Η Στέγη υποδέχεται για 6η χρονιά το Φεστιβάλ Νέων Χορογράφων, ένα φεστιβάλ-εκκολαπτήριο νέων δημιουργών και καλλιτεχνικών προτάσεων, που δοκιμάζονται στη σκηνή, αλλά συγχρόνως δοκιμάζουν και τη δική μας εμπειρία γύρω από το φαινόμενο του χορού στην Ελλάδα. Λίγο πριν οι χορευτές εισβάλλουν στη σκηνή, η A.V. ζήτησε από τους δημιουργούς των ευρηματικών χορογραφιών που θα παρακολουθήσουμε την Παρασκευή 1 και το Σάββατο 2 Μαρτίου στη Στέγη, να φωτίσουν πτυχές του οράματός τους και, απαντώντας και σε ένα κοινό για όλους ερώτημα, να «φωτογραφίσουν» το αποτύπωμα που φιλοδοξούν να αφήσουν με τη δουλειά τους στην τέχνη του χορού. Τι νέο ή διαφορετικό πιστεύετε ότι κομίζει η χορογραφία σας στις σύγχρονες τάσεις του χορού;
Έλενα Αντωνίου, MAINSTAGE «Ο χορός για μένα δεν έχει όρια. Είναι μια ζωντανή, άυλη Τέχνη και θα παραμένει ζωντανή όσο δεν βάζουμε όρια. Δεν σκέφτομαι αν αυτό που κάνω είναι νέο ή διαφορετικό ή αν έχει ξαναγίνει. Τα τελευταία χρόνια διερευνώ πώς η θέαση μιας παράστασης χορού μπορεί να γίνει παρατήρηση, πώς ο θεατής μπορεί να είναι πιο ενεργός χωρίς αυτό να σημαίνειαπαραίτητα συμμετοχικός. Επίσης η εμπειρία του χώρου τόσο για τον καλλιτέχνη όσο και για τον θεατή, πώς μπορεί να αλλάξει η δομή ενός χώρου που έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε με μια πολύ συγκεκριμένη οπτική και τι μπορεί να μας δώσει σαν εμπειρία η ανατροπή αυτής της δομής».
Ομάδα Ροπής, Dépaysement «Το “Dépaysement” δεν είναι (μόνο) χορογραφία. Όσο είναι χορογραφία είναι και σύνθεση και όσο είναι σύνθεση είναι και σκηνοθεσία. Είναι επίσης ένα έργο που βάζει την πρόσληψη του θεατή στο μικροσκόπιο. Δεν ξέρω αν θα μπορούσαμε να πούμε πως κομίζει κάτι νέο στις σύγχρονες τάσεις χορού καθώς, αν το κυρίαρχο στοιχείο μας είναι ο συγκερασμός των τεχνών, αυτό έχει συμβεί από τις πρωτοπορίες του 20ού αιώνα και την ίδια εποχή τέθηκε και η σχέση του θεάματος με τον ίδιο τον θεατή. Αυτό που συμβαίνει στο “Dépaysement” είναι πως βάζει σε ταυτόχρονη δράση όλα τα διαθέσιμα εργαλεία μιας παράστασης: κίνηση, ήχο, κείμενο, θέατρο, χώρος. Όλα αυτά τα στοιχεία επηρεάζουν ισόποσα και ισόβαθμα όλα αυτά τα εργαλεία, δίνοντάς τους ισάξιο βάρος στη δραματουργία και την “πλοκή”. Αυτό ίσως το διαφορετικό που φέρει η παράστασή μας είναι η οργανική ανάμειξη των τεχνών από τη γέννηση της δουλειάς μας.
