Το πένθος που μας ταιριάζει

Η ανθρώπινη περιέργεια για ό,τι συνθέτει το προσωπικό σύμπαν των μεγάλων δημιουργών, ειδικά των πιο αγαπημένων, αυτών που θεωρείς κατά κάποιον τρόπο «συντρόφους» στην πορεία της Ιστορίας και της ζωής σου, αυτών που μαζί τους νιώθεις να συνομιλείς, είναι πάντα ισχυρή. Έτσι, περνώντας την περασμένη εβδομάδα από την οδό Σολωμού στα Εξάρχεια, όπου πραγματοποιούνταν γύρισμα για την τελευταία ταινία του, δεν μπόρεσα να μη σταθώ να τον παρατηρήσω. Ντυμένος, ως συνήθως, στα σκούρα, βγήκε από το γραφείο του, στεφανωμένος από το εντυπωσιακό γκράφιτι που καταπίνει την είσοδο. Κοντοστάθηκε για λίγο, ανέκφραστος, βυθισμένος σε ένα προσωπικό ολιγόλεπτο travelling, και διέσχισε το δρόμο κατευθυνόμενος αργά προς τους συνεργάτες του. Ο φίλος που με είχε προσκαλέσει στο γύρισμα, σηκώθηκε από το παρακείμενο καφενείο και προστέθηκε στον κύκλο των συνεργατών που μαζεύτηκαν γύρω του.

«Κρίμα που δεν προλαβαίνω να πάω από το σπίτι να πάρω κασετοφωνάκι και φωτογραφική» του είπα όταν επέστρεψε έπειτα από λίγα λεπτά. «Δεν πειράζει, άσ’ το για κάποια άλλη φορά, που θα κάνουμε γύρισμα σε πιο εντυπωσιακό πλατό. Το σενάριο περιλαμβάνει στήσιμο ολόκληρων παραγκουπόλεων καθώς και συγκρούσεις αναρχικών και αστυνομίας. Χαμός θα γίνει. Αναποδογυρισμένα, καμένα αυτοκίνητα, μάχες!». «Αναρχικών ή κουκουλοφόρων και γνωστών-αγνώστων λέει το σενάριο;». «Αναρχικών, φυσικά... Για τον Theo μιλάμε». Είχα περάσει από κει απλώς για ένα γρήγορο καφεδάκι με το φίλο μου, καθοδόν για κάποιο ραντεβού, χωρίς τα σύνεργα της δουλειάς. Σε άλλη περίπτωση θα επιχειρούσα μια προφορική συζήτηση ή την αναζήτηση χαρτιού και στιλό από το καφενείο. Ήξερα όμως πως τα γυρίσματα θα διαρκέσουν τουλάχιστον δυο μήνες ακόμη...

«Από τι ώρα είσαι δω;» «Από τις 3, αλλά θα παραμείνω για πολλές ώρες ακόμα. Δεν έχουμε γυρίσει τίποτα ακόμα. Μας πήρε κάποια ώρα να στήσουμε τη μηχανή, αλλά έκτοτε κάθεται κει και περιμένει τον Άνθρωπο. Μπορεί να μας πει πως δεν του αρέσει εκεί τελικά και να την ξαναστήσουμε. Ή μπορεί να περιμένουμε να καλύψει κάποιο σύννεφο τον ήλιο, αν κι ευτυχώς σήμερα έχει συννεφιά. Εχτές δεν μας έβγαινε το πλάνο με τη βροχή, δεν του άρεσε το αποτέλεσμα, κι έπειτα από ώρες πολλές στο κρύο τα μαζέψαμε και φύγαμε άπραγοι». Τον διακόπτω, προτού συνεχίσει με περισσότερες ιστορίες από κινηματογραφικά τοπία στην ομίχλη: «Σου αρέσει να δουλεύεις μαζί του;». «Περισσότερο από ό,τι με οποιονδήποτε άλλο. Όταν φέρνει εις πέρας το πλάνο που έχει φανταστεί, κάνει σα μικρό παιδί. Αστειεύεται, γελάει, μοιράζει τα μπράβο από δω κι από κει. Έτσι είναι η δουλειά που κάνουμε. Δύσκολη αλλά όμορφη. Συνεργάζομαστε αρμονικά. Είναι αυστηρός αλλά δίκαιος και κυρίως ξέρει τι θέλει. Αλήθεια, είδες, όπως σου πρότεινα, το “Λιβάδι που δακρύζει”;». «Όχι, αλλά είδα τους “Κυνηγούς”» απαντάω. «Τα φαντάσματα των ανταρτών ξυπνούν για να καταδικάσουν τους αστούς»... Το βλέμμα μου ψάχνει να ξαναβρεί το σκηνοθέτη. Μάταια, έχει εισχωρήσει και πάλι στα άδυτα του γραφείου του για την προετοιμασία του εσωτερικού γυρίσματος.

