Η καινούργια ταινία της σκηνοθέτριας του «Attenberg» είναι μια κωμωδία δωματίου –ή, αν προτιμάτε, καμπίνας, αφού διαδραματίζεται εξολοκλήρου σε ένα σκάφος– και φτάνει στις αίθουσες φορτωμένη βραβεία. Εν αναμονή της εξόδου του φιλμ, μιλήσαμε με την Αθηνά και τους all star άντρες του cast της.
Το «Attenberg», η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία της Αθηνάς Τσαγγάρη, ήταν μία από εκείνες οι οποίες καθόρισαν το νέο κύμα του ελληνικού σινεμά που βρέθηκε ξαφνικά σε κάθε σημαντικό φεστιβάλ του πλανήτη, που κέρδισε βραβεία κι έβαλε τους Έλληνες δημιουργούς στον κινηματογραφικό χάρτη. Το επόμενο βήμα της ήταν λογικό να αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Πόσο μάλλον αφού μεταξύ του «Attenberg» και του «Chevalier» μεσολάβησαν δουλειές της όπως το εξαιρετικό art film «The Capsule» ή τα επεισόδια που σκηνοθέτησε για το τηλεοπτικό «Borgia». Από την ανακοίνωσή του μέχρι σήμερα το «Chevalier» δεν σταμάτησε να συζητιέται, όχι όμως πάντα για τους σωστούς λόγους. Από τη μία ήταν τα νέα της συμμετοχής του Σάκη Ρουβά στο καστ, μια «αταίριαστη» επιλογή για πολλούς, από την άλλη το γεγονός της «καθυστέρησης» της εξόδου του φιλμ, θέματα που αφορούν πολλά άλλα εκτός από την ουσία της ταινίας. Μόνο που τα λόγια τελείωσαν (ήδη από τη συμμετοχή του στο Διαγωνιστικό του Λοκάρνο, το βραβείο για το ensemble cast του στο Σαράγεβο και αυτό της καλύτερης ταινίας στο Φεστιβάλ του Λονδίνου) και το «Chevalier» φτάνει πλέον στις αίθουσες.
Η ταινία διαδραματίζεται ολόκληρη σε ένα σκάφος. Έξι άντρες συνδεδεμένοι με δεσμούς συγγενικούς, φιλικούς, επαγγελματικούς, θα βρεθούν καλεσμένοι σε ένα σκάφος για μια εκδρομή. Κατά τη διάρκεια ενός από τα βράδια τους εν πλω κι ενώ αναζητούν τρόπους να περάσουν δημιουργικά την ώρα τους θα εφεύρουν ένα παιχνίδι που έχει στόχο να αναδείξει «τον καλύτερο γενικότερα» και το έπαθλο θα είναι το chevalier δαχτυλίδι του γιατρού, ιδιοκτήτη του σκάφους, το οποίο θα φορέσει ο νικητής. «Τι σημαίνει ο καλύτερος γενικότερα; Προφανώς δεν είναι μια ερώτηση που μπορεί να έχει απάντηση. Είναι μια ερώτηση υπαρξιακή που αφορά στον τρόπο που βλέπουμε την ζωή μας» λέει η Αθηνά Τσαγγάρη. «Όχι απαραίτητα τον τρόπο που βλέπουν οι άντρες τον εαυτό τους. Δεν ήθελα να κάνω μια ταινία για τον ανδρικό ψυχισμό. Ίσως είναι κάτι που μπορείς να δεις στην ταινία, αλλά δεν ήταν αυτή η πρόθεσή μου. Και δεν είναι μια ταινία για τον Έλληνα άντρα. Ήθελα να μιλήσω για το τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος, και νομίζω ότι θα μπορούσε να αφορά τον καθένα, οπουδήποτε».
