτούς φέρνουν, με τις διηγήσεις τους, την ζωή της περιόδου σε πρώτο πρόσωπο. Ξετυλίγοντας το νήμα από τις προσωπικές τους οικογενειακές ιστορίες, προσφέρουν στους θεατές την ευκαιρία να γνωρίσουν από τρεις διαφορετικές φωνές της πόλης, την Ελληνική, την Αρμένικη και την Τουρκική, τα χρόνια όπου η Σμύρνη αποτελούσε σημείο συνάντησης πολιτισμών και κέντρο εμπορίου και, στην συνέχεια, εκείνα κατά τα οποία αποδεκατίστηκε.
Ένα προσεγμένο soundtrack συμπληρώνει τα στιγμιότυπα του εργου. Ήχοι εποχής, με την επιμέλεια της Αλίκης Παναγή, και πρωτότυπες συνθέσεις του μουσικού Νίκου Πλατύραχου, βασισμένες σε σμυρνέικα τραγούδια και επιτυχίες της εποχής, ντύνουν κινηματογραφικά την ιστορία της πόλης.
Το ντοκιμαντέρ επιχειρεί να αποτελέσει ένα φόρο τιμής στην επιστήμη της ιστορίας αλλά και τον κόσμο που χάθηκε κατά την καταστροφή του 1922. Μέσα από τις εικόνες του και τις αφηγήσεις που φιλοξενεί, η Σμύρνη των αρχών του 20ου αιώνα εξακολουθεί να υπάρχει, ανάμνηση της χαρούμενης μικρασιάτικης ζωής αλλά και του ολέθρου που κουβαλά ο πόλεμος.
Ομιλητές: Giles Milton (συγγραφέας του βιβλίου Χαμένος Παράδεισος και βασικός ομιλητής της ταινίας), Αλέξανδρος Κιτροέφ (Haverford College), Θάνος Βερέμης (Πανεπιστήμιο Αθηνών), Βικτώρια Σολομωνίδου (Fellow, Kings College και δεύτερης γενιάς, με καταγωγή από τη Σμύρνη), Ελένη Mπαστέα (New Mexico University και τρίτης γενιάς, με καταγωγή από τη Σμύρνη), Leyla Neyzi (Sabanci University), Jack Nalbantian (Γεννημένος στη Σμύρνη).
Μουσική: Νίκος Πλατύραχος
Μοντάζ: Αλίκη Παναγή
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Allen Moore
Ηχολήπτης: John Zecca
Μιξάζ: Γιώργος Μικρογιαννάκης
Παραγωγή: ΠΡΩΤΕΑΣ μη κερδοσκοπική εταιρεία
Η συλλογή και συντήρηση του αρχειακού οπτικού υλικού πραγματοποιήθηκε από τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό ΠΡΩΤΕΑΣ με την χορηγία του ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΜΠΟΔΟΣΑΚΗ. Η σπάνια ταινία του Robert Davidian που βρέθηκε στο Los Angeles συντηρήθηκε στο Colorlab στην Washington DC.
Το φεστιβάλ της Αθήνας, που επιμελείται εδώ και 37 χρόνια ο κριτικός κινηματογράφου Νίνος Φένεκ Μικελίδης, συνεχίζει να αποτελεί πόλο έλξης για όλους τους κινηματογραφόφιλους
«Είναι δύσκολο να ζεις με εμφύσημα. Δυσκολεύομαι ακόμα και να πάω από τη μία άκρη του δωματίου στην άλλη. Είναι λες και περπατάς με μια πλαστική σακούλα γύρω από το κεφάλι σου»
18°