Δουλεύαμε όλοι μαζί, από την πολύ αρχή αυτού του πρότζεκτ, με ταυτόχρονα μουσικές, χορευτικές και θεατρικές φόρμες και λειτουργίες. Όλο αυτό το πλέγμα τεχνών που προαναφέραμε, λειτουργεί ώστε να επαναπροσδιορίζει τη σχέση που θεσπίζεται ανάμεσα στον θεατή και το θέαμα, καθώς τον καθιστά συνεργό και όχι απλό παρατηρητή του, εξετάζοντας το ερώτημα “υπάρχει ιδιωτικότητα του θεατή, και αν ναι που ξεκινάνε τα όρια της;”».
Μαργαρίτα Τρίκκα, Prolet OCD a Punch of Losers «Παρότι θεωρώ πως έχω κάτι να προτείνω χορογραφικά και αισθητικά, δυσκολεύομαι να πιστέψω πως δεν το έχει ξανασκεφτεί ή ξανά προσεγγίσει κανείς με παρόμοιο τρόπο. Ειδικά όταν έχουμε πρόσβαση κυρίως στις κυρίαρχες τάσεις και δεν έχουμε σφαιρική αντίληψη του τι ερευνάς και πειραματισμοί γίνονται σε υπόγεια και ταράτσες, εντός κι εκτός Ελλάδας. Και δεν αξιώνω πρωτοτυπία, τα περί παρθενογένεσης έχουν ήδη ειπωθεί. Αξιώνω όμως ειλικρινή έρευνα. Και η έρευνα που κάνουμε με τους συνεργάτες της Prolet OCD εστιάζει στον κοινό τόπο που ο σύγχρονος χορός βρίσκεται με τον θεατρικό κώδικα. Χρησιμοποιούμε τη φόρμα σε επίπεδο κινητικού λεξιλογίου δίνοντας ταυτόχρονα έμφαση στις σχέσεις που δημιουργούνται μεταξύ των ερμηνευτών επί σκηνής. Δηλαδή μας απασχολεί ο “εξανθρωπισμός” της φόρμας, όπως μας αρέσει να το αποκαλούμε. Πώς το αισθητικό γίνεται προσωπικό κι αποκαλύπτει χαρακτήρες και σχέσεις κι εντέλει αποτυπώνει τις θεματικές που απασχολούν την ομάδα. Παράλληλα μελετάμε το δίπολο τραγικότητα - γελοιότητα ως πτυχή της ανθρώπινης ύπαρξης».
Μυρτώ Γράψα, Brighter «Επιθυμώ το “Brighter” να κομίσει κάτι νέο στις τάσεις του χορού, όμως δεν πιστεύω στην παρθενογένεση όσον αφορά τις τάσεις. Πιστεύω στην επιθυμία να μοιραστείς ή να αφηγηθείς κάτι μια δεδομένη στιγμή. Δεν θα ήμουν ειλικρινής εάν σας έλεγα πως δεν υπάρχει στη δική μου δουλειά κάποια επιρροή από τις σύγχρονες τάσεις του χορού. Πέραν αυτού όμως η ανάγκη δημιουργίας αυτού του έργου ήταν κυρίως το περιεχόμενό του. Η μορφή του ήρθε αργότερα και χτίστηκε με υλικά των ανθρώπων που επέλεξα να δουλέψω μαζί τους και μου έκαναν την τιμή και οι ίδιοι να συνεργαστούν μαζί μου. Το “Brighter” χρησιμοποιεί έναν τρόπο χορογραφίας όπου περίπλοκες δομές προκύπτουν μέσα από ένα σετ πολύ απλών κανόνων και επιλογών σε ένα καθορισμένο περιβάλλον. Γνωρίζω τους κανόνες, γνωρίζω τι πρέπει να κάνω χωρίς να γνωρίζω ακριβώς το τελικό αποτέλεσμα. Το έργο είναι προϊόν εργαστηριακής έρευνας, λειτουργεί από μέσα προς τα έξω. Προτείνει έναν τρόπο όχι τόσο επινόησης μιας χορογραφίας, όσο του να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον για να συμβεί η χορογραφία. Η μουσική δομή επίσης που δημιουργήθηκε για την παράσταση και διατρέχει ολόκληρο το έργο, συνομιλεί με το κινητικό υλικό σε μια κινηματογραφική σχεδόν διάθεση δημιουργώντας επεισόδια που επιτρέπουν συνειρμούς να συμβούν».
