Οι «Εν Δυνάμει» στη Στέγη: Η Ελένη Δημοπούλου και η Βιτόρια Κωτσάλου για τη νέα παράστασή τους

Οι παραγωγές τους κερδίζουν τις εντυπώσεις, με τα «Ερωτευμένα άλογά» τους να μετρούν απανωτά sold out. Λίγο πριν επιστρέψουν στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου με μια «κοινωνική χορογραφία» σε συνεργασία με τον χορογράφο Μίκαελ Κλίεν, η καλλιτεχνική κολεκτίβα «Εν Δυνάμει», που στοχεύει στην κοινωνικοποίηση των ατόμων με αναπηρία, κατηφορίζει ξανά στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση για το M-POWER Festival. Η νέα τους παράσταση με τίτλο «Solar», αφιερωμένη στην ύπαρξη, «ένα ξύπνημα της βαθύτερης ενόρμησης για ζωή» όπως την περιγράφουν, φέρνει στη σκηνή καλλιτέχνες με και χωρίς αναπηρία θέτοντας το ζήτημα του αν «για να γιορτάσεις πρέπει ο κόσμος να είναι τέλειος». Είχαμε, λοιπόν, πολύ υλικό για κουβέντα με την καλλιτεχνική διευθύντρια της ομάδας Ελένη Δημοπούλου και την χορογράφο και μέλος της Βιτόρια Κωτσάλου. Για την παράσταση και τα προσεχή τους σχέδια. Για το πώς διαμορφώνεται το τοπίο στην Ελλάδα σήμερα για τους ανάπηρους καλλιτέχνες και τις αλλαγές που βλέπουν μέσα στα 15 χρόνια δράσης τους.

Η χορογράφος Βιτόρια Κωτσάλου για την παράσταση «Solar» στη Στέγη

«Μας κινητοποίησε το ερώτημα του τι μπορούμε να προτείνουμε για το μέλλον και η κατεύθυνσή μας να ορίσουμε το τώρα ως μέλλον. Το ερώτημα του πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε μια γιορτή για το τώρα της ομάδας, για το κάθε μέλος ξεχωριστά, για την κατάσταση του χορού, για το εύρος και το μεγαλείο που βιώνουμε και ονομάζουμε ζωή» λέει η χορογράφος Βιτόρια Κωτσάλου συστήνοντάς μας το «Solar». «Αντλήσαμε από τις εμπειρίες, όνειρα και προθέσεις του τώρα μας και ήρθαμε αντιμέτωποι με το φάσμα των ερωτημάτων του πώς και με ποια μέσα μπορούμε να διεκδικήσουμε περισσότερη σύνδεση με την πολυδιάστατη και σύνθετη κατάσταση της ζωής και πώς μέσα από αυτό μπορούμε να διεγείρουμε μια βαθύτερη αίσθηση χαράς, την αίσθηση της ολότητας».

Ποιες οι εμπειρίες που τροφοδότησαν την έμπνευση για τη δημιουργία της παράστασης και τι θα δούμε επί σκηνής;

Θελήσαμε να τιμήσουμε και να αντλήσουμε από κάθε σώμα της 30μελούς ομάδας «Εν Δυνάμει» και καταγράψαμε κινητικά υλικά και μοτίβα που προέκυπταν από το κάθε μέλος της. Φανταστήκαμε και δουλέψαμε με την ιδέα ότι ο καθένας μπορούσε να φανερώσει και να επικοινωνήσει καινούργιους τρόπους μέσα από το σώμα του. Αυτή η περιοχή, ανάμεσα σε αυτό που μας είναι φυσικό και γνώριμο και αυτό που μας είναι ανοίκειο και ξένο, λειτούργησε ως μήτρα για την δημιουργία του έργου. Επί σκηνής θα δείτε έξι χορευτές να μοιράζονται το μεδούλι της διαδικασίας μας και θα βιώσετε το αποτέλεσμα της πολύτιμης συνεργασίας των δημιουργών αυτού του έργου. Όπως συγκεκριμένα το διατύπωσε ο βοηθός χορογράφου του έργου Άρης Παπαδόπουλος: «Το Solar είναι ένα εκκωφαντικό αποτύπωμα του σήμερα και μια σιωπηλή γιορτή για το μέλλον».

