Τιάγκο Μπορντίν: «Είμαστε πολύ τυχεροί γιατί προσφέρουμε μαγεία στο κοινό»

Ο Τιάγκο Μπορντίν έχει αναλάβει τη χορογραφία του Δον Κιχώτη στην Εθνική Λυρική Σκηνή, μια τεράστια παραγωγή, που ξεκινά στις 5 Δεκεμβρίου στην Κεντρική Σκηνή. Ένα από τα πιο απαιτητικά τεχνικά ανεβαίνει με την αναβίωση της κλασικής χορογραφίας του Μαριύς Πετιπά, σε μουσική Λούντβιχ Μίνκους, το οποίο παρουσιάστηκε πρώτη φορά στο κοινό το 1891. Ωστόσο, ο Μπορντίν έχει βάλει και τη δική του σφραγίδα και λίγη από τη δική του «τρέλα». 

Η μοναδικότητά σου είναι αυτό που κάνει τον εαυτό σου. Βάλε το σώμα σου στον χορό όπως εσύ θέλεις να είσαι με σεβασμό χωρίς όμως να απολογείσαι για αυτό που είσαι

Τιάγκο Μπορντίν: Τι είπε για τον «Δον Κιχώτη», για την αγάπη του για τον χορό, την πορεία του, τις δυσκολίες και το πώς δουλεύει με τους μαθητές του

Όταν ο Τιάγκο Μπορντίν αναλαμβάνει μια παραγωγή, διαβάζει τα πάντα σχετικά, βλέπει όλες τις ταινίες που έχουν γίνει γι' αυτήν. Έτσι, προτού παρουσιάσει τον «Δον Κιχώτη», διάβασε όλο το βιβλίο του Θερβάντες –και τους δύο τόμους– και άρχισε να τον προβληματίζει η ψυχική κατάσταση του ήρωα. Τότε βρήκε δοκίμια πάνω στο κείμενο και συνειδητοποίησε ότι ο «Δον Κιχώτης» αποτελεί τη «Βίβλο των ψυχιάτρων, όσον αφορά τις ψυχικές ασθένειες». Αυτό θέλησε με κάποιον τρόπο να το εντάξει στο έργο και να μπορέσει παράλληλα να σχολιάσει και τις ψυχικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι χορευτές. Υπάρχει μεγάλη πίεση, κρίσεις άγχους, ζητήματα με το βάρος και τη διατροφή, πιθανό bullying από το περιβάλλον τους: όλα αυτά είναι θέματα που έχει βιώσει ο Τιάγκο, είτε ο ίδιος είτε μέσω γνωστών ή μαθητών του. Έτσι, έλαβε την απόφαση να ξεκινήσει την ιστορία με τον «Δον Κιχώτη» να είναι σε ένα νοσοκομείο, με στόχο να ευαισθητοποιήσει τον κόσμο για την ψυχική υγεία των χορευτών.

Δον Κιχώτης: η κλασική χορογραφία, με μικρές προσωπικές πινελιές, σε ένα απαιτητικό τεχνικά έργο

Ο Τιάγκο Μπορντίν μεταφέρει στη σκηνή την αναβίωση της κλασικής χορογραφίας του Πετιπά, σε μουσική του Μίνκους. Ωστόσο προσθέτει λίγες δικές του πινελιές, δουλεύοντας το έργο. «Σκέφτηκα πώς μπορώ να προσαρμόσω ένα κλασικό μπαλέτο και να βάλω μέσα λίγο από το βραζιλιάνικο ταμπεραμέντο μου. Έχω εντάξει, για παράδειγμα, σε κάποια σημεία, κάποιες κινήσεις των γοφών – που δεν ανήκουν στο κλασικό μπαλέτο. Υπάρχει, άλλωστε, μια μαγεία όταν οι γυναίκες κουνούν τους γοφούς τους».

Παράλληλα, επειδή ο τρόπος που δουλεύει με τους χορευτές –είτε ως καθηγητής στη σχολή είτε ως χορογράφος– θέτει σε προτεραιότητα την επικοινωνία, ωθεί κάθε μέλος της ομάδας να βάλει το προσωπικό του στοιχείο στην κίνησή του. Άλλωστε η συνεργασία με τους χορευτές για ένα τόσο απαιτητικό έργο αποτελεί για εκείνον μια μεγάλη και πολύ ενδιαφέρουσα δημιουργική πρόκληση. Την πρώτη μέρα που συνάντησε την ομάδα τούς είπε τα εξής, ώστε να τα σκεφτούν και να βάλουν τον καλύτερο εαυτό τους στην παράσταση: «Είμαστε πολύ τυχεροί, γιατί προσφέρουμε μαγεία στο κοινό, ενώ στον κόσμο επικρατεί πανικός (πόλεμοι, κακοποιήσεις, κλιματική αλλαγή). Κάποιοι θεατές θα ξεφύγουν από την πραγματικότητα, ενώ άλλοι θα ονειρευτούν μέσω του έργου».

