Δημήτρη Μυτιληναίε, χρειάζεται τελικά να αποκρυπτογραφούνται τα συστήματα;

Πείτε μας δυο λόγια για εσάς και τη σχέση σας με τον χορό;
Μάλλον είναι το πεδίο εντός του οποίου αισθάνομαι οικεία. Δεν ξέρω καν αν μπορώ να το διαχωρίσω από μένα, για να το σκεφτώ σε επίπεδο σχέσης. Είναι ένας τρόπος να υπάρχει κανείς. Πιο πολύ επεξεργάζομαι την σχέση μου με τον εαυτό μου και τους άλλους μέσα σε αυτό. 

Υπάρχει μια κοινή φιλοσοφία που διέπει τα χορογραφικά σας έργα;
Δεν έχω κάνει και τόσα έργα και δε θα μιλούσα για φιλοσοφία. η τελευταία απέχει πολύ απ' τη δημιουργική διαδικασία καθεαυτή. Στη δουλειά μου, ειδικά μέσα στην πρόβα, δεν υπάρχει χώρος για θεωρητική παρά μόνο για κινητική ανάλυση. Αυτή είναι η ερευνητική και δημιουργική μου κατεύθυνση. Προσπαθώ μέσα απ' την τριβή μου με το υλικό να αφήνω να μου αποκαλύπτονται συνεχώς ιδιότητες που δεν είχα εξ αρχής αντιληφθεί. Τ' ότι επιλέγω να χορεύω σε ό,τι φτιάχνω είναι επίσης σημαντικό στοιχείο, όπως επίσης το ότι δεν χρησιμοποιώ βίντεο μέχρι το ανέβασμα. Θέλω να κατανοώ το έργο από μέσα και απολαμβάνω την πρόκληση του να φαντάζομαι τι κατασκευάζεται στη σκηνή και πώς μπορεί να γίνει ορατό μέσα απ' την πράξη, την εμπειρία του να το κάνεις, ανατρέχοντας στην ανάμνηση αυτού που έκανες ή κατανοώντας την αίσθηση που σου άφησε. 

Hardly the Same. Ένα νέο χορογραφικό έργο. Μιλήστε μας γι' αυτό.
Το έργο είναι ακριβώς στο μεταίχμιο του νέου και του ίδιου με το προηγούμενο. Εξ ου και ο διφορούμενος τίτλος του. Είναι ένα μόνο συνθετικό ενδεχόμενο εξάντλησης του βηματολογίου που φτιάξαμε με τη Νεφέλη. Η αλήθεια είναι ότι σηματοδοτεί για μας το κλείσιμο του κύκλου της συγκεκριμένης κινητικής έρευνας. Μελετήσαμε, παίξαμε, αλλοιώσαμε, γελάσαμε, τσακωθήκαμε και μεγαλώσαμε μέσα σ' αυτό. Το φτάνουμε εκεί που αντέχουμε και τώρα θα δούμε τι συμβαίνει όταν μας βλέπουν κι άλλοι να το κάνουμε. Είναι ένα score που μας κάνει να αναρωτιόμαστε αν έχει σημασία που είναι ακριβώς έτσι ή αν έχει απλώς σημασία ότι υπάρχει και είναι εκεί. Ελπίζουμε να κάνει κι άλλα πράγματα που περιμένουμε να αναδυθούν από το κοινό.

Ποια είναι τα βασικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν την παράσταση και τα οποία χρησιμοποιείτε για να μεταδώσετε στον θεατή την ιδέα της;
Η σύνθεση και τα χαρακτηριστικά της κίνησης των δύο σωμάτων. Δε με απασχολεί, ωστόσο, να μεταδώσω κάποια συγκεκριμένη ιδέα. Σκοπός είναι το κοινό να βρει τον χώρο και τον χρόνο να κάνει προβολές πάνω σ' αυτό που βλέπει και κάθε θεατής να δημιουργήσει μία προσωπική ανάμνηση και πορεία σκέψης μέσα σ' αυτό.

Χρειάζεται, τελικά, να αποκρυπτογραφούνται τα συστήματα;
Με την επιστημονική έννοια του όρου φυσικά, θα ήταν άτοπο να κάνεις μία «κρυπτογράφηση» που δεν απευθύνεται κάπου. Ίσως το ζήτημα βρίσκεται στο ποια συστήματα μπορεί καθένας/μία να αντιληφθεί, κρατώντας αυτή την ερώτηση για τον εαυτό του/της.

