Ντανιίλ Σίμκιν – Μάια Μακατέλι: Απόδραση στο όνειρο με τον «Δον Κιχώτη»

Πάνε αρκετά χρόνια από την τελευταία τους συνάντηση με το κοινό στην Αθήνα. Κιόλας 13 από τότε που o Ντανιίλ Σίμκιν –ο πρώτος χορευτής του American Ballet Theatre και εδώ και μια πενταετία και του Κρατικού Μπαλέτου του Βερολίνου– ξεδίπλωνε το ταλέντο του στο γκαλά χορού Intentio! στο Παλλάς, και δέκα από τις μέρες που η Μάια Μακατέλι ακολουθούσε στο Μέγαρο Μουσικής τα βήματα της «Ωραίας Κοιμωμένης» με το Μπαλέτο του Κρεμλίνου. Κι ενώ στο βιογραφικό τους οι ρόλοι, τα βραβεία, οι νέες πρωτοβουλίες και οι πτήσεις ανά τον πλανήτη διαρκώς πληθαίνουν, τα δύο μεγάλα αστέρια του (κλασικού) χορού έφθασαν στα μέρη μας με αφορμή ένα από τα πιο απαιτητικά έργα του κλασικού ρεπερτορίου.

Καρπός της συνεργασίας του συνθέτη Λούντβιχ Μίνκους με τον μεγάλο χορογράφο Μαριύς Πετιπά με αφετηρία επεισόδια από τις περιπέτειες του μυθιστορηματικού ήρωα του Θερβάντες, ο «Δον Κιχώτης» έκανε πρεμιέρα στο Μπολσόι το 1869 σε μια εποχή που οι ιπποτικές ιστορίες ήταν της μόδας στο μπαλετικό στερέωμα. Στη νέα παραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής τη χορογραφία υπογράφει ο διάσημος χορευτής και χορογράφος Τιάγκο Μπορντίν, ακολουθώντας την εκδοχή του Γάλλου επιδραστικού δασκάλου του κλασικού χορού, σε μια παράσταση που θα παίζει, όπως μας προϊδεάζει ο Σίμκιν, αρκετά με το φως και τη σκιά και τις αντιθέσεις ανάμεσα στην πολύχρωμη δράση στο πρώτο πλάνο και την ασπρόμαυρη αισθητική των σκηνικών. Με τα κοστούμια της σχεδιάστριας μόδας Μαίρης Κατράντζου να αντλούν από την ισπανική παράδοση και τη σκηνογραφία του Γιώργου Σουγλίδη να ανοίγει έναν ορίζοντα στην τοπογραφία της Βαρκελώνης του σήμερα.

«Στον Δον Κιχώτη πρέπει να δημιουργήσεις ένα gesamtkunstwerk (συνολικό έργο τέχνης) που να είναι ανάλαφρο και διασκεδαστικό ενώ έχει αυτή την ιδιαίτερα έντονη, ζωώδη χορογραφία που σε εξωθεί στα όριά σου σε σωματικό επίπεδο. Να το κάνεις να μοιάζει εύκολο ενώ δίνεις το μέγιστο των δυνατοτήτων σου τεχνικά» αναγνωρίζει ο Σίμκιν. Στην Αθήνα θα ερμηνεύσει για πολλοστή φορά τον χαρακτήρα του Μπαζίλιο, του νεαρού κουρέα ο οποίος σε πείσμα του πανδοχέα Λορέντσο, και με την παρέμβαση του ονειροπαρμένου ευπατρίδη από την Μάντσα, καταφέρνει τελικά να παντρευτεί την αγαπημένη του Κίτρι, κόρη του πρώτου. Η πρόκληση, η προβολή και η αφοσίωση θα είναι το τρίπτυχο που θα καθορίσουν τα βήματά του, μου λέει. Πιστεύει, μάλιστα, πως «για να διατηρήσεις το ενδιαφέρον σου για έναν ρόλο πρέπει να θέτεις στον εαυτό σου προκλήσεις και αποστολές είτε αλλάζοντας μικρά πράγματα σε σχέση με την προηγούμενη παράσταση είτε τεχνικά, να νιώθεις νευρικότητα αλλά ταυτόχρονα να διατηρείς τον έλεγχο θέτοντας στον εαυτό σου υλοποιήσιμους στόχους».