Η Αθηνά έγραψε το σενάριο μαζί με τον Ευθύμη Φιλίππου, σταθερό συνεργάτη του Γιώργου Λάνθιμου από τον «Κυνόδοντα» μέχρι και σήμερα, όχι γιατί ήθελε μια αντρική ματιά πάνω στους χαρακτήρες ή ένα συγκεκριμένο (συχνά σκοτεινό) χιούμορ που συνεπάγεται το όνομά του, μα γιατί όπως λέει «ήθελα αυτό που συνήθως κάνω κι αυτό που συνήθως κάνει ο Ευθύμης να έρθουν σε επαφή, να συγκρουστούν και να συνυπάρξουν». Το αποτέλεσμα είναι μια αιχμηρή κωμωδία που σε κάνει να γελάς, αλλά με μια δόση πίκρας και υπαρξιακής μελαγχολίας στην ούγια, για τα παιχνίδια δύναμης, για την αγωνία του καθενός μας να αποδείξει κάτι, για τον τρόπο που οι άνθρωποι είμαστε ευάλωτοι κι ατελείς. Ασχέτως φύλου. «Σκέφτηκα ότι στην προηγούμενη ταινία μου, στο “The Capsule”, πρωταγωνιστούσαν μόνο γυναίκες, αλλά με κάποιο τρόπο πραγματευόταν ανάλογα ερωτήματα για την εξουσία, τη σχέση μας με τον εαυτό μας και τους άλλους. Αυτό ήταν κάτι που με ενδιέφερε απόλυτα κι εδώ – το τι είναι τελικά ο άνθρωπος. Αυτό με ενδιαφέρει σε όλες τις ταινίες μου» λέει η Αθηνά. «Και ο λόγος που επέλεξα όλοι οι ήρωες να είναι αυτή τη φορά άντρες, ήταν γιατί δεν ήθελα να μπερδέψω άλλες δυναμικές σε αυτή την ιστορία. Αν είχαμε ακόμη και μία μόνο γυναίκα στο στόρι οι συσχετισμοί, οι δυναμικές, θα άλλαζαν. Θα είχαμε αναγκαστικά μια άλλη ταινία».
Ο Γιώργος Κέντρος, ο Γιώργος Πυρπασόπουλος, ο Πάνος Κορώνης, ο Βαγγέλης Μουρίκης, ο Μάκης Παπαδημητρίου και ο Σάκης Ρουβάς είναι οι έξι άντρες, τα πιόνια αυτής της παρτίδας του chevalier, μια ομάδα ηθοποιών που, όπως λέει η Αθηνά, βρέθηκαν μετά από μια διαδικασία casting που κράτησε 8 μήνες. «Είδαμε πάρα πολλούς ανθρώπους. Από επαγγελματίες ηθοποιούς μέχρι κάποιους που δεν είχαν καμιά σχέση με την ηθοποιία, αλλά με ενδιαφέρουσα προσωπικότητα. Αυτό με ενδιέφερε περισσότερο: το να βρω προσωπικότητες κι όχι απλά ηθοποιούς». Κι αν κάτι έκανε τα πράγματα ακόμη πιο περίπλοκα στην περίπτωση αυτής της ταινίας ήταν το γεγονός ότι τα γυρίσματα θα γίνονταν σε περιορισμένο χώρο, σε ένα σκάφος στο οποίο οι ηθοποιοί, οι τεχνικοί και οι καλλιτεχνικοί συνεργάτες θα έπρεπε να συνυπάρξουν για αρκετές εβδομάδες. «Έπρεπε να μην μπαίνει ο ένας στα πόδια του άλλου, να μάθουμε τις κινήσεις μας, όλα αυτά... Ήμασταν περίπου 40 άτομα στο σκάφος κι ήταν κρίσιμο το να έχουμε ηθοποιούς που από τη μια να έχουν ισχυρή προσωπικότητα, αλλά από την άλλη να μην μπαίνουν σε μια διαδικασία ανταγωνισμού. Κι ένας από τους λόγους που τους επέλεξα ήταν γιατί ήξερα ότι δεν θα μπουν σε αυτή τη διαδικασία. Ομολογώ ότι έτρεμα στην πρώτη πρόβα, αλλά με το που αρχίσαμε να δουλεύουμε, μου έφυγε αμέσως όλο το άγχος. Το ότι είμαστε όλοι μαζί, στο ίδιο σκάφος, μας έκανε να βρούμε έναν τρόπο να συνυπάρξουμε, να γίνουμε κάτι σαν οικογένεια».
