O Σερζ Αιμέ Κουλιμπαλύ και η «Η εποχή μας» στο Φεστιβάλ Αθηνών

Σ' έναν κόσμο που έχει γίνει στάχτη από την απληστία του ανθρώπου, μια συνάθροιση ανδρών και γυναικών αντιμάχονται μες στ’ αποκαϊδια για το μοναδικό, ίσως, τρόπαιο που έχει απομείνει, ένα χρυσό βουνό που ξεπροβάλλει μπροστά στον φωτεινό δίσκο του ορίζοντα. Σ’ αυτό το δυστοπικό σκηνικό κινούνται οι χορευτές στο νέο έργο του Σερζ Αιμέ Κουλιμπαλύ που παρουσιάζεται στην Πειραιώς 260 στις 29 και 30 Σεπτεμβρίου, με τις άφρο-τζαζ μελωδίες που ερμηνεύει ζωντανά το τρίο του Magic Malik να δίνουν τον τόνο. «Wakatt», ο τίτλος της παράστασης, σημαίνει «Η εποχή μας» και ο Μπουρκινέζος χορογράφος, μέσα από τη σαφή αναφορά στον αδηφάγο καπιταλισμό που καταστρέφει τα πάντα στο κυνήγι του χρήματος, επιδιώκει να καταθέσει έναν προβληματισμό για το πώς μπορούμε να ζούμε μαζί. 

Όταν ξεκίνησε να επεξεργάζεται αυτό το πρότζεκτ πριν από δύο χρόνια, ζώντας στις Βρυξέλλες, έβλεπε να εγείρονται στην Ευρώπη τείχη, να παγιώνονται οι αποστάσεις, να εξαπλώνεται ο εθνικισμός. «Η δουλειά μου συνδέεται πάντα με την κοινωνία, με το τι συμβαίνει γύρω μου», διευκρινίζει. Εντωμεταξύ, όμως, οι εξελίξεις αποδείχτηκαν καταιγιστικές κι απρόβλεπτες. Ενέσκηψε ο κορωνοϊός, η συνθήκη του εγκλεισμού (και η επακόλουθη ένταση της ενδοοικογενειακής βίας), φούντωσε το κίνημα Black Lives Matter μετά τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ και όλη αυτή η έρευνα που είχε, ούτως ή άλλως, να κάνει με την καταπίεση και το πώς θα ανασάνουμε, μπολιάστηκε με νέα στοιχεία. Στο «Wakatt» δηλώνει ότι θα οσφρανθούμε τον απόηχό τους.

«Υπάρχει όμως και μια πνευματική σύνδεση με την Αφρική, γιατί στην κοινωνία απ’ όπου προέρχομαι, όταν η κατάσταση εξελίσσεται άσχημα, καλούμε τα πνεύματα να σπεύσουν σε βοήθεια». Μια τελετουργική παρέμβαση ώστε να αλλάξει η ροή των πραγμάτων και να γεννηθεί μια ανθρωπότητα που θα αναζητήσει το όραμα μιας νέας κοινωνίας, την ουτοπία.

Θα τα καταφέρουμε, άραγε; Ο ίδιος δεν είναι αισιόδοξος. Στη μεταβατική φάση που βιώνουμε, με δεδομένη την εμπειρία της Covid-19, πιστεύει ακράδαντα πως «είτε θα αλλάξουμε κάτι στη ζωή μας και τον τρόπο που ενεργούμε είτε όλα θα πάνε πάλι λάθος». Αυτή τη μεταιχμιακή συνθήκη επιδιώκει να μεταφέρει και επί σκηνής προκρίνοντας μια ελπιδοφόρα αντίσταση, εστιάζοντας στην ανθρώπινη ύπαρξη, στο ένστικτο επιβίωσης και στις προσπάθειες για τη δημιουργία ενός καλύτερου αύριο. 

Στις χορογραφίες του η παράδοση και οι ρυθμοί της Αφρικής συνδιαλέγονται με τις σύγχρονες εκφράσεις της διεθνούς χορευτικής σκηνής. «Δεν είναι κάτι που σκέφτομαι όταν δημιουργώ. Συνεργάζομαι με χορευτές απ’ όλο τον κόσμο που φέρουν αυτά τα στοιχεία», ξεκαθαρίζει. «Εδώ και χρόνια προσπαθώ να δημιουργήσω ένα λεξιλόγιο όπου το ανθρώπινο σώμα είναι το μυαλό. Η γλώσσα της ομάδας μας, του Faso Danse Théâtre, διέπεται από την αναγκαιότητα, το επείγον, τη δυαδικότητα των συναισθημάτων στο σώμα, ενώ η έρευνά μας βασίζεται στον αυτοσχεδιασμό. Η ενασχόληση με την κοινωνία, την πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή, είναι έννοια-κλειδί για τη δουλειά μου. Εξίσου σημαντικό, όμως, είναι να μπορούν να συνδεθούν με αυτή τόσο η μητέρα μου στο Bobo Diou-lasso όσο και οι κριτικοί στην Αθήνα, για παράδειγμα. Να μπορώ να μιλώ για το τοπικό και το μη τοπικό και να τη μοιράζομαι με όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους. Κάθε έργο μου είναι μια άποψη, ένας τρόπος να βλέπω τον κόσμο». 

Έχοντας μεγαλώσει στην Μπουρκίνα Φάσο και αφού σπούδασε στη Γαλλία (στο Εθνικό Χορογραφικό Κέντρο της Ναντ, υπό τον Κλοντ Μπρυμασόν), ο Κουλιμπαλύ ζει στο Βέλγιο και ταξιδεύει ανά τον πλανήτη για τη δουλειά του. Μου μιλά για την προοπτική, πέρα από το δίπολο Ευρώπης-Αφρικής, που του άνοιξε η συνεργασία με μια ομάδα Αβοριγίνων στην Αυστραλία, για την ελευθερία που του προσφέρει η γνώση του κόσμου. «Είναι σημαντικό για μένα, προερχόμενος από αυτόν τον συγκεκριμένο τόπο, το πώς μπορώ να τροφοδοτήσω τη σύγχρονη σκηνή».  Η κουβέντα έρχεται μοιραία στην Αφρική και τη δυναμική της στο σύγχρονο πολιτιστικό τοπίο και αναφέρεται στoν διάλογο που έχουν ανοίξει με την ήπειρο διάσημοι χορογράφοι, όπως ο Αλέν Πλατέλ και ο Γιόζεφ Νατζ. «Νομίζω ότι φέρνει μια καινούργια ενέργεια στην παγκόσμια σκηνή της τέχνης. Στην Ευρώπη ο χορός δείχνει σημάδια κόπωσης, τα πάντα έχουν πολυχρησιμοποιηθεί και οι δημιουργοί κοιτάζουν τι γίνεται γύρω τους. Στα τέλη της δεκαετίας του ’90, η Γαλλία έφερε τον σύγχρονο χορό στις γαλλόφωνες χώρες της Αφρικής κι έτσι γεννήθηκε μια νέα γενιά χορευτών οι οποίοι άρχισαν να δημιουργούν χορογραφίες σχεδόν χωρίς να κινούνται. Σαν να σκεφτόμασταν τι μας έδινε η Ευρώπη, χωρίς όμως πραγματικά να ξανασκεφτούμε τι έχουμε να δώσουμε εμείς. Πλέον όμως οι δημιουργοί της ηπείρου ξέρουν ότι μπορούν να εμπνευστούν από τον τόπο τους. Η αφρικανική σκηνή έχει να κάνει με την ελευθερία, είναι πιο εφευρετική, λιγότερο αλλοτριωμένη. Η κίνησή μας έχει αποαποικιοποιηθεί, όπως και η σκέψη μας». 

Μεγάλωσε σε μια κοινωνία όπου δεν υφίσταται διαχωρισμός ανάμεσα στη μουσική, τον χορό, την ερμηνεία. Ο ίδιος βρέθηκε στο μονοπάτι του χορού μέσα από το θέατρο κι έχοντας ασχοληθεί ήδη με τη μουσική – διόλου τυχαία της αναγνωρίζει ισοβαρή θέση με τη χορογραφία στις παραστάσεις του. Παραδέχεται, γελώντας, ότι τον κέρδισε η τέχνη της Τερψιχόρης γιατί ήταν καλύτερος χορευτής απ’ ό,τι μουσικός ή ηθοποιός. Πώς βλέπει τον ρόλο του ως καλλιτέχνη; «Έχουμε το προνόμιο να μπορούμε να μοιραζόμαστε τη δουλειά μας με το κοινό. Δεν πρέπει να το χαραμίζουμε, αλλά να βοηθήσουμε ώστε να φτιάξουμε έναν καλύτερο κόσμο, ακόμα κι αν είναι μια ουτοπική ιδέα. Αυτό με καθοδηγεί ως άνθρωπο και ως καλλιτέχνη. Να δούμε πώς μπορούμε να ενώσουμε τους ανθρώπους, πώς να τους βλέπουμε διαφορετικά, ακόμα και τους εαυτούς μας ως χορευτές από την Αφρική που δίνουμε μια παράσταση στην Αθήνα και τον τρόπο με τον οποίο οι Αθηναίοι μπορούν να συνδεθούν μαζί μας και να καταλάβουμε ότι έχουμε κοινά προβλήματα».

Δείτε περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση στο City Guide της Athens Voice