Ο ιδεαλισμός του Δον Κιχώτη και ο ορισμός της αγάπης για τον Μπορντίν

Ο Πετιπά και ο Μίνκους πήραν ένα πολύ μικρό απόσπασμα από το βιβλίο, το οποίο μιλά για την αγάπη που είναι πέρα από τα χρήματα, την εξουσία, τις επιταγές της κοινωνίας ή τα «θέλω» των γονέων. Ο Δον Κιχώτης είναι ο μόνος που παλεύει γι' αυτή την αγάπη, ενώ όλοι οι υπόλοιποι θέλουν το ζευγάρι χώρια. Σπάει έτσι όλους τους κανόνες. Και αυτό για τον Μπορντίν είναι πολύ σημαντικό. Εδώ η αγάπη είναι συνδεδεμένη με την τρέλα, ένα στοιχείο που ενυπάρχει σ' αυτήν. Εκείνος μάλιστα την έχει βιώσει στη ζωή του πολλές φορές έτσι και του έχει προσφέρει πολλά. «Ψυχολογικά η αγάπη έχει 5 γλώσσες (ανταλλαγή γλυκόλογων, ποιοτικός χρόνος, δώρα, πράξεις προσφοράς, φυσική επαφή). Κάθε άνθρωπος εκφράζεται με 2 ή 3. Για να ταιριάζουν δυο άνθρωποι, πρέπει να δουν τι είναι σημαντικό για τον άλλο, ώστε να του το δώσουν».

Στην παρούσα φάση, ο Τιάγκο Μπορντίν βιώνει μια διαφορετική αγάπη, πέρα από την τρέλα. Παντρεύτηκε, πριν από μικρό διάστημα, έναν άντρα εντελώς αντίθετο από εκείνον, που τον σέβεται, τον ηρεμεί και του στέκεται. «Εκείνος είναι Άγγλος από το Νιουκάσλ, εγώ Βραζιλιάνος από το Σάο Πάολο. Είμαστε σαν το γιν και το γιανγκ. Για πρώτη φορά με τον σύζυγό μου δεν ήμουν τρελός, αλλά ήρεμος. Μου αρέσει το άτομο που έγινα όταν τον γνώρισα».

Τιάγκο Μπορντίν: Το παιδί-θαύμα που αποφάσισε να γίνει χορευτής όταν ήταν 2 ετών και έγινε κορυφαίος χορευτής στα 20

«Ήμουν ένα φτωχό νέο αγόρι που ήταν πάντα εκστασιασμένο με τον Μπαχ, τον Μπετόβεν και τον Μότσαρτ». Είχε πάρα πολλά ξαδέρφια, μεγαλύτερα και μικρότερα, καθώς στην οικογένεια από την πλευρά της μητέρας του υπήρχαν 37 εγγόνια και πολλά δισέγγονα. Τουλάχιστον 10 από τις μεγαλύτερες ξαδέρφες του ξεκίνησαν το μπαλέτο – γιατί το μπαλέτο ήταν για τα κορίτσια. «Παρακολούθησα μια παράσταση όταν ήμουν 2 ετών και είπα στη μητέρα μου ότι θέλω να γίνω χορευτής μπαλέτου. Η οικογένεια και το περιβάλλον δεν ήταν πολύ υποστηρικτικοί – όχι η μητέρα μου, οι υπόλοιποι». Εντέλει, στα 5 του ξεκίνησε κανονικά τη σχολή χορού.

Δούλεψε πάρα πολύ σκληρά από κάποια ηλικία και έπειτα. Όταν σχόλαγε από το σχολείο, πήγαινε στην κοντινή του σχολή χορού και στη συνέχεια έκανε και κάποια ιδιαίτερα μαθήματα στην άλλη άκρη της πόλης. Έκανε τα μαθήματα για το σχολείο στα μέσα μαζικής μεταφοράς της επιστροφής. Ξεκινούσε από το σπίτι νωρίς το πρωί και επέστρεφε το βράδυ.