Κι όπως ήταν απόλυτα φυσικό, εκτός από την αγωνία της Αθηνάς, ο καθένας από τους ηθοποιούς της ήρθε στο σκάφος κουβαλώντας τις δικές του. Ο Γιώργος Κέντρος, ένας σπουδαίος ηθοποιός αλλά με σχεδόν μηδαμινή παρουσία στο σινεμά, υποδύεται το γιατρό και εξιστορεί γλαφυρά την εμπειρία του από αυτή την κινηματογραφική κρουαζιέρα. «Κάθε φορά που συναντάς ένα σκηνοθέτη δεν ξέρεις τι στ’ αλήθεια να περιμένεις. Ο ένας σου λέει δεν θέλω να ξέρεις τα λόγια γιατί σου αφαιρεί την αυθεντικότητά σου. Ο άλλος θέλει να τα ξέρεις απέξω όπως στο θέατρο, ο τρίτος σού δίνει τις ατάκες όταν έρθεις στο γύρισμα. Στο “Chevalier” κάθε σκηνή ήταν μια αφορμή να εξερευνήσεις τους χαρακτήρες. Είχα ακούσει διάφορα για την κυρία Τσαγγάρη, πριν συνεργαστούμε. Ότι είναι φιλόδοξη, ότι ανοίγουν όλες οι πόρτες για εκείνη, ότι, ότι... Ξαφνικά όμως είδα μια σκηνοθέτρια που μας αντιμετώπιζε με έναν τρόπο έξυπνο, ανθρώπινο και πως δεν κουβαλούσε κανένα τίτλο ή αυθεντία.
Ο τρόπος της ήταν τέτοιος που μου εξασφάλιζε ότι μπορώ να αναπνέω κι αυτό ήταν εξαιρετικά σημαντικό. Κι ακόμη, είναι ρισκαδόρισσα. Δεν πηγαίνει ποτέ εκ του ασφαλούς σε κρατά σε εγρήγορση και κάνει τα πράγματα ενδιαφέροντα».
Η πρόκληση για τον Σάκη Ρουβά ήταν, όπως λέει, το βάρος της ευθύνης τού να βρίσκεται ανάμεσα σε μια ομάδα ηθοποιών σαν αυτή και απέναντι σε μια σκηνοθέτρια σαν την Αθηνά Τσαγγάρη. «Από πολύ νωρίς κατάλαβα ότι το κλίμα ήταν εξαιρετικό. Δεν είχαμε καμιά απολύτως δυσκολία να δουλέψουμε όλοι μαζί και γρήγορα γίναμε μια ομάδα. Κι εγώ αφέθηκα απόλυτα στην Αθηνά γιατί ήξερα ότι το αποτέλεσμα θα άξιζε τον κόπο. Αν θέλετε, αυτό ήταν το πιο δύσκολο για μένα, το γεγονός ότι σε όλη την καριέρα μου μέχρι σήμερα είχα τον απόλυτο έλεγχο. Κι εδώ τον άφησα ολοκληρωτικά, τον έχασα απολύτως – ήταν απελευθερωτικό. Με έκανε να ανακαλύψω πράγματα για μένα, για τη δουλειά μου, μου έδωσε τροφή για σκέψη».
Για τον Μάκη Παπαδημητρίου, το «Chevalier» «μπορεί να είναι μια ταινία για τον “καλύτερο γενικότερα”, αλλά ήταν ένα φιλμ όπου ο ανταγωνισμός δεν είχε θέση. Αντίθετα το ζητούμενο ήταν μια προσπάθεια να δουλέψουμε μαζί δίνοντας στους χαρακτήρες μορφή με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και να φέρουμε σε αυτούς όσο περισσότερα στοιχεία από τους εαυτούς μας ταίριαζαν και τους έκαναν καλύτερους».