Διονύσιος Αλαμάνος, Δανάη Δημητριάδη, ΑΤΜΑ «Όταν ξεκινήσαμε να δημιουργούμε το “ΑΤΜΑ” σαφώς είχαμε στο μυαλό μας να δημιουργήσουμε κάτι νέο και διαφορετικό αλλά τελικά αναρωτιόμαστε ποιος είναι αυτός που μπορεί να το κρίνει; Αυτά που με σιγουριά μπορούμε να πούμε είναι πως στο έργο μας συνδυάζουμε πολύπλοκη και λεπτομερή κίνηση με minimal χρήση του χώρου κι έτσι σκοπός μας γίνεται όχι να κινηθούμε σε αυτόν αλλά να τον κινήσουμε. Έχουμε επιλέξει μια σειρά από εικόνες εμπνευσμένες από τη φύση, τα ζώα και αυτόχθονες πολιτισμούς και διαδεχόμενες η μία την άλλη δημιουργούν ένα ταξίδι στο χώρο και το χρόνο».
Μαργαρίτα Τρίκκα/ Prolet OCD a Punch of Losers
Το σώμα αντιλαμβάνεται την ήττα; Συμμετέχει ή αντιστέκεται στην επιθυμία των χορευτών να μην εγκαταλείψουν τον αγώνα, να ανασυγκροτηθούν και να «ηττηθούν καλύτερα», όπως λέτε χαρακτηριστικά; «Το βίωμα της ήττας είναι πρωτίστως σωματικό γιατί προϋποθέτει πάντα έναν αγώνα που το σώμα είναι το κυρίαρχο μέσο του, όπως εμείς το αντιλαμβανόμαστε. Το σοκ της σε παγώνει, κάνει το φυλλοκάρδι σου να τρέμει, σου κόβει τα γόνατα, νιώθεις το αίμα σου να στραγγίζει ή σου φέρνει υπερκινητική υστερία. Στη συλλογική ήττα, που εμείς ερευνούμε, η σωματική αυτή αίσθηση πολλαπλασιάζεται. Και η διανοητική συνειδητοποίηση έρχεται δεύτερη: Ηττηθήκαμε. Άρνηση, θυμός, θλίψη, αποδοχή. Όπως στα στάδια του πένθους. Κανείς δε βγαίνει αλώβητος μετά από μια ήττα. Όμως η επιθυμία των 6 να μην εγκαταλείψουν τον αγώνα είναι δυνατότερη από οποιαδήποτε σωματική “παρενέργειά” της. Το σώμα πότε συμμετέχει στην επιθυμία τους και παίρνει τα ηνία, τους τραβάει μπροστά με την αδρεναλίνη του και πότε κουρασμένο και ταλαίπωρο δεν αντέχει άλλο. Μέχρι να ανασυγκροτηθούν και να βαδίσουν προς την επόμενη “καλύτερη” ήττα τους».
