Η Λενιώ Κακλέα «συναντά» τον Bruce Nauman στη Βενετία

Τρία χρόνια μετά τη βράβευσή της από το Ίδρυμα Hermès Italia και την Τριενάλε του Μιλάνου, η Λενιώ Κακλέα επιστρέφει στη γείτονα και μάλιστα πάνω που ξεκινά το μεγαλύτερο διεθνώς εικαστικό ραντεβού. Την Παρασκευή 22 και το Σάββατο 23 Απριλίου 2022, ενώ οι φιλότεχνοι θα κάνουν ξανά απόβαση στα πλακόστρωτα της Βενετίας για την 59^η Διεθνή Έκθεση Τέχνης, στο άτριουμ του Παλάτσο Γκράσι η Ελληνίδα καλλιτέχνις θα χορεύει στον ρυθμό του εμβληματικού έργου «Σονάτες και Ιντερλούδια» του Τζον Κέιτζ που θα ερμηνεύει ζωντανά ο Γάλλος πιανίστας Ορλαντό Μπας.

Καρπός της συνάντησης του Αμερικανού αβαν-γκαρντ συνθέτη με την αρχαία ινδική φιλοσοφία και των πειραματισμών του με το λεγόμενο «prepared» πιάνο (όταν παρενέβαινε στις χορδές με βίδες, κομμάτια πλαστικού, ξύλου και χαρτόνι για να αλλάξει τον ήχο), η μουσική δημιουργία του Κέιτζ γίνεται για την Κακλέα αφετηρία έμπνευσης και το όχημα για να σχολιάσει τους αδιάσπαστους δεσμούς που συνδέουν το «μεταμορφωμένο» σώμα του πιάνου με αυτό της χορεύτριας. Παράλληλα, όμως, το ομότιτλο έργο της έρχεται να μας θυμίσει και τις συνεργασίες του Αμερικανού πρωτοπόρου μουσικού με χορογράφους, όπως οι Σύβιλλα Φορτ, Περλ Πρίμους, Βάλερι Μπέτις και Χάνυα Χολμ, κατά τις δεκαετίες του 1930 και 1940.

Η Λενιώ Κακλέα και οι «Σπουδές χορού» στην έκθεση «Bruce Nauman: Contrapposto Studies» στη Βενετία

Είναι, άλλωστε, ένα ανάλογο εγχείρημα διακαλλιτεχνικού διαλόγου, με τίτλο «Σπουδές χορού», που φέρνει στη Βενετία την Ελληνίδα χορογράφο με τη διεθνή καριέρα. Στο πλαίσιο της έκθεσης του Μπρους Νάουμαν «Contrapposto Studies», οι επιμελητές της Κάρλος Μπασουάλντο και Καρολίν Μπουρζουά προσκάλεσαν δημιουργούς και θεωρητικούς από διαφορετικά πεδία (τον αρχιμουσικό Θεόδωρο Κουρεντζή, τους εικαστικούς Φιλίπ Παρρενό, Τατιάνα Τρουβέ, Ναίρυ Μπαγκραμιάν και Ελιζαμπέτα Μπενάσι, τον περφόρμερ Πολ Μαέκε, την εικαστικό και χορογράφο Αν Ίμχοφ, την ιστορικό τέχνης Ελιζαμπέτ Λεμποβισί, τον χορευτή και χορογράφο Μπορίς Σαρμάτς καθώς και την Κακλέα) να συζητήσουν για την επίδραση του Νάουμαν στη δουλειά τους σε μια σειρά βιντεοσκοπημένων συνομιλιών που προβλήθηκαν υπό τον τίτλο «Bruce Nauman Archive for the Future» πριν από την έναρξη της έκθεσης.