Υπάρχει χορογραφία χωρίς συναίσθημα;
Η χορογραφία για μένα είναι η διαδικασία πριν την επιτέλεση του χορού. Και τα δύο είναι ανθρώπινες πράξεις ή δραστηριότητες που αμφιβάλλω, αν μπορούν να ειδωθούν μέσα από το δίπολο λογική/συναίσθημα. Τα δύο συνεργούν και συμβαίνουν ταυτόχρονα. Ακόμη και η πλήξη είναι συναίσθημα.

Έχετε παρουσιάσει δικά σας έργα στο εξωτερικό. Πώς είναι αυτή η εμπειρία για έναν καλλιτέχνη;
Για έναν καλλιτέχνη δεν ξέρω... Εγώ, στο εξωτερικό είτε παρουσίαζα είτε σπούδαζα και μοιραζόμουν την έρευνά μου, αντιλαμβανόμουν πάντα ένα πολιτισμικό, ιστορικό, κοινωνικό και πολιτικό χάσμα, το οποίο δε μπορώ να πω ότι με άφηνε ανεπηρέαστο. Δυσκολεύομαι να αποσυνδέσω την τέχνη απ' τη ζωή. Για να απαντήσω και στην ερώτηση, σίγουρα, στη Γαλλία κυρίως, βρέθηκαν περισσότεροι άνθρωποι που έδειχναν ενδιαφέρον. Έχοντας όμως ξεκαθαρίσει ότι θέλω να δουλεύω στην Ελλάδα, αναρωτιέμαι για τις συνδετικές οδούς μεταξύ της δουλειάς μου και της ιστορικής και κοινωνικής πραγματικότητας, μέσα από την οποία προκύπτει και στην οποία τοποθετείται. Ανακαλώ ρήσεις του τύπου «ο χορός είναι μια οικουμενική γλώσσα» και καταλήγω ότι μάλλον εκεί βρίσκεται μια μεγάλη παγίδα. Η αποσύνδεση των έργων από τις κοινωνικές/πολιτισμικές συνθήκες μέσα από τις οποίες εμφανίστηκαν ενέχει τον κίνδυνο να τα προσεγγίζουμε αμιγώς φορμαλιστικά, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Αυτή η δουλειά πρέπει να γίνεται για την αυτοαναφορική μονομερή ιστορία της τέχνης του χορού/χορογραφίας και σωματικής αναπαράστασης/σωματικότητας της τέχνης, αλλά από την άλλη αποπροσανατολίζει δημιουργούς και χορευτές σχετικά με τον ρόλο της τέχνης ως διάδρασης με τη συγκεκριμένη εποχή και περιβάλλον που την πλαισιώνει και χαρακτηρίζει. Προσωπικά βλέπω κάτι το οξύμωρο στο σχήμα «τέχνη που χρησιμοποιεί την ανθρώπινη σωματική μονάδα/ομάδα - τέχνη που εκτοπίζεται και χρησιμοποιεί όλα τα τεχνικά μέσα για να ξεπεράσει τη μετακινητική/γνωστική δεινότητα του ανθρώπου». Αυτό, φυσικά, δεν είναι απόλυτο. Εννοείται ότι υπάρχει εκτεταμένο ενδιαφέρον στο να παρατηρείς πώς το ίδιο υλικό αλληλεπιδρά σε πολιτισμικά/εθνοτικά διαφορετικό κοινό και δεν αντιτίθεμαι στο να ταξιδεύουν οι παραστάσεις στο εξωτερικό. Είναι, όμως, μία προβληματική που φαίνεται να μη μας απασχολεί. Θέλω να πω, πως μπορούμε ίσως να αντισταθούμε στη φετιχοποίηση της διεθνούς περιοδείας. Στην ευρωπαϊκή σκηνή ειδικά μπορούμε να παρατηρήσουμε μία έντονη μετα-αποκιοκρατική τάση προς τον εξωτικισμό. Αυτό είναι τροφή για σκέψη.