ATMA/ Διονύσης Αλαμάνος, Δανάη Δημητριάδη/ Φωτογραφία: George Anastasakis
Όπως αναφέρετε στο σημείωμά σας, αναδεικνύετε τη συμπληρωματικότητα των στοιχείων που χαρακτηρίζουν την ολότητα του ανθρώπου αντιπαραβάλλοντας το ζωόμορφο με το ανθρώπινο, δύο πτυχές σε μία φύση. Πιστεύετε ότι στη χορογραφία σας, ένα ακόμα στοιχείο αντιπαραβολής είναι το ανδρικό απέναντι στο γυναικείο σώμα; «ΑΤΜΑ στα σανσκριτικά σημαίνει ο ανώτερος εαυτός που κάθε άνθρωπος οφείλει να ανακαλύψει για να φτάσει στη φώτιση. Μία τέτοια φιλοσοφία δεν γνωρίζει φύλο. Σε πολλά σημεία του έργου μας κινητήρια ιδέα είναι τα δύο σώματα να μοιάζουν με ένα και μαζί να δημιουργούν πλάσματα και μορφές που διαρκώς εναλλάσσονται. Έτσι, το ίδιο έργο θα μπορούσε να παρουσιαστεί με δύο ανδρικά ή δύο γυναικεία σώματα χωρίς αυτό να σημαίνει τίποτα διαφορετικό».
DEPAYSEMENT/ Ομάδα Ροπής/ Φωτογραφία: Nikos Kalivas
Επιχειρείτε να προσεγγίσετε την τέχνη του θεάματος σμίγοντας τα πεδία του χορού, της μουσικής και του θεάτρου. Τα όρια θολώνουν. Θα λέγατε ότι είναι κι αυτό μια μορφή ηθελημένου dépaysement; «Θα λέγαμε ότι το βλέπουμε λίγο διαφορετικά. Το να αναμιγνύεις τις διαφορετικές μορφές της τέχνης του θεάματος, δεν είναι dépaysement, είναι μάλλον το αντίθετο. Οι τρεις αυτές τέχνες ζουν στο ίδιο σπίτι και καθεμιά έχει πάρει κάτι από την άλλη, ακόμα και στην απλούστερη μορφή της. Από την κίνηση και τις εκφράσεις του προσώπου ενός μουσικού, ως τους ήχους που προκαλεί η κίνηση ενός χορευτή και την εκφορά ενός κειμένου από έναν ηθοποιό. Το να τις φέρεις μαζί λοιπόν είναι εύκολο, αφού είναι ήδη μαζί σε κάποιο βαθμό. Το να τις ισορροπήσεις έτσι ώστε η μία να μη γίνει σημαντικότερη της άλλης –όπως στην όπερα ή σε μια κλασική χορογραφία ή θέατρο– είναι το δύσκολο και είναι κάτι που έχει ήδη απασχολήσει πολλούς.
Τα μέλη της ομάδας προέρχονται από τη μουσική, το θέατρο και τον χορό. Ο καθένας μας έχει ήδη μπολιάσει τις προηγούμενες, προσωπικές δουλειές του με τις άλλες τέχνες. Στην Ομάδα Ροπής τα θολά όρια δεν ήταν ζητούμενο, ήταν η ίδια η βάση πάνω στην οποία χτίστηκε. Το ζητούμενο ήταν πώς θα πετύχουμε να τις ισορροπήσουμε έτσι ώστε καμία από τις τρεις αυτές τέχνες να μην επισκιάζει την άλλη. Πώς η μία να εξυπηρετεί την άλλη και πότε να μη γίνεται σημαντικότερη. Επιχειρήσαμε να το κάνουμε λαμβάνοντας υπόψιν τα εργαλεία του άλλου, μα ταυτόχρονα συμμετέχοντας ενεργά και διαμορφώνοντας καίρια το κάθε τι. Το “Dépaysement” έχει περάσει από τόσα στάδια αλλαγών και αναδιαμορφώσεων που είναι πια πολύ δύσκολο να διαχωρίσουμε τι έχει κάνει ο καθένας μας. Ξεκίνησε με την έννοια της ιδιωτικότητας. Εξετάσαμε αρχικά τι είναι ιδιωτικότητα, του ατόμου, του συνόλου και τελικά του θεατή – αν ένας θεατής μπορεί να θεωρηθεί πως έχει ιδιωτικότητα. Κι αν όντως έχει, τι μπορούμε να κάνουμε με αυτήν έχοντας ο καθένας μας αλλά και όλοι μαζί τα ίδια εργαλεία. Την κίνηση, τον ήχο, τον λόγο και τον χώρο».