Στα 15 του βρέθηκε σε μια καλοκαιρινή διεθνή σχολή χορού και εκεί του δόθηκαν οι ευκαιρίες να ανοίξει τα φτερά του, κερδίζοντας 4 υποτροφίες για να σπουδάσει στο εξωτερικό. Επέλεξε να πάει στο Μάνχαϊμ της Γερμανίας, σε μια σχολή στην οποία ήταν διευθύντρια η διάσημη prima ballerina Birgit Keil. O ίδιος την αποκαλεί «Ευρωπαία μητέρα του», ενώ έχουν κρατήσει ακόμη επαφές. Μάλιστα, μαζί με τον σύζυγό της έχει ένα ιδιωτικό ίδρυμα που στηρίζει νέους ταλαντούχους καλλιτέχνες από όλοντον κόσμο. Χάρη σ' εκείνη ταξίδεψε στη Γερμανία κι έτσι ξεκίνησε επίσημα η καριέρα του. Από τα 18 κιόλας άρχισε και να χορογραφεί, ενώ, επειδή ήταν πολύ καλός, πέρασε πιο γρήγορα τις βαθμίδες του χορού κι έφτασε να γίνει κορυφαίος χορευτής (principal dancer) μέσα σε λίγα χρόνια. «Κανονικά παίρνει 10-12 έτη για να φτάσει κάποιος στην πιο υψηλή βαθμίδα του χορού, αλλά εμένα μου πήρε πολύ λιγότερα. Στην ηλικία των 20 ετών ήμουν κορυφαίος χορευτής, ενώ οι περισσότεροι γίνονται όταν φτάσουν 29-30 ετών».

Τιάγκο Μπορντίν: Το bullying στην εφηβεία του και το ψυχολογικό burn out στα 30

Ο Τιάγκο ομολογεί ότι πέρασε πολύ δύσκολα στο σχολείο από κάποια ηλικία κι έπειτα. «Είχα μεγάλα μάτια και μεγάλες βλεφαρίδες και δεν μπορούσαν να ξεχωρίσουν αν ήμουν αγόρι ή κορίτσι». Δεχόταν λεκτική και σωματική κακοποίηση σχεδόν καθημερινά, κάτι που τον ανάγκασε να ζητήσει ψυχική υποστήριξη ώστε να καταφέρει να αντέξει.

Στη συνέχεια, όταν κατάφερε να ξεφύγει και άδραξε την ευκαιρία που ανοίχτηκε μπροστά του, τα πράγματα κύλησαν πολύ γρήγορα. Ήταν σαν ένα άλογο που έτρεχε με μεγάλη ταχύτητα, με τις παρωπίδες του να τον εμποδίζουν να βλέπει πέρα από τον σκοπό του. Έγινε κορυφαίος χορευτής πολύ πρώιμα. Είχε μεν το ταλέντο, αλλά μάλλον δεν είχε την απαραίτητη ωριμότητα. Οπότε ούτε η ψυχολογία του ούτε το σώμα του μπορούσαν να αντέξουν αυτούς τους ρυθμούς, με αποτέλεσμα να πάθει burn out στα 30 του.

Μετά το burn out, άρχισε να επιβραδύνει τους ρυθμούς του και να κοιτά τον εαυτό του και την ψυχολογία του. «Το κλασικό μπαλέτο απαιτεί οι χορευτές να είναι σε τέλεια γραμμή, όχι απλά σε καλή. Είναι σαν να προπονούνται για τους Ολυμπιακούς». Τα τελευταία χρόνια χορεύει πολύ λιγότερο, ενώ βασική του προτεραιότητα είναι η διδασκαλία. «Στα 35 αποφάσισα να σταματήσω ή τέλος πάντων να χορεύω λιγότερο, καθώς δεν ήθελα να καταλήξω σε αναπηρική καρέκλα».

Οι 3 αξίες που πρέπει να έχουμε για να πετύχουμε στη ζωή μας: σεβασμός, πειθαρχία, σκληρή δουλειά. Αν το συνδυάσουμε με την ταπεινότητα, τότε μπορούμε να φτάσουμε πολύ ψηλά. Αυτές τις αρχές μεταδίδω στους μαθητές μου, που τους είναι χρήσιμες για ό,τι και αν κάνουν, όχι μόνο για τον χορό

Τιάγκο Μπορντίν: τι συμβουλεύει τους μαθητές του στο Royal Conservatoire Dance στη Χάγη

Είναι εδώ και κάποιον καιρό καθηγητής στο Royal Conservatoire Dance στη Χάγη και του αρέσει πολύ να διδάσκει. Δουλεύει με μαθητές 13-21 ετών και προσπαθεί πέρα από τον χορό, να τους μεταδώσει αξίες χρήσιμες για τη ζωή τους γενικότερα. Δεν θα γίνουν άλλωστε όλοι όσοι ξεκινούν χορευτές. «Νιώθω μερικές φορές σαν τον Δον Κιχώτη, καθώς παλεύω μόνος γι' αυτά τα παιδιά. Γιατί θέλω να μην περάσουν κάποια πράγματα που πέρασα εγώ».