Και η Κίτρι, όμως, κατέχει ξεχωριστή θέση στην καρδιά της Μάια Μακατέλι, καθώς μετά τη «συνάντησή» τους το 2010 μέσα από τη χορογραφία του Αλεξέι Ρατμάνσκι της έδωσε το διαβατήριο για τη θέση της πρώτης χορεύτριας στο Εθνικό Μπαλέτο της Ολλανδίας. «Για μένα αντιπροσωπεύει τις δυναμικές, ανεξάρτητες, παθιασμένες, ελεύθερες νεαρές γυναίκες, αφού, αψηφώντας τη θέληση του πατέρα της, κερδίζει τη μάχη και παντρεύεται τον έρωτά της. Βλέπω πολλές ομοιότητες στον χαρακτήρα της με τις οποίες μπορώ να σχετιστώ και θέλω να εκφράσω στη σκηνή, ειδικά το έντονο ταμπεραμέντο» διευκρινίζει. Συζητάμε για τη διαχρονική αξία του έργου του Θερβάντες, για το πόσο την ιντριγκάρει ο ομώνυμος χαρακτήρας και μου υπενθυμίζει πως αποτέλεσε έμπνευση για μεγάλους δημιουργούς όπως ο Σαλβαντόρ Νταλί και ο Πάμπλο Πικάσο. Ως καλλιτέχνιδα νιώθει άραγε να συνδέεται με έναν ήρωα που διακατέχεται από φαντασιώσεις κι εμμονές και ζει σ’ έναν δικό του κόσμο κυνηγώντας τα αποκυήματα της φαντασίας του; «Πιστεύω ότι είναι στην ανθρώπινη φύση να κυνηγάμε το όνειρο. Δεν ζω στον κόσμο της φαντασίας, αλλά στη σκηνή μου αρέσει να ζω την ιστορία και να παρασύρομαι εντελώς στη στιγμή για να βιώσω όλες αυτές τις συναρπαστικές φαντασιώσεις» υποστηρίζει.

«Μπορείς να “διαβάσεις” τον ήρωα ως κάποιον ο οποίος αναζητά την ουτοπία, που ίσως δεν ζει στην πραγματικότητα αλλά σε έναν ιδεαλιστικό κόσμο» προσθέτει ο Σίμκιν. «Ο Δον Κιχώτης συγχέει την παλιά του αγάπη με την Κίτρι και προβάλλει πάνω της ό,τι ένιωθε για τη Δουλτσινέα. Στις μέρες μας, με τόσα ζητήματα να μας απασχολούν, το έργο αυτό είναι μια μορφή απόδρασης. Ναι, έχουμε ανάγκη ανθρώπους σαν τον Δον Κιχώτη σήμερα. Δεν είναι ένας πικραμένος παλιόγερος. Έχει ακόμα φλόγα μέσα του. Κοιτάζοντάς τον από ένα φιλοσοφικό ή ψυχολογικό πρίσμα, προφανώς έχει θέματα. Αλλά τα ξεπερνά και ατενίζει τον κόσμο με αισιοδοξία. Χρειαζόμαστε περισσότερη θετική σκέψη, σε μια εποχή που είναι πολύ εύκολο να εστιάσουμε μόνο στα αρνητικά».

Η κουβέντα για την ερμηνεία του και τον τρόπο με τον οποίο συνδέεται με τον κάθε ρόλο φτάνει στους κινδύνους που γεννά η εστίαση του χορευτή σε μια στενή οπτική του κόσμου. «Το μπαλέτο μπορεί εύκολα να γίνει εμμονή, όπως και ο Δον Κιχώτης βλέπει τον κίνδυνο εκεί που δεν υπάρχει. Πιστεύω ότι είναι κάτι που ο μεγάλος καλλιτέχνης μπορεί να το υπερβεί. Να γίνει κάτι περισσότερο από κλασικός χορευτής, γιατί αυτό είναι απλά μια δεξιότητα, ένα εργαλείο. Με έναν τρόπο όλοι οι χορευτές διακατέχονται από το σύμπλεγμα του θεού γιατί υπάρχει τέτοια συνέργεια ανάμεσα στο σώμα και το πνεύμα καθώς προσπαθείς να πετύχεις το αδύνατο, την τελειότητα, το απόλυτο επίπεδο ελέγχου τη δεδομένη στιγμή». Ο ίδιος πάντως θεωρεί ότι την έχει… γλιτώσει αφού οι χορευτές γονείς του τού έδωσαν την ευκαιρία να αποφασίσει αργότερα όσον αφορά τη σχέση του με την τέχνη. «Πολλοί αντιλαμβάνονται τον χορό ως το σημαντικότερο που έχουν στη ζωή τους, κάτι που προσπαθώ συνειδητά να αποφύγω. Ο χορός δεν είναι τα πάντα για μένα» δηλώνει απερίφραστα και λέει πως βλέπει το μέλλον του στον χώρο της παραγωγής με το Studio Simkin μέσα από το οποίο επιδιώκει να υπογράφει «μπαλετικές εμπειρίες που μιλούν στη γενιά μας και σε ευρύτερα κοινά». Εκφράζει, μάλιστα, την άποψη πως «η φόρμα μιας δίωρης παράστασης στο θέατρο ίσως είναι κάτι που πρέπει να επανεκτιμηθεί». Μια τέτοια προσπάθεια υπήρξε, άλλωστε, το «Falls the shadow», η site-specific χορευτική εγκατάσταση με προβολές τρισδιάστατης χαρτογράφησης που δημιούργησε στην Ροτόντα του Μουσείου Γκουγκενχάιμ στη Νέα Υόρκη, ενώ αυτή την περίοδο ετοιμάζει μια ολονύκτια παράσταση με το κοινό να βρίσκεται γύρω από τους χορευτές.

Παιδιά χορευτών και οι δυο έχουν μεγαλώσει μέσα στα θέατρα, δεν διστάζουν όμως στη σκηνή να βγουν από τις πουέντ και τα παπούτσια του κλασικού χορού. «Στο Εθνικό Μπαλέτο της Ολλανδίας έχουμε ευρύ και πολύ ευέλικτο ρεπερτόριο. Μου αρέσει να δοκιμάζομαι σε διαφορετικά στυλ, είναι μια πρόκληση που σε βοηθά να εξελιχθείς και να βγεις από τις ευκολίες σου. Αλλά η εκπαίδευσή μου είναι στον κλασικό χορό, οπότε φυσικά το μπαλέτο είναι πιο κοντά στην καρδιά μου» παραδέχεται η Μακατέλι. Ο Σίμκιν, πάλι, εγγράφει στις καλλιτεχνικές αποσκευές του τα κέρδη από όποιο στυλ κι αν προέρχονται. Αναγνωρίζει στον σύγχρονο χορό τη δυνατότητα που σου δίνει να προσθέτεις περισσότερη από την προσωπική σου έκφραση στις δημιουργίες και στον κλασικό τη σημασία της συνεισφοράς του χορευτή σε μια ροή δημιουργίας, στην οποία αντλεί από το παρελθόν, αφήνει το δικό του χνάρι και βλέπει τι θα προτείνει η επόμενη γενιά.

«Στο τέλος πάντα νικάει η αγάπη» γράφει στο σημείωμά του για το θέμα του έργου ο Τιάγκο Μπορντίν. Είναι κάτι που συμμερίζεστε;, τους ρωτώ λίγο πριν κλείσουμε την κουβέντα μας. «Συμφωνώ απολύτως: η αγάπη, η προσήλωση, η αποφασιστικότητα πάντα νικά» αναφέρει η Γεωργιανή χορεύτρια με τον Ρώσο παρτενέρ της να υπερθεματίζει: «Η αγάπη με έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο αλλά και υπό την ευρεία έννοια. Γιατί δεν είναι μια παθητική έννοια, είναι πράξη, δράση. Και αυτό πρέπει να διαπνέει πολλά επίπεδα στην ανθρώπινη κατάσταση».

INFO:
Δον Κιχώτης
Εθνική Λυρική Σκηνή
26, 27 Νοεμβρίου & 4, 23, 24, 30, 31 Δεκεμβρίου
Προπωλήσεις: στα ταμεία της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ (τηλ. 2130885700) και ticketservices.gr
Η Μάια Μακατέλι και ο Ντανιίλ Σίμκιν θα συμμετέχουν στις παραστάσεις του Νοεμβρίου