Αναζητάτε τα όρια του χορού. Η συμμετοχή στην παράσταση ατόμων από 16 έως 65+ ετών, σε ρόλο θεατή/ερμηνευτή, είναι για εσάς, πέρα από δρώμενο, και ένα πείραμα, μια απόπειρα να διευρύνετε αυτά τα όρια; «Η συμμετοχή ατόμων από 16 έως 65+ ετών θα έλεγα πως είναι περισσότερο μια διαδικασία διεύρυνσης της εμπειρίας τόσο για τον καλλιτέχνη όσο και για τους θεατές. Είναι άτομα με ή χωρίς σκηνική εμπειρία και αυτό που δουλεύουμε μαζί είναι να είμαστε παρόντες στη στιγμή. Διερευνούμε την παρουσία τους όχι σαν μια επιφανειακή κατάσταση/ εμφάνιση, αλλά σαν μια εσωτερική διεργασία που ο καθένας ψάχνει το δικό του «εδώ και τώρα» με στόχο η παρουσία τους να έχει ενέργεια και εκτόπισμα που να μπορεί να προκαλέσει κατάληψη στον χώρο της Κεντρικής Σκηνής της Στέγης».
Η καταβύθιση στο σκοτάδι της επιθυμίας που επιχειρείτε μέσα από τη χορογραφία σας μπορεί να λειτουργήσει λυτρωτικά, θεραπευτικά για τον θεατή; «Η καταβύθιση στο σκοτάδι μπορεί κάποιες φορές να αποκαλύψει χαραμάδες φωτός που είχαμε προ πολλού ξεχάσει ή δεν είχαμε ονειρευτεί. Πιστεύω πως το να συνδιαλλαγείς με τον πυρήνα του ανθρώπινου είναι ένα θέαμα τόσο τρομακτικό όσο και γοητευτικό. Το έργο επιχειρεί να δείξει μια κατεύθυνση, για αυτό και ο συγκριτικός βαθμός του τίτλου Bright-er. Είναι μια διαδικασία. Μακάρι να λειτουργήσει έστω και σε έναν θεατή λυτρωτικά.
Το 1838, ο Gustave Flaubert γράφει στις “Αναμνήσεις ενός τρελού”: “Είναι μια ηδονή (σχετιζόμενη με μια παιδική ανάμνηση του ήρωα) που δεν ξανάνιωσα από τότε – γιατί τώρα η καρδιά στέγνωσε, τα δάκρυα στέρεψαν. Όμως, καταραμένοι να ’ναι οι άνθρωποι που μ’ έκαναν κακό και διεφθαρμένο, εμένα, που ήμουν καλός κι αγνός! Καταραμένη να ’ναι αυτή η στειρότητα του πολιτισμού που στεγνώνει και ξεθωριάζει κάθε τι που ανυψώνεται έως τον ήλιο της ποίησης και της καρδιάς”».
«C la vie» από τον Serge Aimé Coulibaly, «À la Carte» από τον Γιάννη Μανταφούνη, «4 + ΕΝΑ» της Κυριακής Νασιούλα και άλλες περφόρμανς αυτή την εβδομάδα
Το Κρατικό Μπαλέτο της Έσσης και οι χορογράφοι Botis Seva, Josef Nadj, Imre & Marne van Opstal, Lali Ayguade και Χάρης Γκέκας έρχονται στη μεσσηνιακή πρωτεύουσα
Μιλήσαμε με τον χορογράφο Ηλία Χατζηγεωργίου και τον συνθέτη Αλέξη Φάλαντα για τις περφόρμανς που θα συνοδεύσουν την Ολυμπιακή Φλόγα από την Αρχαία Ολυμπία στην Αθήνα
18°
Brighter/Μυρτώ Γράψα, Φωτογραφία: Alekos Bourelias & Christos Bourelias
