Πριν γίνει ταινία, το ομώνυμο βιβλίο του Ντέιβιντ Μίτσελ υπήρξε ένα μεγάλο best seller παγκοσμίως, αλλά κι ένα λογοτεχνικό έργο που είχε κερδίσει το θαυμασμό των κριτικών. Κουβαλούσε επίσης τη φήμη ενός αφηγήματος που δεν θα μπορούσε να γυριστεί ποτέ σε ταινία, αφού η πλοκή του ακολουθούσε διαφορετικές ιστορίες από το παρελθόν έως το μακρινό μέλλον ενώ οι θεματικές του αγγίζουν μερικά δύσκολα φιλοσοφικά ερωτήματα. Όταν ανακοινώθηκε ότι οι σκηνοθέτες του «Matrix» Άντι και Λάρι (που στο μεταξύ έχοντας αλλάξει φύλο μεταμορφώθηκε σε Λάνα) Γουατσόφκσι και ο Τομ Τίκβερ θα έφερναν το βιβλίο στην οθόνη, το πράγμα απέκτησε διαφορετικό ενδιαφέρον. Τώρα, μια εβδομάδα πριν την έξοδο του φιλμ στις αίθουσες, οι σκηνοθέτες του μιλούν για την περιπέτεια που οδήγησε σε μία από τις πιο ακατάτακτες και ενδιαφέρουσες ταινίες της χρονιάς.
Βρίσκοντας τον τόνο σε μια ιστορία τόσο μπερδεμένη
Τομ Τίκβερ Αυτό που μας ενθουσίασε στο βιβλίο ήταν η ικανότητά του να μπλέκει με ένα φαινομενικά εύκολο τρόπο, μερικά πολύ διαφορετικά λογοτεχνικά είδη. Και αυτό που δοκιμάσαμε να κάνουμε στην ταινία, σε αντίθεση με το βιβλίο, όπου οι ιστορίες ξετυλίγονται σε πολύ πιο μεγάλα εδάφια, ήταν να τις μπλέξουμε ακόμη περισσότερο, θέλοντας να εξισορροπήσουμε τις ριζικές αλλαγές στο στιλ των ιστοριών που ήταν πιο εύκολο να αποδεχτείς στο γραπτό λόγο.
Λάνα Γουατσόφσκι Το ύφος του βιβλίου δεν είναι τόσο μπερδεμένο, γιατί τα κομμάτια της κάθε ιστορίας είναι με κάποιο τρόπο πιο ολοκληρωμένα. Κι εκπλαγήκαμε όταν τις ενώσαμε, με το πόσο εκρηκτικό ήταν το αποτέλεσμα και πόσο χρειάστηκε να αλλάξουμε τη δομή τους ώστε να λειτουργούν σε ένα συνολικό αποτέλεσμα σε ένα τόσο διαφορετικό μέσο όσο το σινεμά. Αυτό που θέλαμε να πετύχουμε όμως, δεν ήταν να κάνουμε μια ταινία που να ξεχωρίζει ξεκάθαρα τις αστείες στιγμές, τις σοβαρές θεματικές του και τις σκηνές δράσης, αλλά κάτι που να ξεπερνά τα παραδοσιακά όρια κατανόησης της κινηματογραφικής τέχνης, κάτι που να χωρά όλο το φάσμα της ανθρώπινης εμπειρίας.
Αντι Γουατσόφκσι Και νομίζω ότι το πετύχαμε. Ένας φίλος μας βγήκε από το φιλμ λέγοντας ότι ο κεντρικός χαρακτήρας είναι στην πραγματικότητα η ανθρωπότητα. Και δεν ξέραμε πώς να κάνουμε μια ταινία για την ανθρωπότητα με άλλο τρόπο.
Γυρίζοντας ένα βιβλίο που ήταν «αδύνατον να γίνει ταινία»
Λάνα Γουατσόφκσι Μια τέτοια νοοτροπία είναι ένας μάλλον στενόμυαλος τρόπος να αντιλαμβάνεσαι την τέχνη. Ποιος λέει ότι ένα βιβλίο δεν μπορεί να γίνει ταινία; Υπάρχει κάποια αρχή που καθορίζει αυτά τα πράγματα ή είναι απλά ένας μηχανισμός που περιορίζει τις δυνατότητες ενός έργου τέχνης; Κατά τη γνώμη μου δεν υπάρχουν όρια στην τέχνη, στις μορφές που μπορεί να πάρει, και υπάρχουν πολλές δυνατότητες και πολλές μορφές στις οποίες μπορεί να μετουσιωθεί ένα έργο τέχνης δίχως να χάσει την αξία ή το νόημά του.