Όπως εξηγούν όλοι άλλωστε, οι χαρακτήρες του φιλμ ήταν ανοιχτοί σε εξερεύνηση, σε χτίσιμο, κάτι που έγινε κυρίως τόσο μέσα από τις πρόβες όσο και στη διάρκεια των γυρισμάτων. «Για μένα η πρόκληση ήταν ότι πήρα ένα σκίτσο κι έπρεπε να το ορίσω, να του δώσω μορφή, να βάλω το χρώμα του. Οφείλω να πω ότι ήμουν τρομερά αγχωμένος, στην αρχή, αν και πίστευα απόλυτα στην Αθηνά. Όμως νιώθω ότι το άγχος λειτούργησε θετικά αφού όλοι οι χαρακτήρες στην ταινία βρίσκονται σε μια απόγνωση, θέλουν να αποδείξουν ότι υπάρχουν, αναζητούν την επιβεβαίωση, την επικοινωνία».
Ανάλογο άγχος είχε και ο Πάνος Κορώνης, σκηνοθέτης ο ίδιος μα με μικρή προϋπηρεσία ηθοποιού, όπως αυτή στο «Πριν τα μεσάνυχτα» του Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ, στο οποίο υποδυόταν το σύζυγο της... Αθηνάς Τσαγγάρη. «Για μένα ένα επιπλέον πρόβλημα ήταν ότι έπρεπε να αφήσω το σκηνοθέτη έξω από το σκάφος. Δεν ήταν καθόλου εύκολο. Αλλά άφησα την Αθηνά να με καθοδηγήσει. Ήταν ενδιαφέρον ότι ο χαρακτήρας μου ήταν κάπως καινούργιος στην παρέα κι εγώ ήμουν ο μόνος μη ηθοποιός σε μια ομάδα επαγγελματιών. Και ήταν κάτι που χρησιμοποίησα στο ρόλο και στον τρόπο που τον έχτισα».
Οι έξι ηθοποιοί κατέληξαν να χτίσουν μια ομάδα που κάνει τον πολύπλοκο ιστό των σχέσεων και των ανασφαλειών τους να μοιάζει απόλυτα πιστευτός, κάτι απόλυτα απαραίτητο σε ένα τέτοιο φιλμ στο οποίο, όπως λέει ο Βαγγέλης Μουρίκης, «είναι πολύ εύκολο, αν δεν είσαι προσεκτικός, να καταλήξεις να παίζεις μόνος σου». Κι ακόμη περισσότερο, καθώς πρόκειται για κωμωδία, «να ξέρεις ποια είναι η ώρα του φρένου, το σημείο που περνάς στο μπουρλέσκ ή στην υπερβολή. Το ζητούμενο είναι να βάλεις κάτι πιο βαθύ από τους χαρακτήρες, αλλά την ίδια στιγμή να κρατήσεις κάτι κρυφό, να αφήσει πράγματα που μπορούν να ανακαλυφθούν με πιο βαθύ σκάψιμο. Κι αν θες, σε μια τέτοια συνθήκη, το μόνο που έχεις να ανταγωνιστείς δεν είναι παρά μόνο ο εαυτός σου».
Η Αθηνά Τσαγγάρη για τους ηθοποιούς του «Chevalier»
Όπως αναφέρει η ίδια, αναζητούσε ενδιαφέρουσες προσωπικότητες κι όχι απαραίτητα ηθοποιούς και τους βρήκε – όχι πάντα με τον πιο προβλέψιμο τρόπο. Δείτε τι λέει για το cast της ταινίας της.
Μοιάζει παράξενο αλλά δεν είχαμε γνωριστεί ποτέ, ακόμη κι αν ήθελα πολύ καιρό να τον γνωρίσω. Όταν βρεθήκαμε για να μιλήσουμε για την ταινία καταλήξαμε να μιλάμε για ώρες για το σερφ, γιατί ο Γιώργος είναι σερφάς, κάτι που δεν μοιάζει σημαντικό αλλά που ταίριαζε απόλυτα στη διαδικασία του casting που κάναμε. Αυτή η κουβέντα, που δεν είχε να κάνει απαραίτητα με το ρόλο, μπορεί και να κράταγε δυο ώρες όταν ο άνθρωπος απέναντί μου είχε κάτι που θα μου κέντριζε το ενδιαφέρον.