Σε τι συμπεράσματα έχετε καταλήξει σχετικά με το πώς η αποδοχή επηρεάζει τη ζωή μας;

Δεν νομίζω πως έχω συμπεράσματα, αλλά μια πιο πρακτική εμπειρία στην σημασία της σύνδεσης των ανθρώπων με την ζωή και το πώς αυτό προσκαλεί την διεκδίκηση, την δυσκολία, την πάλη με τα όρια και την μετουσίωση. Με μία αναμέτρηση με τις πεποιθήσεις μας, τις ιδέες, τις συνήθειες και εμπειρίες που οδηγούν τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε, το τι προσλαμβάνουμε, που και πώς ανα-κατευθύνουμε. Με έναν τρόπο μοιάζει με τον χορό ο οποίος περνάει από μέσα μας και μας αλλάζει –εάν του το επιτρέψουμε. Από την εμπειρία με την ομάδα, αλλά και μέσα από την διαδικασία δημιουργίας του «Solar» νομίζω πως η αποδοχή έρχεται κάποιες φορές με την συνειδητή απόφαση αλλά άλλες φορές πολύ αργότερα, σαν απόηχος σύνδεσης με το διαφορετικό, το ανοίκειο και το ακατανόητο. Η αποδοχή δεν σημαίνει παραίτηση ή μειωμένη αντίσταση. Νομίζω πως το πιο δύσκολο πράγμα είναι να αποδέχεσαι μια κατάσταση αλλά να είσαι δυναμικός μέσα σε αυτή.

Και μετά, τι άλλο ετοιμάζετε;

Τα επόμενα μας πλάνα είναι να συνεχίσουμε να προσπαθούμε να διεγείρουμε την ομάδα, να προσφέρουμε, να προσπαθούμε να αντεπεξέλθουμε με πρακτικές απαντήσεις και πράξεις στις ανάγκες και τα όνειρα των μελών της για να υπάρχει η ομάδα, να κινείται, να εκπαιδεύεται, να συνδέεται με άλλες ομάδες και ανθρώπους και να τολμάμε να κάνουμε επόμενα εξελικτικά βήματα προς το διαφορετικό.

Μέσα από αυτή την σκέψη προχωρήσαμε στο κάλεσμα προς τον χορογράφο Μίκαελ Κλίεν για την δημιουργία μιας κοινωνικής χορογραφίας. Προχωρήσαμε σε αυτή την συνεργασία από την ανάγκη να δοκιμαστούν οι «Εν Δυνάμει» σε νέα πεδία και πιο ειδικά στο ευρύτερο πεδίο του χορού. Εμπνευσμένος από το ομώνυμο έργο του Ρόμπερτ Μουζίλ, αλλά και από το «φυσικό τοπίο» της ομάδας ο Κλίεν ερευνά τη δυνατότητα συνύπαρξης λογικής και ονείρου. Ο ίδιος ονομάζει το έργο «χορογραφικό τοπίο», ένας κοινός τόπος και χρόνος, όπου η λειτουργία της ομάδας μαζί με το κοινό δημιουργούν έναν ονειροχρόνο. Είναι μια εξαιρετικά διαφορετική διαδικασία δημιουργίας έργου που ανοίγει τα μέλη της κολεκτίβας σε πρακτικές, σκέψεις και λειτουργίες αναπάντεχα καίριες. Αισθανόμαστε τυχεροί και ενθουσιασμένοι που μας δίνεται η ευκαιρία να παρουσιάσουμε το έργο «The Utopians» (Oι Ονειροπόλοι) στο Φεστιβάλ Αθηνών στις 7-9 Ιουνίου.

Η καλλιτεχνική διευθύντρια των «Εν Δυνάμει» Ελένη Δημοπούλου για την αναπηρία και τη δημιουργία

«Ο στόχος της ομάδας από την δημιουργία της ήταν να δοθεί η δυνατότητα σε νέα άτομα με και χωρίς αναπηρία να ασχοληθούν με τις Τέχνες και να εκφράσουν τις σκέψεις, τις αγωνίες και τις δυσκολίες τους μέσα σε ένα δημιουργικό πλαίσιο που εξασφαλίζει την ασφάλεια, την κατανόηση, την αποδοχή, την ισοτιμία και την ουσιαστική συμπερίληψη» αναφέρει η συνιδρύτρια των «Εν Δυνάμει»  εκφράζοντας την πεποίθηση πως αυτόν τον στόχο τον έχουν πετύχει. «Η συμβίωση και η συνεργασία μεταξύ των μελών είναι πλέον τρόπος ζωής. Και αυτό δεν πιστεύω πως μπορεί να αλλάξει».