Χρησιμοποιώντας τους ίδιους ηθοποιούς, σε διαφορετικούς χαρακτήρες
Τομ Τίκβερ Ήταν ένα εύρημα που αποτελεί μία από τις κεντρικές ιδέες που βοήθησαν στην ολοκλήρωση της ταινίας. Δεν θυμάμαι ποιος είχε την ιδέα γιατί δουλέψαμε από την αρχή πολύ στενά. Είναι μια ταινία που προέκυψε από τη δουλειά των τριών μας, όπου μοιράσαμε το βιβλίο στα τρία, ξεχωρίσαμε στιγμές και ιδέες, τις τοποθετήσαμε σε κάρτες και στη συνέχεια τις απλώσαμε στο πάτωμα και βρήκαμε νέους τρόπους να τις συνδέσουμε και να τις ταιριάξουμε σε κάτι που δεν άλλαζε την ιστορία αλλά την εξυπηρετούσε. Και εκεί ήταν που ανακαλύψαμε πως ένας χαρακτήρας στο μέλλον έκανε κάτι παρόμοιο με κάποιον άλλο στο παρελθόν και πως θα μπορούσε να είναι ο ίδιος ηθοποιός που να τον υποδύεται. Τι αν ο ένας ήταν άντρας κι ο άλλος γυναίκα; Λευκός ή ασιάτης;
Άντι Γουατσόφσκι Όταν γράψαμε το σενάριο και πήραμε την έγκριση του συγγραφέα Ντέιβιντ Μίτσελ, ήταν κάτι που έκανε τα πράγματα πολύ πιο εύκολα. Υπήρχαν από την αρχή κάποιοι ηθοποιοί που θέλαμε και ο βασικότερος ήταν ο Τομ Χανκς. Και η Χάλι Μπέρι ήταν η πρώτη επιλογή μας για έναν από τους βασικούς γυναικείους χαρακτήρες.
Τομ Τίκβερ Υπήρχαν στιγμές που κάποιοι ηθοποιοί περνούσαν ο ένας δίπλα στον άλλο μεταμορφωμένοι στους χαρακτήρες τους και δεν αναγνωρίζονταν. Δεν χαιρετούσαν ο ένας τον άλλο. Ήταν κάτι που συνέβαινε συχνά ειδικά στις πρώτες μέρες των δοκιμών του μέικ απ και των προσθετικών. Και όλες οι μεταμορφώσεις έγιναν με το χέρι, με την εξαιρετική δουλειά των make up asrtists κι όχι με ψηφιακά εφέ ή με μάσκες. Θέλαμε να είναι αληθινό.
Λάνα Γουατσόφσκι Θέλαμε να επιτρέψουμε στους ηθοποιούς μας να παίξουν ρόλους που δεν θα έπαιζαν ποτέ, χαρακτήρες που δεν θα τους έδινε ποτέ μια χολιγουντιανή ταινία. Και μπορέσαμε να το κάνουμε γιατί αυτή δεν είναι μια τυπική ταινία του Τομ Χανκς, ούτε μια τυπική ταινία της Χάλι Μπέρι. Δεν είναι μια συνηθισμένη ταινία όπου όλα έχουν να κάνουν με το σταρ που πρωταγωνιστεί, δεν είναι ο χαρακτήρας του ο μόνος που σε ενδιαφέρει, κι αυτό είναι κατά τη γνώμη μου μια ακόμη κινηματογραφική σύμβαση που καταρρίπτει η ταινία.
Μια διαφορετική ταινία επιστημονικής φαντασίας
Λάνα Γουατσόφσκι Όταν ήμασταν παιδιά η επιστημονική φαντασία ήταν ίσως η πιο πειραματική, ανοιχτόμυαλη μορφή λογοτεχνίας που υπήρχε. Είχα να κάνει με τις δυνατότητες που ανοίγονταν, Και πάντα εξερευνούσε ερωτήματα που ήταν στη βάση τους φιλοσοφικά. Αυτό κάνει το βιβλίο του Μίτσελ, κατά τη γνώμη μου. Μετά από εξακόσιες σελίδες μιας υπέροχης διαδρομής, φτάνεις σε έναν τετρασέλιδο συναρπαστικό διάλογο για την ηθική και τον τρόπο να ζεις τη ζωή σου που δίνει ένα άλλο νόημα σε όλα όσα προηγήθηκαν.
Το φεστιβάλ της Αθήνας, που επιμελείται εδώ και 37 χρόνια ο κριτικός κινηματογράφου Νίνος Φένεκ Μικελίδης, συνεχίζει να αποτελεί πόλο έλξης για όλους τους κινηματογραφόφιλους
«Είναι δύσκολο να ζεις με εμφύσημα. Δυσκολεύομαι ακόμα και να πάω από τη μία άκρη του δωματίου στην άλλη. Είναι λες και περπατάς με μια πλαστική σακούλα γύρω από το κεφάλι σου»
12°