«Η ιδέα για τα “Dancing studies” προέκυψε κατά τη διάρκεια ενός zoom με τον Φιλίπ Παρρενό στο πλαίσιο του “Nauman Archive for the Future”», αναφέρουν οι επιμελητές σχετικά. «Συζητώντας για την έκθεση “Contrapposto Studies”, κατέστη σαφές ότι η σειρά των συνομιλιών δεν ήταν τόσο ένα σχόλιο για την έκθεση -που δεν είχε ακόμη ανοίξει-, όσο μια προσπάθεια να τη διευρύνουμε ή τουλάχιστον να διερευνήσουμε τα όριά της. Εάν, όπως είπε κάποτε ο Μαρσέλ Ντυσάν, “ο θεατής ολοκληρώνει το έργο τέχνης”, μια έκθεση τελειώνει στον χώρο που οριοθετείται από τη φυσική της παρουσίαση; Ή είναι δυνατόν να αντιληφθούμε την πιθανή επέκτασή της τόσο στο χρόνο όσο και στο χώρο, μέσω της εμπειρίας του θεατή, ή ίσως πιο εύστοχα, μέσω των πιθανών συνομιλιών που μπορεί η έκθεση να προκαλέσει και, τελικά, μέσα από την δημιουργία άλλων έργων τέχνης που μπορεί να εμπνέονται από αυτή;».

Κάπως έτσι, λοιπόν, ο διάλογος άνοιξε πρακτικά και επί το έργον, αφού τέσσερις επιφανείς χορογράφοι κλήθηκαν από τους Μπασουάλντο και Μπουρζουά να συνομιλήσουν με το corpus δουλειάς του 81χρονου Αμερικανού καλλιτέχνη που παρουσιάζεται στην Punta della Dogana, τον έτερο χώρο της Συλλογής Πινό στη Βενετία· μια έκθεση που επικεντρώνεται στο σώμα μέσα από την περφόρμανς, τον πειραματισμό με τον ήχο και τη χρήση των νέων μέσων με επίκεντρο ένα από τα πιο διάσημα πρώιμα βίντεο-έργα του Νάουμαν, το Walk with Contrapposto του 1968, στο οποίο περπατούσε σε έναν στενό ξύλινο διάδρομο που είχε κατασκευάσει στο ατελιέ του, προσπαθώντας να διατηρήσει τη στάση contrapposto.

Οι χορογραφίες των Κακλέα, Φορσάιθ, Λέμον και Τάνοβιτς στην έκθεση  του Μπρους Νάουμαν στη Βενετία

Το αφιέρωμα ανοίγει στις 2 και 3 Απριλίου με το «Manual labors», μια σειρά από περφόρμανς που έχει επιλέξει ο Ουίλιαμ Φορσάιθ, ο οποίος θα παρουσιάσει στην Punta della Dogana και την καινούργια του χορογραφία «Paraphrase». Τη σκυτάλη παίρνει στις 22 και 23 Απριλίου το «Sonatas and Interludes» της Κακλέα στο Παλάτσο Γκράσι, όπου θα παρουσιαστεί στις 1-5 Μαϊου και το «Dancing the studio» της Παμ Τάνοβιτς. Γνωστή για την αφαιρετική της προσέγγιση στην κλασική και τη σύγχρονη κινησιολογία, η Αμερικανίδα χορογράφος «καταλαμβάνει» μαζί με έξι καταξιωμένους χορευτές (Christine Flores, Zachary Gonder, Lindsey Jones, Brian Lawson, Victor Lozano και Melissa Toogood) το θέατρο του Παλάτσο Γκράσι με μια χορευτική εγκατάσταση που ξετυλίγεται καθημερινά σαν πρόβα αποκαλύπτοντας τον τρόπο που εργάζονται. Σημειωτέον ότι ορισμένα από τα κοστούμια για τις παραστάσεις των Κακλέα και Τάνοβιτς υπογράφει ο Ματιέ Μπλαζύ, ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής της Bottega Veneta, ο οποίος μόλις παρουσίασε την πρώτη του συλλογή για τον ιταλικό οίκο στην Εβδομάδα Μόδας του Μιλάνου. Η αυλαία του «Dancing studies» πέφτει στις 16-19 Ιουνίου στην εκκλησία των αγίων Δαμιανού και Κοσμά στη Τζουντέκα με το «In Proximity» του Ραλφ Λέμον.

