Ιωάννα Πορτόλου: «Το σώμα όσο ζει κινείται και λέει την αλήθεια»

Τι είναι η αλήθεια; Υπάρχει; Και αν ναι, ποιος τη γνωρίζει; Η νέα δυναμική παράσταση χορού «Veritas» της Ιωάννας Πορτόλου και της ομάδας χορού Griffón, ένα διορατικό και επίκαιρο έργο που διερευνά την έννοια της αλήθειας, σαρώνει τη σκηνή του Πλύφα στον Βοτανικό έως τις 8 Δεκεμβρίου. Πρόκειται για ένα δυναμικό έργο που μιλάει για όσα δεν φαίνονται και για όσα δεν λέγονται.

Στο έργο «Veritas» η Ιωάννα Πορτόλου χορογραφεί τους χορευτές της ομάδας Griffón Ιωάννα Αποστόλου, Σεσίλ Μικρούτσικου, Γιάννη Νικολαΐδη και Θεανώ Ξυδιά υπό τους επιβλητικούς ηλεκτρονικούς ήχους του Αντώνη Παλάσκα, δημιουργώντας ένα σύμπαν από πυκνές, συνειρμικές εικόνες, πολιτικοϊστορικές αναφορές και απόκοσμη ατμόσφαιρα. Η παράσταση καταφέρνει να φέρνει το κοινό αντιμέτωπο με τη δική του προσωπική αλήθεια και τη φθαρτότητα του ανθρώπινου σώματος.

Με αφορμή αυτή τη νέα παραγωγή της ομάδας χορού Griffón, που φέτος συμπληρώνει 25 χρόνια δημιουργικής παρουσίας στον χώρο του σύγχρονου χορού, η πάντα καλλιτεχνικά ανήσυχη χορογράφος Ιωάννα Πορτόλου μιλάει στην Athens Voice για το νέο εκρηκτικό έργο «Veritas», μια «βουτιά στον εαυτό μας», την αλήθεια που «είναι από μόνη της κίνηση» και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι ομάδες σύγχρονου χορού στις μέρες μας.

Συνέντευξη με την Ιωάννα Πορτόλου

Μιλήστε μας για την παράσταση «Veritas» της Griffon που παρουσιάζεται στο Πλύφα. Πώς γεννήθηκε αυτό το νέο έργο της ομάδας και τι σας ενέπνευσε γι’ αυτό;
Το ένα έργο γεννά το άλλο κατά κάποιο τρόπο, οπότε το προηγούμενο οδηγεί και ψηλαφεί το επόμενο. Ίσως σαν να μπαίνει ένας μικρός σπόρος. Είναι πιθανό να μην γίνει αντιληπτό ούτε σε μένα την στιγμή που συμβαίνει. Αλλά εκ των υστέρων το βλέπω σίγουρα. Βλέπω ότι σαν να επιστρέφω για να ερευνήσω ή να εμβαθύνω σε κάτι που προσπέρασα κάπως βιαστικά. Το ευρύτερο θέμα της αλήθειας με τραβάει πάντα. Τώρα στο Veritas είναι πιο συγκεκριμένο όμως. Είναι μία βουτιά στον εαυτό μας.

Το έργο διερευνά την έννοια της αλήθειας. Πώς μεταφράζει η αλήθεια σε κίνηση και χορό; Το κινούμενο σώμα μπορεί να κρύψει την αλήθεια;
Η αλήθεια είναι από μόνη της κίνηση. Δεν μπορεί να είναι κάτι που δεν κινείται και δεν αναπνέει. Δεν είναι απόλυτη και αμετακίνητη γιατί τότε είναι κάτι άλλο. Το σώμα όσο ζει κινείται και λέει την αλήθεια όσο και αν εμείς προσπαθούμε συχνά να την κρύψουμε. Οπότε αυτό που μένει είναι να βλέπω πόσο είμαστε διατεθειμένοι, όλοι όσοι είμαστε συντελεστές στο έργο, να αναγνωρίζουμε την σχέση μας με την αλήθεια μας την κάθε στιγμή. Όταν κάτι μας δυσκολεύει και απομακρυνόμαστε, τότε αυτό είναι η αλήθεια μας εκείνη τη στιγμή.

Πιστεύετε πως η αλήθεια τρομάζει σήμερα;
Πιστεύω πως η αλήθεια πάντα τρόμαζε και θα τρομάζει. Είναι τόσο εύκολο να απομακρυνθούμε από το ένστικτο μας, την σοφία μας, την ευφυΐα μας και να ακολουθήσουμε τον χείμαρρο της κοινής γνώμης που μπορεί να μην έχει καν γνώμη, ή να μην ξέρει καν πως απέκτησε αυτή την γνώμη. Ξέρω πάντως πως η Meta κατέβασε το trailer της παράστασης επειδή ο αλγόριθμος έπιανε τη λέξη «αλήθεια». Αυτό με τρομάζει περισσότερο. Αυτός είναι ο κόσμος στον οποίο ζούμε σήμερα.

Ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να μεταδώσετε στο κοινό μέσω του Veritas. Πιστεύετε πως η τέχνη στις μέρες μας έχει τη δύναμη να αφυπνίζει συνειδήσεις;
Δεν θέλω να μεταδώσω ένα μήνυμα. Αυτό θα ήταν σαν να έχω βρει κάτι. Δεν έχω βρει τίποτα. Είναι μία δική μας βουτιά στο θέμα που επιλέξαμε. Ελπίζω ο θεατής να μπορεί να ακολουθήσει αυτή την πορεία μαζί μας χωρίς απαραίτητα να έχει ανάγκη να την καταλάβει. Να παρασυρθεί από αυτήν. Η τέχνη για μένα είναι μία πρόταση να έρθουμε σε επαφή με την ζωή αφήνοντας τον έλεγχο. Μάλλον με την εμπιστοσύνη ότι υπάρχει μια ευφυΐα ευρύτερη και μεγαλύτερη από εμάς.

Ως χορογράφος της Griffon εδώ και 25 χρόνια, ποια είναι η μεγαλύτερη θυσία που έχετε κάνει;
Θυσία είναι όταν κάτι χάνεις επειδή δεν έχεις το περιθώριο να το επιλέξεις. Νομίζω κοιτώντας τώρα πίσω, ότι έκανα αυτό που μπορούσα να κάνω την κάθε δεδομένη στιγμή. Σίγουρα έκανα το καλύτερο που μπορούσα, ίσως δεν ήθελα να αποδεχτώ ότι έχω όρια και δεν είμαι τέλεια. Είναι μεγάλη θυσία να έχεις τέτοιες απαιτήσεις από τον εαυτό σου. Τώρα σιγά σιγά βλέπω την σοφία του να αναγνωρίζω τι μπορώ και τι όχι.

Πόσο δύσκολο είναι για μια ομάδα σύγχρονου χορού να παραμείνει ενεργή για περίπου τρεις δεκαετίες;
Από πάρα πολύ δύσκολο, έως πάρα πολύ δημιουργικό, έως πάρα πολύ ενθαρρυντικό και εντελώς απογοητευτικό ταυτόχρονα, ανά στιγμές. Είναι συνεχώς μεταβαλλόμενο. Κυρίως δεν θα γινόταν χωρίς την ομάδα, που σε στιγμές κρατάει η ίδια τον εαυτό της από το να πέσει κάτω. Είναι ένας άθλος, και επειδή δεν το έχω καταφέρει μόνη μου, το λέω τόσο ξεκάθαρα. Είμαστε εν μέρη ήρωες.

Πείτε μας μια αλήθεια για τον σύγχρονο χορό σήμερα…
Ο σύγχρονος χορός είναι σαν ένα παιδί που μεγαλώνει μόνο του. Πολύ λυπάμαι για αυτό. Πριν έρθω στην Ελλάδα μετά τις σπουδές μου, ήθελα να μπω σε μια μεγάλη ομάδα. Αυτό δεν έγινε ποτέ. Αλλά αυτός ο ίδιος ο χορογράφος που δεν με δέχτηκε στην ομάδα του, μου έδωσε μία συμβουλή: «φτιάξε μία ομάδα από συνομήλικους σου και μην περιμένεις από κανέναν άλλο, τίποτα» Αυτό έκανα. Τότε δεν καταλάβαινα τι ακριβώς εννοούσε. Αυτό είχε κάνει και ο ίδιος βέβαια!

Ασχολείστε ενεργά και με την σωματική ψυχοθεραπεύτρια. Πώς αυτή η ενασχόληση σας επηρεάζει το δημιουργικό έργο της ομάδας Griffon;
Ασχολούμαι ενεργά, ναι. Είναι ένας επιπλέον πλούτος τα τελευταία 10 χρόνια. Η θεραπεία επηρεάζει το δημιουργικό έργο της ομάδας σίγουρα, αλλά και αντίστροφα. Είναι το σώμα από μία άλλη οπτική. Είναι αρκετά πιο σύνθετη η οπτική όταν συνειδητά εμπεριέχει την ενεργειακή, συναισθηματική, πνευματική και ψυχική πλευρά μας.

Ποια θα λέγατε πως είναι η μεγαλύτερη προσωπική σας αλήθεια;
Η μεγαλύτερη προσωπική μου αλήθεια, που δεν είναι και τόσο προσωπική νομίζω, είναι ότι δεν σταματάω να ψάχνω την αλήθεια της ζωής. Σίγουρα υπάρχει κάτι πολύ παραπάνω από την εμπειρία που μας δίνουν οι 5 αισθήσεις μας, και σίγουρα δεν θα βρούμε ποτέ κάτι χειροπιαστό που να είναι βολικό και καθησυχαστικό. Αλλά επίσης σίγουρα δεν θα σταματήσω να ψάχνω.

Τι θα επιλέγατε, θάρρος ή αλήθεια;
Θα επέλεγα θάρρος, να τολμάω, να υποστηρίζω και να ζω με την αλήθεια μου.