Το πιο σημαντικό για εκείνον είναι να επικοινωνεί σωστά και ουσιαστικά με τους μαθητές του. «Μόλις ξεκινάμε μαζί, τους δίνω τις αξίες που πρέπει να έχουν στη ζωή τους όχι μόνο για τον χορό: σεβασμό, πειθαρχία, σκληρή δουλειά. Αν τα έχεις αυτά, τότε κατακτάς και το τέταρτο και σημαντικότερο: την ταπεινοφροσύνη. Πρέπει να έχεις πειθαρχία για να ξέρεις τι θα πει ελευθερία. Να είσαι ταπεινός για να μαθαίνεις απ' όλους. Για να επιτύχεις σε όλα όσα κάνεις».

Πέρα από τις αρχές που τους μεταδίδει, είναι δίπλα τους για να τους ακούσει. «Αυτά τα παιδιά έχουν τραύματα κι εγώ τους βοηθώ να τα ξεπεράσουν. Κάποιο έχει διατροφικές διαταραχές, άλλο σημαδεύει τον εαυτό του, άλλο έχει κρίσεις άγχους, άλλο βιώνει περιστατικά κακοποίησης στο οικογενειακό περιβάλλον. Τώρα που είμαι στο σύστημα, προσπαθώ να βοηθήσω αυτές τις ευαίσθητες ψυχές που αποφάσισαν να εκφράσουν τον εαυτό τους μέσα από την τέχνη και τον χορό». Μάλιστα, έπειτα από μεγάλη πάλη με το σύστημα και σε συνέργασία με την ιατρική υπηρεσία της σχολής, κατάφερε να εξασφαλίσει να έρθει ψυχολόγος στη σχολή, ώστε να βοηθά στα προβλήματα των μαθητών πιο αποτελεσματικά.

Τιάγκο Μπορντίν: κλασικός χορός vs μοντέρνο - Η εμπειρία του στο Nederlands Dans Teater

O Τιάγκο κάποια στιγμή αποφάσισε να πειραματιστεί και με τον σύγχρονο χορό, ως χορευτής στο Nederlands Dans Teater, όπου έμεινε για περίπου 5 χρόνια. Ήταν μια ξεχωριστή εμπειρία και διαφορετική σε σχέση με τη μέχρι εκείνη τη στιγμή πορεία του.

«Έχω τεράστιο σεβασμό και στον κλασικό και τον μοντέρνο χορό. Στον μοντέρνο χορό με δελεάζει να εκφραστώ ως ακτιβιστής. Γιατί οι χορευτές εκεί προκαλούν την κοινωνία λίγο περισσότερο. Από την άλλη, ο κόσμος του μπαλέτου δημιουργεί ένα είδους ονείρου. Στο NDT είναι πιο ωμός ο χορός. Μου άρεσε που τα γεύτηκα και τα δύο, αλλά δεν μπορώ να διαλέξω πλευρά. Μου αρέσει να είμαι ο ενδιάμεσος».

Τι σημαίνει ο όρος «διαφορετικότητα» για τον Τιάγκο Μπορντίν;

Ο Τιάγκο προέρχεται από τη Βραζιλία, που ήταν κυρίως αποικιοκρατούμενη χώρα, αλλά μεγάλωσε με το ευρωπαϊκό σύστημα, έκανε διεθνή καριέρα μέσα σ' αυτό και πλέον, εκτός του ότι χορογραφεί, διδάσκει κιόλας. Πώς αντιλαμβάνεται τη διαφορετικότητα και τι συμβουλεύει τους μαθητές του;

«Μπήκα στο σύστημα αλλά μέσα από αυτό μπορώ να το προκαλώ με έναν πλάγιο τρόπο, χωρίς ακραίες συμπεριφορές και επαναστάσεις». Εμψυχώνει τους νέους να είναι ο εαυτός τους και τους στηρίζει όταν τον έχουν ανάγκη. «Δεν χρειάζεται να είμαστε ακραίοι με το να είμαστε είτε δεξιά είτε αριστερά, είτε λευκοί είτε μαύροι. Η μοναδικότητά σου είναι αυτό που κάνει τον εαυτό σου. Βάλε το σώμα σου στον χορό όπως εσύ θέλεις να είσαι, με σεβασμό, χωρίς όμως να απολογείσαι για αυτό που είσαι».

Περισσότερες πληροφορίες στο city guide της Athens Voice