«Όταν ξεκίνησε το σινεμά της γενιάς μου, όλοι οι σκηνοθέτες του Νέου Ελληνικού Κινηματογράφου νιώθαμε πως η απόλυτη ρήξη με τον παραδοσιακό εμπορικό κινηματογράφο έπρεπε να επεκταθεί και στους ηθοποιούς που τον υποστήριξαν. Τους γυρίσαμε την πλάτη. Πιστεύαμε πως ήταν φθαρμένοι, θεατρικοί, εξωτερικοί, μαθημένοι να υπηρετούν, ο καθένας με τη μανιέρα του, ρόλους κομμένους και ραμμένους πάνω στον «τύπο» που οι ίδιοι δημιούργησαν στο θέατρο και στον κινηματογράφο. Έπαιζαν σχεδόν πάντα τον εαυτό τους. Οι θεατές ταύτιζαν τους ρόλους με τους ηθοποιούς. Δεν μπορούσαν να ξεχωρίσουν πως άλλο είναι ο ηθοποιός κι άλλο ο ρόλος που έπαιζε. Έτσι δημιουργήθηκε μια «τυπολογία χαρακτήρων» απόλυτα αναγνωρίσιμων που είχε την όψη, τη φωνή, την κίνηση του κάθε ηθοποιού που τον έπαιζε. Ο μεθυσμένος, ο μπούφος, ο λελές, ο ομοφυλόφιλος, ο βλάχος κ.λπ. Οι δικές μας επιλογές στράφηκαν σε σχετικά άγνωστους ηθοποιούς, σε ερασιτέχνες ή σε νέους που «δεν είχαν ακόμη προλάβει να φθαρούν»!
Επειδή στη δεκαετία του ’60 και στην αρχή του ’70 κυριαρχούσε η γλωσσική αναζήτηση του σινεμά –όχι μόνο στην Ευρώπη– προσπαθούσαμε κι εμείς να δημιουργήσουμε στις ταινίες μας μια γραφή πιο «κινηματογραφική», που στηριζόταν κυρίως στην κυριαρχία του σκηνοθέτη, την πλανοθεσία, την κίνηση της μηχανής, τους νεκρούς χρόνους. Η ερμηνεία του κάθε ρόλου από τους ηθοποιούς υποβαθμιζόταν, σχεδόν ήταν ανέκφραστη και τις πιο πολλές φορές σχηματική και στιλιζαρισμένη.
Παρά το γεγονός πως και μ’ αυτό τον τρόπο αναδείχτηκαν σημαντικοί σκηνοθέτες με πολύ καλές ταινίες, όλοι νιώθαμε πως υπήρχε κάποια αναιμία στην έκφραση που απομάκρυνε το κοινό και δημιουργούσε ένα κλίμα κάπως εγκεφαλικό. Σαν να απουσίαζε η ζωή. Με τα χρόνια άρχισαν σιγά-σιγά να παίζουν στις ταινίες μας οι άξιοι ηθοποιοί του παλαιότερου κινηματογράφου, όσοι βρίσκονταν ακόμη στη ζωή, αλλά και όσοι έπαιζαν στο εμπορικό θέατρο, ακόμη και στην τηλεόραση. Η προκατάληψη που είχαμε έσβησε. Οι πολλοί καλοί ηθοποιοί εύκολα προσαρμόζονταν στις απαιτήσεις του δικού μας κινηματογράφου ερμηνεύοντας συγκλονιστικούς ρόλους.
Το παραπάνω κείμενο ας θεωρηθεί ως προσωπική αυτοκριτική, σήμερα που τελείωσε η νέα μου ταινία. Το «Ταξίδι στη Μυτιλήνη», που παίζεται στο Αττικόν, δεν θα μπορούσε να ολοκληρωθεί δίχως τη συμμετοχή ηθοποιών που υπηρέτησαν όλα τα είδη του θεάτρου και της τηλεόρασης. Σ’ αυτούς είναι αφιερωμένη η ταινία.
5°