Ποια είναι τα σημαντικότερα ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι ανάπηροι καλλιτέχνες στην Ελλάδα σήμερα και ποιες κατά τη γνώμη σας οι λύσεις που χρειάζονται;

Πιστεύω πως αυτή η ερώτηση δεν αφορά μόνο τα άτομα με αναπηρία. Αυτό που με απασχολεί κάθε μέρα προσωπικά είναι πώς αντιμετωπίζεται καθετί αλλιώτικο, διαφορετικό, άγνωστο πριν το γνωρίσουμε. Για να κατανοήσουμε τα ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι γύρω μας και να μπορέσουμε να κάνουμε κάτι για αυτό, πρέπει πρώτα να θέλουμε. Αν θέλουμε, θα γνωρίσουμε και θα καταλάβουμε τις ανάγκες και πιστεύω πως θα ανακαλύψουμε ότι είναι σχεδόν ίδιες με τις δικές μας. Ένα άτομο με κινητικές δυσκολίες που κινείται σε αμαξίδιο νομίζω πως μοιράζεται τις ίδιες ανάγκες και νιώθει την ίδια αγανάκτηση με μια μητέρα που έχει το παιδί της στο παιδικό καρότσι και χρειάζεται να κινηθεί στην πόλη. Η λύση που βρήκαμε εμείς σαν οικογένεια για να αποδεχτούμε την κόρη μας με αναπηρία ήταν να καταλάβουμε πως η ζωή της έχει την ίδια αξία με όλες τις άλλες ζωές και οι ανάγκες της αποτελούν και είναι ένα ανθρώπινο δικαίωμα ίδιο με όλων των άλλων συνανθρώπων της.

Μέσα σ’ αυτά τα 15 χρόνια που δραστηριοποιείστε ως ομάδα, βλέπετε αλλαγές στην αντιμετώπιση των ανθρώπων με αναπηρία και προς ποια κατεύθυνση;

Έχω διαπιστώσει μεγάλες αλλαγές. Πριν 15 χρόνια το να δημιουργήσεις ένα καλλιτεχνικό σύνολο όπου άτομα με αναπηρία εκπαιδεύονται, εργάζονται, ταξιδεύουν και υλοποιούν συμβιώνοντας με άτομα χωρίς αναπηρία ήταν σχεδόν ουτοπικό. ήταν μια τρέλα. Σήμερα υπάρχουν καλλιτεχνικές ομάδες συμπερίληψης που δημιουργούν καλλιτεχνικά έργα με μεγάλη απήχηση στο κοινό.

Έχει γίνει πλέον ορατή η ανάγκη για έναν κόσμο που αποδέχεται το διαφορετικό ως οικείο. Οι συνθήκες για την ουσιαστική συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία και την αντιμετώπιση των αναγκών τους δεν έχουν δημιουργηθεί ακόμα αλλά νομίζω πως έχει ανοίξει ένας διάλογος πολύ γόνιμος και ελπίζω πως είμαστε σε ένα κοινωνικό σημείο που όλοι μας κατανοούμε τα αυτονόητα δικαιώματα των αναπήρων μελών της κοινωνίας μας.

Η κατεύθυνση, όμως, που έχει ανοίξει φέρνει μαζί της και παραπάνω ερωτήματα και ανάγκη για περισσότερη επίγνωση για τρόπους διαχείρισης, εκπαίδευσης, καθώς και τον ουσιαστικό διάλογο του γιατί στην εποχή μας, πέρα από το προφανές, είναι χρήσιμο να λειτουργούμε συμπεριλαμβάνοντας άλλου είδους τρόπους ύπαρξης και σκέψης από το «νευροτυπικό» ή το γενικότερο ερώτημα του τι είναι «νευροτυπικό». Αρχίζει μια κουβέντα που έρχεται και θέτει την συμπερίληψη όχι μόνο σε επίπεδο δικαιωμάτων, ποιότητας ζωής και δημιουργικότητας, αλλά για το πώς και γιατί χρειαζόμαστε την επικοινωνία, την ανάπτυξη δεξιοτήτων και αντίληψης που καλλιεργούνται μεταξύ των ανθρώπων στις μικτές ομάδες και ότι αυτό είναι ένα θέμα ανταλλαγής και όχι απλά πλαισίωσης με άτομα με αναπηρία.

INFO:
Ομάδα «Εν δυνάμει», Solar
Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, Συγγρού 107, Νέος Κόσμος
27 Απριλίου στις 20:30, 28 & 29 Απριλίου στις 18:30
Εισιτήρια: 2111981784, γραμμή για ΑμεΑ 2130178036, https://tickets.onassis.org/