Πάνος Κορώνης
Με τον Κορώνη είμαστε φίλοι χρόνια και είχαμε και μια μικρή στιγμή ηθοποιίας μαζί στο παρελθόν. Είναι σκηνοθέτης ο ίδιος και είναι πολύ δύσκολος. Με δυσκόλεψε στο γύρισμα γιατί αμφισβητούσε οτιδήποτε του έλεγα να κάνει. (γελάει) Αλλά με έναν πολύ ενδιαφέροντα τρόπο. Δεν με ρώταγε «γιατί», αλλά είτε το έκανε είτε μου έλεγε όχι, δεν νομίζω ότι αυτό είναι σωστό. Ποτέ δεν προσπαθούσε να αναλύσει το χαρακτήρα, τα κίνητρά του, κάτι πολύ σημαντικό γιατί δεν μιλούσαμε για το υπόβαθρο των χαρακτήρων, ήταν κάτι που κάναμε απολύτως φυσικά.
Γιώργος Κέντρος
Τον Γιώργο Κέντρο δεν τον ήξερα ως ηθοποιό του σινεμά γιατί δεν έχει κάνει πολλές ταινίες. Είναι αστείο γιατί έκανε την οντισιόν του με την Άννα Νικολάου, υπεύθυνη του casting, και την παραγωγό μου Μαρία Χατζάκου, όταν εγώ έλειπα για γυρίσματα στην Πράγα. Είχα φύγει μάλλον απογοητευμένη γιατί είχαμε δει πολλούς ανθρώπους και δεν είχαμε βρει τον κατάλληλο για το ρόλο. Θυμάμαι με πήραν τηλέφωνο και οι δύο ενθουσιασμένες, λέγοντας «βρήκαμε το γιατρό μας».
Βαγγέλης Μουρίκης
Τον Βαγγέλη Μουρίκη τον ξέρω καλά και ξέρω τι μαφία είναι. Μπορεί να μην ήξερα ποιο ρόλο θα έπαιζε στην ταινία αρχικά, αλλά ήξερα ότι δεν υπάρχει περίπτωση να μην είναι ένας από τους άντρες της παρέας και ότι θα είναι τέλειος όποιο ρόλο κι αν του έδινα.
Σάκης Ρουβάς
Τον Σάκη τον σκέφτηκα ξαφνικά κάποια μέρα και τον πήρα τηλέφωνο. Ήταν εκτός Αθηνών, σε περιοδεία με τις «Βάκχες», και ήρθε αυθημερόν για να μιλήσουμε. Δεν τον ήξερα, δεν με ήξερε, αλλά κατάλαβα γρήγορα ότι θα ήταν ιδανικός για το ρόλο του Χρήστου. Είναι ένας ρόλος ο οποίος είχε πάρα πολλά επίπεδα. Θυμάμαι, με τον Σάκη κάναμε μια κουβέντα που κράτησε σχεδόν δυο ώρες και γελάσαμε πάρα πολύ. Έχει φοβερή αίσθηση του χιούμορ. Κάνει επίσης υποβρύχιο ψάρεμα και με βοήθησε στην έρευνα, έκανε μάλιστα μαθήματα σε όλους τους άλλους. Και στα γυρίσματα ήθελε να γίνονται όλα σωστά, είναι μεγάλος σπασίκλας, και συν τοις άλλοις όταν πήγαινε για ψάρεμα στη διάρκεια των γυρισμάτων μάς έφερνε και τόνο τον οποίο έκανε σούσι.
Μάκης Παπαδημητρίου
Καθώς λείπω χρόνια από την Ελλάδα, πρέπει να πω ότι δεν βλέπω τηλεόραση ή θέατρο κι ομολογώ ότι δεν ήξερα τι εστί Μάκης, αν και τον είχα δει στο «Χάρισμα» της Χριστίνας Ιωακειμίδη και είχα πάρει μια καλή ιδέα. Όταν ήρθε στην οντισιόν έμεινα. Κυρίως γιατί γελούσαμε όλη την ώρα, δεν έγινε οντισιόν, έλεγε συνεχώς αστεία. Κι αυτό ήταν. Αλλά ο Μάκης δεν είναι μόνο το χιούμορ, το πηγαίο ταλέντο. Νομίζω ότι έχει το ανάλογο ποσοστό μελαγχολίας που αναλογεί σε έναν πρώτης κλάσης κωμικό ηθοποιό. Κι αυτό κάνει έναν εξαιρετικό συνδυασμό.
13°