Ποια είναι η Λενιώ Κακλέα

Η χορεύτρια, χορογράφος και συγγραφέας Λενιώ Κακλέα γεννήθηκε στην Αθήνα και έχει τη βάση της στο Παρίσι. Σπούδασε στην Κρατική Σχολή Ορχηστρικής Τέχνης (ΚΣΟΤ), όπου ασκήθηκε στο κλασικό μπαλέτο και σε σύγχρονες αμερικανικές τεχνικές και ρεπερτόριο (Μάρθα Γκράχαμ, Μέρς Κάνινγχαμ, Χοσέ Λιμόν). Το 2005 διακρίνεται με υποτροφία του Ιδρύματος Πράτσικα και φεύγει στη Γαλλία, όπου σπουδάζει στη σχολή CNDC της Ανζέ και ξεκινά τη συνεργασία της με διακεκριμένες μορφές του ευρωπαϊκού χορού, όπως με τους Μπορίς Σαρμάτς, Αλεξάνδρα Μπαχτσετζή, Κλάουντια Τριότσι και Εμμανυέλ Υάν. Το 2011 ολοκληρώνει το μεταπτυχιακό πρόγραμμα SPEAP για τον πειραματισμό στον τομέα των τεχνών και της πολιτικής, το οποίο διευθύνει ο φιλόσοφος, ανθρωπολόγος και κοινωνιολόγος Μπρυνό Λατούρ στο Sciences Po στο Παρίσι.

Από το 2009, η Κακλέα χρησιμοποιεί μια ευρεία γκάμα μέσων, συμπεριλαμβανομένων και της χορογραφίας, της περφόρμανς, του κειμένου και του βίντεο. Η καλλιτεχνική της πρακτική αντλεί την επιρροή της από τον φεμινισμό, την ψυχανάλυση και την θεσμική κριτική. Στη δουλειά της εξερευνά την παραγωγή της υποκειμενικότητας μέσω της οργανωμένης επανάληψης και της μετάδοσης της κίνησης και επιδιώκει να αποκαλύψει τους μύχιους και περιθωριακούς χώρους στους οποίους κατασκευάζουμε την ταυτότητά μας.

Μια σημαντική πτυχή της δουλειάς της είναι το πρότζεκτ «Πρακτική Εγκυκλοπαίδεια», που ξεκίνησε το 2016. Ταξιδεύοντας σε διαφορετικές επικράτειες της ευρωπαϊκής περιφέρειας συγκέντρωσε περίπου 600 ιστορίες, οι οποίες μαρτυρούν την οικειότητα και την ποικιλομορφία των συνηθειών, των τελετουργιών και των συναλλαγών που συνθέτουν και διαφοροποιούν αυτές τις περιοχές. Διαφορετικές καλλιτεχνικές φόρμες αναδύονται μέσα σε αυτό το πρότζεκτ (ένα σόλο, ένα κουαρτέτο, δύο εκδόσεις και δύο εγκαταστάσεις βίντεο).

Το έργο της έχει παρουσιαστεί από ιδρύματα και φεστιβάλ σε όλη την Ευρώπη, όπως το Κέντρο Πομπιντού, το φεστιβάλ ImPulsTanz Festival, το Εθνικό Κέντρο Χορού της Γαλλίας (CND Pantin), το Lafayette Anticipations, το Ίδρυμα Ωνάση, την Τριενάλε του Μιλάνου, το Laboratoires d’Aubervilliers, την documenta 14 (Public Programs), το NEXT Festival, το Passerelle Art center, το PACT Zollverein και το Les Presses du réel.

Παράλληλα με την προσωπική της ενασχόληση με τη χορογραφία, έχει δουλέψει και με άλλους καλλιτέχνες. Το 2013 συνεργάστηκε με την Αμερικανίδα χορογράφο Λουσίντα Τσάιλντς, πάνω σε μουσική του Ρυότζι Ικέντα. Το 2016, προσκεκλημένη ως επιμελήτρια στην Εθνική Σκηνή της Βρέστης, παρουσίασε το «Η Iρις, η Aλεξάνδρα, η Mαριέλα, η Kατερίνα κι εγώ», ένα πρόγραμμα που εστιάζει στη σύγχρονη γυναικεία χορογραφική παραγωγή στην Αθήνα. Το 2017 συμμετείχε στη δημιουργία του «Suite No 3», ένα ορχηστρικό κονσέρτο των Ζορίς Λακόστ και Πιερ-Υβ Μασέ. Το 2019 ξεκίνησε η συνεργασία της με τον πιανίστα Ορλαντό Μπας πάνω στο εμβληματικό έργο για προετοιμασμένο πιάνο του Αμερικανού συνθέτη Τζον Κέιτζ «Sonatas & Interludes».

Το 2019 η Λενιώ Κακλέα έλαβε το βραβείο χορού του ιδρύματος Hermès Italia και της Τριενάλε του Μιλάνου. Το 2020 το έργο της μπήκε στη συλλογή του ιδρύματος KADIST.