Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου: Ο Ηλίας Χατζηγεωργίου για τον χορό

Βρήκε τον δρόμο του προς την τέχνη στον... δρόμο ξεκινώντας τη σχέση του με την κίνηση μέσα από την «γλώσσα» του χιπ χοπ. Αυτό το ιδίωμα φέρνει και σε μια νέα ενότητα στο πρόγραμμα χορού του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου που μόλις ξεκίνησε και ξεδιπλώνεται φέτος μέσα από 20 παραγωγές σε τρεις διαφορετικούς χώρους, από την Πειραιώς 260 και το Ηρώδειο έως το μικρό θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου.

Υποστηρίζει με θέρμη πως ο χορός είναι «μια γλώσσα την οποία θα έπρεπε να ξέρουμε όλοι να μιλάμε, γιατί “σπάει” τους περιορισμένους κώδικες της γλώσσας που χρησιμοποιούμε. Είναι άμεσα συνδεδεμένος με το συναίσθημα και εκφράζεται μέσα από το σώμα σου που μπορεί να πάει όπου θέλει, να κάνει ό,τι θέλει ή τουλάχιστον να το συμβολίσει».

Για τι μιλά, όμως, φέτος ο χορός στο Φεστιβάλ; Ποιοι οι πρωταγωνιστές επί σκηνής; Και ποιοι οι στόχοι των διοργανωτών; Ο Ηλίας Χατζηγεωργίου, σε πρώτο πρόσωπο, μας συστήνει δημιουργούς, καλλιτεχνικές προτάσεις και προθέσεις.

Το πρόγραμμα χορού του Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου ξεκίνησε να σχεδιάζεται το 2019 με την σκέψη να φιλοξενήσει παραστάσεις που μιλούν για το σήμερα και την προοπτική του μέλλοντος. Άλλωστε ερχόμασταν από μια προηγούμενη κρίση, ελληνική και παγκόσμια. Έγινε ένα ανοιχτό κάλεσμα συμμετοχής και σιγά σιγά η μία επιλογή έφερνε την επόμενη. Καθώς το 2020 η Πειραιώς 260 δεν λειτούργησε λόγω της πανδημίας, προσπαθήσαμε να διασώσουμε τον αρχικό προγραμματισμό, κυρίως για τους ανθρώπους που πέρσι δεν κατάφεραν να εργαστούν.

Ο χορός στο Φεστιβάλ φέτος μιλά για τον φόβο, την εξουσία, τη μετανάστευση, τις ρίζες, θέματα με τα οποία είχαμε την επιθυμία να ασχοληθούμε σε πρώτη φάση, αλλά στην πορεία ήρθαν και ζητήματα όπως η κοινωνική αποστασιοποίηση και η συναισθηματική απομόνωση. Άλλοτε με χιούμορ και αισιοδοξία κι άλλοτε με το βλέμμα στραμμένο στη σκληρή πραγματικότητα. Η επέτειος των 200 χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης είναι ένας ακόμα άξονας. Παράλληλα, μέρος του προγράμματος αφιερώνεται στη χιπ χοπ χορευτική σκηνή της Ελλάδας και του εξωτερικού, ανοίγοντας μια νέα θεματική ενότητα υπό τον τίτλο Layersofstreet, με στόχο να αναδείξει τη χιπ χοπ κουλτούρα και τη δυνατή παρουσία της σήμερα στη σύγχρονη δημιουργία.

Δεν ξέρω αν οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες θα ασχοληθούν ευθέως με την πανδημία. Αλλά θεωρώ ότι ακόμα και αυτοί που έρχονται με παραγωγές που δουλεύονταν για τον περσινό προγραμματισμό, δεν θα μείνουν ανεπηρέαστοι από την κατάσταση. Προσωπικά ως καλλιτέχνης δεν θα μπορούσα να το αφήσω έξω από αυτό που κάνω.

Γιατί αφιέρωμα στην street dance; Ως χορευτής ξεκίνησα από τον δρόμο, από το χιπ χοπ, κι αργότερα ήρθα σε επαφή με τον σύγχρονο χορό μέσα από συνεργασίες με Έλληνες και ξένους δημιουργούς. Είναι ένα πλούσιο κινητικό είδος, με πολύ μεγάλη δυναμική. Επιπλέον, όμως, γοητεύει τις νεότερες ηλικίες με την εκρηκτικότητα και συχνά με την ακροβασία του. Σκεφθήκαμε με την καλλιτεχνική διευθύντρια, Κατερίνα Ευαγγελάτου, να φέρουμε αυτή τη σκηνή στο φεστιβάλ, στο κοινό μας, αλλά και να ανοίξουμε το φεστιβάλ στους ανθρώπους που ακολουθούν τη χιπ χοπ κουλτούρα. Να μπορούν να δουν παραστάσεις οι οποίες συνδυάζουν τη σύγχρονη δημιουργία με το χιπ χοπ ώστε να αρχίσει να δημιουργείται μία όσμωση ανάμεσά τους. Είναι κάτι που στο εξωτερικό συμβαίνει τα τελευταία χρόνια, ειδικά στη Γαλλία, αλλά και στη Γερμανία και στο Βέλγιο. Το βλέπουμε από πολλούς χορογράφους, από τον Άκραμ Καν και τον Σίντι Λάρμπι Τσερκάουι έως τον Μπρούνο Μπελτράου και τον Καντέρ Αττού, οι οποίοι προέρχονται από αυτή τη σκηνή.

Προσπαθούμε να φιλοξενήσουμε όλες τις εκφράσεις που μπορεί να έχει η street dance στη σύγχρονη δημιουργία, από τα battles, τους διαγωνισμούς ανάμεσα σε δύο χορευτές, μέχρι παραστάσεις που χρησιμοποιούν τη γλώσσα του χιπ χοπ αλλά είναι χορογραφίες σύγχρονου χορού. Δεδομένου ότι το χιπ χοπ συνεχώς εξελίσσεται και από αυτό ξεπηδούν νέα είδη, θεωρώ ότι μοιραία θα συναντιόταν με το σύγχρονο χορό. Ως κώδικας είναι παντού, είναι κάτι που το μάτι αναγνωρίζει. Ένας καλλιτέχνης δεν μπορεί να μην χρησιμοποιήσει αυτή τη γλώσσα - ακόμα και αστειευόμενος -, ως εργαλείο, άλλη μια τεχνική που δεν θα την ενσωματώσει στην δουλειά του αυτούσια αλλά αντλώντας αναφορές.

Το χιπ χοπ είναι ο τρόπος που αντιλαμβάνομαι τη σωματικότητά μου, γιατί έχω μεγαλώσει με αυτό. Αυτό συνοδεύεται από τη μουσική, από μια ευρύτερη κουλτούρα που έχει να κάνει με το γκραφίτι, το bmx, την πλατεία, με έναν πολύ υγιή ανταγωνισμό μεταξύ των χορευτών οι οποίοι έτσι εξελίσσονται, δείχνοντας σεβασμό ο ένας για τον άλλο και την προσπάθειά του. Αυτά είναι στοιχεία που με καθορίζουν αλλά με γοητεύουν κιόλας, όπως και η συνεχής εξέλιξη αυτού του είδους που διαρκώς βρίσκει διεξόδους. Η καλύτερη κατ’ εμέ τα τελευταία χρόνια είναι η σύνδεσή του με τη σύγχρονη χορευτική δημιουργία.

Οι διαχωρισμοί μόνο κακό κάνουν, γίνεσαι πάντα πιο πλούσιος από την επαφή. Όσο πιο πολλές γλώσσες του χορού γνωρίζουμε τόσο καλύτεροι γινόμαστε. Το θέμα είναι ποιος κάνει κάτι και πώς. Με ενδιαφέρει να φέρω διαφορετικές φωνές κινητικής έκφρασης στον προγραμματισμό του φεστιβάλ.

Στόχος μου είναι να φθάσει φέτος ο χορός σε περισσότερο κόσμο και το κοινό να ευχαριστηθεί γιατί έχουμε πολύ καιρό να χαρούμε. Να ανακαλύψουμε τη χαρά μέσα από την τέχνη. Να αποτελέσει έναυσμα αυτή η χρονιά για να ξαναέρθει ο κόσμος και την επόμενη, να εμπιστευθεί το φεστιβάλ και τους καλλιτέχνες.

Θέλουμε να περάσουν από τη διοργάνωση όσο περισσότεροι καλλιτέχνες γίνεται για να εκπροσωπηθούν διαφορετικές χορογραφικές φωνές από τη χώρα. Και επίσης, να δούμε και να προσπαθήσουμε για καλύτερες και ακριβότερες παραγωγές στο χορό, δηλαδή για μεγαλύτερη επένδυση.

Ο χορός στο Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου

Τι φέρνει το Layersofstreet

Τη χορογραφία του Άντι Τζούμα με τίτλο «Οικοδομή», που «παίζει» με τα στερεότυπα της οικοδομής, του χτίστη, και συνδέει το ρεμπέτικο με τη χιπ χοπ κουλτούρα. Ήταν προγραμματισμένη να πραγματοποιηθεί σε 10 διαφορετικά σημεία της Αθήνας, όμως λόγω της υγειονομικής συγκυρίας αποφασίστηκε να γίνει στον ανοιχτό χώρο της Πειραιώς 260. (4-5, 10-11, 15-16, 24-25/6)

Τον φημισμένο χορογράφο Καντέρ Ατού, ο οποίος συμπυκνώνει ως προσωπικότητα τη φιλοσοφία του εν λόγω αφιερώματος γιατί προέρχεται από το χιπ χοπ και σήμερα είναι ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Χορογραφικού Κέντρου στη Ροσέλ της Γαλλίας. Για τη συμμετοχή του στο φεστιβάλ δούλεψε με Έλληνες χορευτές πάνω στο έργο του «Οι ρίζες – Μετάδοση», το οποίο είχε παρουσιάσει το 2019 στο Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας με την ομάδα Accrorap. (4-5/6)

Τους Dyptik με την «Από-δόμηση», μια πολιτική παράσταση για την ελευθερία και την ανελευθερία, την επαναστατικότητα, την οργή, τον πόνο, την ανάγκη για φυγή. Υπό τους ήχους αραβικής μουσικής με σύγχρονο beat και χρησιμοποιώντας το λεξιλόγιο του χιπ χοπ και του μπρέικντανς, έξι Γάλλοι χορευτές κινούνται στον χώρο ενός μεταλλικού κλουβιού. (19-20/6)

Τον σπουδαίο χορογράφο Marcos Morau, εμπνευστή υπέροχων σκηνικών εικόνων και μιας clean αισθητικής, και το έργο «Pasionaria/To λουλούδι του πάθους». Μια παράσταση που, πριν καν προκύψει ο κορωνοϊός, ασχολήθηκε με την κοινωνική αποστασιοποίηση όπως φθάνει σ’ εμάς μέσα από την συναισθηματική μόνωση. Η Pasionaria είναι ένας πλανήτης χωρίς πάθος, ένας νοητός, δυστοπικός κόσμος που μιμείται τον ανθρώπινο, με κατοίκους που κινούνται σαν ρομπότ και μοιάζει να έχουν ξεχάσει κάθε συναίσθημα. (20-21/9)

Με αφορμή την επέτειο του ’21

Στο «Free at last: Rerooted», η Δανάη και ο Διονύσιος, δυο νέοι, βραβευμένοι χορογράφοι, αποδομούν την ελληνική παράδοση και τη συνδέουν με το σήμερα καθώς ο θρύλος για το χορό του Ζαλόγγου γίνεται το έναυσμα για μια σύγχρονη χορογραφία. Το έργο έχει να κάνει με τον αγώνα του ανθρώπου για απελευθέρωση, με τη δύναμη που προκύπτει από την αυτοθυσία και τον συμβολισμό που έχει ως μέσο αντίστασης και υπερηφάνειας. (12-13/6)

Φετινή ανάθεση στη Λενιώ Κακλέα το «Age of Crime». Πρόθεσή μας ήταν να ασχοληθεί με την επέτειο των 200 χρόνων από το 1821 ένας δημιουργός που φέρνει και μια ματιά από το εξωτερικό. Η Κακλέα, η οποία ζει στο Παρίσι, συνεργάζεται με οκτώ Έλληνες χορευτές σε μια ιδιαίτερα πολιτική παράσταση σχετικά με το πώς αντιλαμβανόμαστε την Επανάσταση και το πώς μπορούμε να απελευθερωθούμε από τις επίσημες αφηγήσεις για την εθνική μας ταυτότητα. (7-8/7)

Και ακόμα στην Πειραιώς 260

Η Μαρία Κολιοπούλου και η ομάδα σύγχρονου χορού Πρόσχημα στο "Clear Midnight" με αφετηρία μια ιδιαίτερη επιδημία που έφερε τον κόσμο σε κατάσταση χορομανίας το 1518 στο Στρασβούργο και τη σύγχρονη πανδημία του νέου κορωνοϊού προσπαθούν να δουν πώς συγκροτείται η δυναμική μίας κοινότητας και τι ρόλο παίζει η βία στη συγκρότηση αυτής της κοινότητας. (7-9/6)

Η δημοφιλής ομάδα «κι όμΩς κινείται», που συνδυάζει την ακροβασία με τον σύγχρονο χορό, αλλά και το τσίρκο με την τέχνη του θεάτρου, με το «9.25» καταθέτει μια αλληγορία για το πέρασμα του χρόνου, ένα παιχνίδι με το χρόνο και το άχρονο, με το πού βρίσκομαι κάθε στιγμή και πόσο με αλλάζει το πέρασμα του χρόνου. (10-11/6)

Στην Πειραιώς 260 κάνει πρεμιέρα και μια σπουδαία συμπαραγωγή: τα «Μοιρολόγια» των Κoen Augustijnen και Rosalba Torres Guerrero. Σε μια εποχή που τα τελετουργικά πένθους δεν έχουν θέση στις δυτικές κοινωνίες, η παλιά αυτή ελληνική παράδοση γοήτευσε τους δύο Βέλγους χορογράφους οι οποίοι, μετά από ενδελεχή έρευνα, μεταγράφουν παραδοσιακά μοιρολόγια της Ηπείρου στο πεδίο του σύγχρονου χορού. Νομίζω πως μια επιστροφή στο μοιρολόι έχει πολύ ενδιαφέρον, ειδικά αυτή την εποχή που πενθούμε περισσότερο για την πανδημία παρά για τους νεκρούς της. (15-16/6)

Μια ωδή στη δυναμική του γυναικείου σώματος είναι οι «Κόσμοι των αέναων μετατοπίσεων» της Alexandra Waierstall. Σε συνεργασία με τον συνθέτη και πιανίστα Hauschka και τη Γαλλίδα σχεδιάστρια φωτισμού Caty Olive, η γεννημένη στη Βρετανία, κυπριακής καταγωγής χορογράφος σμιλεύει τα γυναικεία σώματα ως τοπία αντανάκλασης, σύνδεσης και αντίστασης. (19-20/6)

Η Σοφία Μαυραγάνη με το «Μauθ» συνεχίζει την έρευνά της πάνω στη σχέση του ήχου με το σώμα ψάχνοντας τον ήχο μέσα στην κίνηση, κάτι το οποίο και ερευνητικά και στο αποτέλεσμά του βρίσκω πολύ ενδιαφέρον. (24-25/6)

Με το σώμα και την εικόνα του ασχολείται η Ίρις Καραγιάν. Στο «A dance as a dance» κάνει τώρα ένα βήμα παραπέρα σχετικά με το πώς βιώνει τη χορευτική εμπειρία ο άνθρωπος που κινείται. (28-30/6)

Η εκ Βερολίνου ορμώμενη Εύα Γεωργιτσοπούλου στο «Groove» θα ασχοληθεί με τη δική της γενιά, τα παιδιά που είναι σήμερα γύρω στα τριάντα, στην πιο παραγωγική τους ηλικία, αλλά έχουν υποστεί όλες αυτές τις απανωτές κρίσεις. Ένα ταξίδι στα ματαιωμένα όνειρα της γενιάς των σέλφις, από μια νεαρή χορογράφο που διαθέτει μια τρομερά ιδιότυπη κινητική γλώσσα. (5-6/7) 

Θα χάσει όποιος χάσει το «Ένα, δύο, τρία» του Martin Zimmermann. Μια μαγευτική παράσταση ανάμεσα στο θέατρο, το χορό και το τσίρκο, με τρεις εκπληκτικούς περφόρμερ σ’ ένα φαντασμαγορικό και γεμάτο εκπλήξεις σκηνικό. Ένα πολύ αστείο αλλά, ταυτόχρονα, πολύ σκληρό έργο που μιλά για τις σχέσεις εξουσίας μέσα από την υπερβολή και το χιούμορ. (9-10/9)

Το «Ancient future solo» της Μαριάννας Καβαλλιεράτου είναι η παραστατική συνέχεια του ομώνυμου εργαστηρίου για εφήβους που διοργάνωσε το Φεστιβάλ κατά τη χειμερινή περίοδο, στο πλαίσιο δράσεων του Open Plan. (9-10/9)

Στο νέο έργο του «Wakatt/Η εποχή μας», που αντλεί έμπνευση από την Αφρική, ο Serge Aimé Coulibaly εστιάζει στις προσπάθειες των ανθρώπων να δημιουργήσουν ένα βιώσιμο αύριο σε μια εποχή κατά την οποία ανεβαίνουν ο εθνικισμός, ο συντηρητισμός και η απόρριψη του Άλλου. Δεν λείπουν οι αναφορές στο ζήτημα της κοινωνικής αποστασιοποίησης που έφερε στο προσκήνιο η πανδημία. (29-30/9)

Έντονα αισθητική και αισθησιακή η παράσταση «Κεφάλαιο 3: Το βάναυσο ταξίδι της καρδιάς» της διάσημης Ισραηλινής χορογράφου Sharon Eyal. Πρόκειται για το τρίτο μέρος μιας τριλογίας για τον έρωτα, στο οποίο οι μπαλετικές φιγούρες εναλλάσσονται με ελαφρές voguing ειρωνικές διαδρομές. Και υπάρχουν κι αυτά τα καταπληκτικά κοστούμια, σαν ολόσωμο τατουάζ, που σχεδίασε η Maria Grazia Chiuri του οίκου Dior. (9-10/10)

Στο Ηρώδειο και την αρχαία Επίδαυρο

Το μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής συμμετέχει στο φεστιβάλ με την παραγωγή «Μάνος Χατζιδάκις / Χορός με τη σκιά μου», τέσσερα μοναδικά έργα του μεγάλου συνθέτη που χορογράφησε ο Κωνσταντίνος Ρήγος και θα παρουσιαστούν για τρεις παραστάσεις στο Ηρώδειο. (25, 27, 29/7)

Ο αριθμός των φετινών παραστάσεων δείχνει την πρόθεση του φεστιβάλ να δώσει έμφαση στο χορό. Κι έτσι, παρά το ότι το μεγαλύτερο μέρος των παραστάσεων του χορού προγραμματίστηκε για την Πειραιώς 260 – έναν βιομηχανικό χώρο που ταιριάζει σ’ αυτές τις σύγχρονες δημιουργίες –, είχαμε τη σκέψη να εντάξουμε μια παραγωγή για τον χορό και στο μικρό θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου. Μιλάμε για την περφόρμανς «Ευριπίδης του Ευριπίδη» του Ευριπίδη Λασκαρίδη, που θεωρώ ως κατάλληλη επιλογή δεδομένου ότι η δουλειά του κινείται στο μεταίχμιο μεταξύ χορού, θεάτρου και εικαστικών τεχνών. Ο Λασκαρίδης προτείνει ένα νέο βλέμμα στην αρχαιότητα, μια νέα κωμική τραγωδία, στην οποία ο Ευριπίδης, θέλοντας και μη, συναντά τον Ευριπίδη και άλλους τραγικούς ποιητές. (6-7/8)