Η διερώτηση για το ποιους ανθρώπους αφορά η δουλειά μας και ποιούς μας αφορά να αφορά μπορεί να μας κατευθύνει στο χώρο της διαπραγμάτευσης με τον εαυτό, τη φιλοδοξία και την καλλιτεχνική πρόθεση. Νομίζω πως υπάρχουν πολλά παραδείγματα καλλιτεχνών που άνθισαν χωρίς να ταξιδεύουν ιδιαίτερα, από τους μεταμοντέρνους χορογράφους στην Αμερική της δεκαετία του 60’ μέχρι τον Δημήτρη Παπαϊωάννου/ Ομάδα Εδάφους στην Αθήνα το 90’.

Ποιο χορογράφοι σας έχουν επηρεάσει; Ποιο έργο έχετε «ζηλέψει»;
Jonathan Burrows, William Forsythe, Yvonne Rainer, Steve Paxton, Trisha Brown, Merce Cunningham, Simone Forti, Αllan Κaprow, Bruce Nauman, Maguy Marin, Xavier Le Roy, Anne Teresa de Keersmaeker, Thomas Hauert, Julyen Hamilton είναι τα πρώτα τέρατα που μου έρχονται στο μυαλό. Από ανθρώπους μικρότερης ηλικίας δεν θα μπορούσα να μην αναφέρω Λενιώ Κακλέα, Ίρις Καραγιάν, Γιάννη Μανταφούνη, Κατερίνα Ανδρέου, Ivo Dimtchev, Noe Soullier, Mette ingvartsen, Joao Fiadeiro. Νομίζω είναι παγίδα να πω ότι ζήλεψα κάτι καλλιτεχνικό. Θα τονίσω ίσως τη δουλειά της Λενιώς Κακλέα όχι σ' ένα συγκεκριμένο έργο αλλά στις διαδικασίες που ακολουθεί μέχρι τη σκηνική ενεργοποίηση των ιδεών της και στον τρόπο που μεταβολίζει κινητικά τις πληροφορίες που συλλέγει κατά την εκάστοτε έρευνα.

Πιστεύετε πως ο χορός βρίσκει τη θέση που του αξίζει και του αναλογεί στα καλλιτεχνικά δρώμενα;
Πιστεύω στην αιτιοκρατία… Άρα μάλλον ναι. Να σημειώσω, όμως, ότι ως χορό σε αυτή την ερώτηση δεν καταλαβαίνω την τέχνη του χορού συνολικά αλλά μάλλον τους ανθρώπους που στελεχώνουν τον κλάδο στην Ελλάδα. Σίγουρα οι εργασιακές ευκαιρίες είναι ελάχιστες και υπάρχουν πολλές γραφειοκρατικές και επικοινωνιακές δυσκολίες που πρέπει να ξεπεράσει κανείς ώστε να λάβει στήριξη από το κράτος ή τους ιδιωτικούς θεσμούς. Πιστεύω, όμως, ότι η τέχνη δε μας χρωστάει, εμείς της χρωστάμε. Η οικονομία της καλλιτεχνικής παραγωγής δεν έχει καλλιτεχνικό όραμα. Αν υπάρξει κοινό, λογικά, αργά ή γρήγορα, θα υπάρξει και στήριξη καθώς και όση στήριξη και να υπάρχει, χωρίς κοινό θα σταματήσει. Επιπλέον, το θέμα άπτεται του καλλιτεχνικού προγραμματισμού που είναι ένας άλλος κλάδος με τους δικούς του όρους.

Ποια είναι τα άμεσα σχέδιά σας και ποια τα όνειρά σας όσον αφορά τον χορό;
Αμέσως μετά τις παραστάσεις στην Artiria θα πάω στην Ελβετία για το τελικό στάδιο μιας δουλειάς της Εve Chariatte που ξεκίνησε τον Νοέμβρη και στην οποία συμμετέχω ως χορευτής. Για τον επόμενο χρόνο θα ήθελα να μείνω εδώ και να οργανωθώ περισσότερο ώστε να εξελίξω τις συνθήκες για να δουλεύω χορογραφικά αλλά και να συνεργαστώ με περισσότερους ανθρώπους. Προσπαθώ να μην ονειρεύομαι πολύ. Για τον χορό αρκούμαι στο να ελπίζω να μη με εγκαταλείψει. 

Τι φοβάστε περισσότερο;
Τις αράχνες.