Η επόμενη φορά που θα ξαναδώ το φίλο μου είναι η επόμενη του τραγικού χαμού του Αγγελόπουλου, που σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια γυρίσματος στη Δραπετσώνα, όταν έπεσε πάνω του μηχανή που οδηγούσε αστυνομικός εκτός υπηρεσίας. «Ειρωνεία δεν είναι να σκοτωθεί από ειδικό φρουρό ο άνθρωπος που μίλησε μέσα από την ποίηση των εικόνων του για τη δύναμη και την αξιοπρέπεια των ηττημένων ηρώων; Για τους αγώνες απέναντι σε κάθε Εξουσία;» είναι η πρώτη ερώτηση που του κάνω. «Τραγική... Πόσο μάλλον τώρα, που ήθελε τόσο να μιλήσει για το σήμερα» η απάντηση.

Πρέπει να διαχωρίζουμε το έργο από τον καλλιτέχνη. Κάποιοι δημιουργοί, όμως, δεν γίνεται να διαχωριστούν από την κληρονομιά τους. Η ποιότητα, το ήθος, η αγωνία να μη θαφτεί η μνήμη, η αιώνια διαπλοκή της μικρής και της μεγάλης μας Ιστορίας, οι προδομένες ελπίδες και η απαίτηση για μια πιο δίκαιη, πιο λεύτερη ζωή, ο ολέθριος πόλεμος, η αντίσταση, η ανάγκη για τις ανάσες που έχουν καταληστεύσει οι αδυσώπητοι ρυθμοί του σύγχρονου καπιταλισμού, ο επίπονος αποχωρισμός από τη φύση, οι ατελείς σχέσεις και τα πάθη, ο μύθος και η ποίηση ως σχεδία καταμεσής της θάλασσας του πεζού και του ευτελούς... ως ανάγκη μιας φυγής προς τα εμπρός, ή προς τα πίσω αν χρειάζεται, μακριά από τα μπουγαδόνερα της χαοτικής καθημερινότητας... Όλα όσα συνθέτουν το αγγελοπουλικό σύμπαν, σε συνδυασμό πάντα με το σεβασμό και τα εύσημα που απέδιδε στους συνεργάτες του, δεν διαχωρίζονται... Γιατί μαζί συνθέτουν τους κρίκους μιας εκλεκτικής αλυσίδας που, εν είδει DNA, γεννά Ανθρώπους, Ζωή, Αντίσταση, Ιστορία.

Υ.Γ. Ο βουλευτής του Λαός Πολατίδης, μιλώντας στη Βουλή για τον Θ. Αγγελόπουλο, δήλωσε: «Έδωσε τη δική του οπτική. Δεν ήταν η οπτική της Ελλάδας. Ήταν η οπτική ενός συγκεκριμένου ακραίου τμήματος της διεθνιστικής και κοσμοπολίτικης αριστεράς, ειδικά μετά το 1990». Έτσι είναι: η Ελλάδα του Αγγελόπουλου στέκεται απέναντι σε κάθε είδους φασισμό, ρατσισμό, απόπειρα πατριδοκαπηλείας – οπτική ενός συγκεκριμένου ακραίου τμήματος της εσωστρεφούς και μισαλλόδοξης Δεξιάς.

Φωτό: ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΜΑΣΣΟΥΡΗ