Dalgaδιάσαμε στο Χαλκιάς Palace

Αν υπάρχει ένα σημείο της πόλης στο οποίο είναι δόκιμο να πούμε ότι εκφράζεται ο νταλκάς, τότε αυτό είναι σίγουρα η γειτονιά του Μεταξουργείου. Από τα «σπίτια» της  Ιάσονος, στα ρακάδικα των οδών που συνορεύουν με τον Κεραμεικό, το Μεταξουργείο μοιάζει με τη ζεστή ανάσα ενός πονεμένου, ενός λαβωμένου από έρωτα, που βρωμάει φτηνό ουίσκι και αφορολόγητο τσιγάρο. 

Στην οδό Ψαρρών που βρίσκεται ακριβώς απέναντι από την πλατεία Καραϊσκάκη, πίσω από μία μικρή άσπρη πόρτα με δύο φινιστρίνια, βρίσκεται το Χαλκιάς Palace, το κέντρο δημοτικής μουσικής του γιού του ζωντανού θρύλου του κλαρίνου Πετρολούκα Χαλκιά, του κυρίου Γιάννη. Η ταμπέλα του μικρή και δυσδιάκριτη μπορεί να δυσκολέψει όποιον το αναζητά. Ίσως βέβαια να φταίει και το ότι απόψε είναι κλειστά, αφενός γιατί είναι καθημερινή – το κέντρο λειτουργεί τα σαββατοκύριακα -, αφετέρου γιατί μέσα κάνει η πρόβα η ομάδα σύγχρονου χορού Stereo Nero Dance Co που αυτή την Κυριακή 4 Μαρτίου θα παρουσίαση την παράσταση Dalga / Κύμα. Αν λοιπόν συναντήσατε κάπου στην πόλη ένα αυτοκόλλητο με τη λέξη Dalga, τώρα ξέρετε περί τίνος πρόκειται.

Η ομάδα σύγχρονου χορού «Στέρεο Νερό» ιδρύθηκε από τη χορογράφο Εύη Σούλη και τη χορεύτρια Κατερίνα Φώτη το 2014. Aπόφοιτες και οι δύο της Ανώτερης Επαγγελματικής Σχολής χορού «Ραλλού Μάνου» έχουν συνεργαστεί αμφότερες με μεγάλα φεστιβάλ και φορείς, ενώ επίσης διδάσκουν. Η νέα παραγωγή της ομάδας με τίτλο “Dalga/ Κύμα” έκανε πρεμιέρα υπό την 30λεπτη εκδοχή της στο διεθνές φεστιβάλ Arc for Dance Festival , τον Οκτώβριο του 2017. Τον Μάρτιο, έχοντας επιχορηγηθεί από το ΥΠ.ΠΟ θα παρουσιαστεί με μεγαλύτερη διάρκεια σε ένα χώρο έξω από θεατρικά στεγανά.

Ο Γιάννης Χαλκιάς κάθεται πίσω από την κονσόλα για τα φώτα και «εποπτεύει» τους χορευτές που μόλις έχουν εισέλθει στο μαγαζί του. Στα δεξιά του, έχει μια τεράστια αφίσα του πατέρα του, χαμογελαστό να κραδαίνει το κλαρίνο. Την κοσμεί άγαρμπα κι ετεροχρονισμένα ένα χριστουγεννιάτικο δεντράκι. «Εσείς είστε ο γιος του κυρίου Πετρολούκα;», τον ρωτώ για να συστηθούμε. «Απ’ ό,τι μου είπανε», λέει περιπαικτικά με τη βαθιά φωνή του και ξεκινάμε να μιλάμε για την ιστορία του Χαλκιάς Palace.

«Το μαγαζί αυτό λειτουργεί από ’74. Παίζαμε εδώ ως μουσικοί ο πατέρας μου, εγώ, ο αδερφός, ο θείος μου τα ξαδέρφια μου και τα ανίψια μου. Τότε δουλεύαμε 7ήμερα και κάθε βράδυ ήταν γεμάτο. Από τις 9 μέχρι τις 2 το ξημέρωμα είχε χοροεσπερίδες, κόψιμο πίτας συλλόγων και τέτοια. Κατά τη μία και μισή έσπαγε ο κόσμος, 2μιση με 3 ξαναγέμιζε πάλι. Οι καταστηματάρχες από ψησταριές, ξενοδοχεία, ζαχαροπλαστεία της περιοχής έρχονταν να ακούσουν τον πατέρα μου, να πιούνε ένα ποτό και να φύγουνε. Αυτό βέβαια γίνονταν στις 7 το πρωί. Όλα αυτά από το ’76 – ’77 μέχρι το 90κατι. Μετά, το 2000, τα 7ημερα έγιναν 5ημέρα και σήμερα δουλεύουμε 2ημερο, Σάββατο – Κυριακή. Χτυπάω ξύλο,  λόγω της περιοχής, το ότι είναι μεγάλο το μαγαζί και έχει την ιστορία του, έχει συγκεκριμένο χαρακτήρα - είναι δημοτική η μουσική εδώ, δεν είναι νυχτερινό κέντρο που πάει αλλού ο νους σου – και είναι κοντά σε περιοχή που μένουν πολλοί Ηπειρώτες, όπως το Περιστέρι ή το Αιγάλεω και φυσικά δίπλα στο Σταθμό Λαρίσης και τα ΚΤΕΛ, βοηθάει πολύ, συνεπώς πάμε καλά».

Χαλί στα λόγια του κυρίου Γιάννη οι ανάσες των χορευτών. Τα φώτα δυναμώνουν και χαμηλώνουν, κάποιος τεστάρει τη μουσική, σε μία σειρά τραπέζια που αποτελούν σκηνικό της παράστασης ανάβουν κεριά.

«Το μαγαζί το αγοράσαμε το ’95 με τα αδέρφια μου και το 2011 το πήρα μόνος μου. Πριν το λέγανε “Τα Αηδόνια”», συνεχίζει ο κ. Γιάννης.  «Το 99% των εκδηλώσεων εδώ είναι χοροί συλλόγων  Ηπειρωτών και Βορειοηπειρωτών, αλλά και άλλων συλλόγων που γνωρίζουμε στα πανηγύρια το καλοκαίρι – γιατί ακόμα είμαστε μάχιμοι - . Συνήθως τα Σαββατοκύριακα είναι κλεισμένα από αυτούς».

«Σου λέει Πλατεία Ομονοίας, Καραϊσκάκη, Βάθης, το τρίγωνο το κακό. Περνάω πολύ καλά στη γειτονιά μου, δε τη φοβάμαι γιατί μεγάλωσα εδώ, εδώ δουλεύω. Ό,τι ώρα και να έρθουμε, ό,τι ώρα και να φύγουμε από εδώ δε μας προβληματίζει. Η πόρτα του μαγαζιού είναι ανοιχτή. Τώρα, κάποιος που δεν είναι από εδώ και έρθει μία φορά και δει κάτι, το 1 θα το κάνει 101», εξηγεί ο κ. Χαλκιάς όταν τον ρωτώ για το Μεταξουργείο. Πώς του φάνηκε όμως όταν δύο κορίτσια ήρθαν και του ζήτησαν να στήσουν μία παράσταση σύγχρονου χορού στο μαγαζί του;

«Σήκωσα τα χέρια ψηλά. Ήρθε η Κατερίνα η Φώτη, η οποία έχει ρίζες από την επαρχεία όπως κι εγώ – η οικογένειά μου είναι από Δερβενάκι Ιωαννίνων -, μου είπε μερικά πράγματα. Ε, αυτό με ιντρίγκαρε, πώς το λένε, με ώθησε προς το “Ναι”. Μου λέει “Θέλουμε το χώρο για να κάνουμε ένα θέατρο”, δε γνώριζα τι είδους θέατρο. Μόλις, είδα τις πρόβες με εντυπωσίασαν. Χθες ειδικά, τους έβλεπα που χορεύανε και κάνανε τα κόλπα τους και κουράστηκα εγώ. Μακάρι να πιάσει, χαίρομαι, μα την αλήθεια. Η προσπάθειά τους είναι πολύ καλή. Μακάρι να φτάσουν στο Θεό».

Η αναφορά στο θείο από τον κ. Γιάννη Χαλκιά σε αυτό το σημείο φαίνεται απλώς τρυφερή, πλουτίζει το λόγο του που συνδυάζει τις διαφορετικές του καταβολές (είναι Ηπειρώτης, μεγάλωσε όμως στην Αμερική), ωστόσο σύντομα, μιλώντας με την ομάδα, όταν τους ρωτήσω τι είναι για αυτούς νταλκάς, θα γίνει σημειολογική. Για την ώρα, στην ίδια ερώτηση ο κ. Γιάννης απαντά, «Έρωτας. Αυτό είναι. Τούρκικη λέξη, την χρησιμοποιούμε εμείς στην Ήπειρο πολύ. Νταλκάς και σεβντάς. Και αναρωτήθηκα, αν και δε το έχω πει ακόμα στα παιδιά, πώς αυτή τη λέξη; Αυτοί είναι νέοι, δε θα ‘πρεπε να την ξέρουν καν. Χίλια δυο άλλα λένε, έρωτας, ερωτοχτυπημένος… »

«Υπήρχε το πλάνο ότι θα παρουσιαστεί ξανά σε ένα χώρο μη θεατρικό. Κάναμε τα σχετικά ρεπεράζ και καταλήξαμε εδώ, στο Χαλκιάς Palace. Ο κ. Γιάννης είναι ένας άνθρωπος πολύ φιλόξενος και ανοιχτός», λέει η Εύη Σούλη, χορογράφος της παράστασης, για την τοποθέτηση του Dalga σε ένα μαγαζί όπως αυτό. Η Κατερίνα Φώτη συμπληρώνει, «Ο λόγος για τον οποίο επιλέγουμε έναν τέτοιο χώρο είναι γιατί θέλουμε να γίνει ένα πιο εξωστρεφές άνοιγμα του σύγχρονου χορού σε μία κατεύθυνση που δεν σχετίζεται με τη βασική τοποθέτησή του μέσα σε θεατρικούς χώρους, αλλά σε χώρους που μπορεί να έχει πρόσβαση το ευρύ κοινό. Με έναν τρόπο πιο ποπ – λαϊκό, στην κυριολεξία.

Να έχει έναν ανοιχτό διάλογο με την πόλη. Κάνουμε εμείς ένα βήμα προς αυτούς και περιμένουμε να κάνουν κι εκείνοι ένα βήμα προς εμάς. Μας ενδιαφέρει να ανακαλύπτουμε τι είναι αυτό που μας κινητοποιεί σε επίπεδο πόλης και πώς αυτό σχετίζεται με όλα τα κειμήλια που μπορεί να φέρει ο καθένας από εμάς και τους συνεργάτες μας. Ο νταλκάς είναι ένα από αυτά τα θέματα που μπορεί να αγγίξει πολλαπλές χορδές. Είναι κάτι που το βιώνει ο οποιοσδήποτε ανεξαρτήτως τάξης, τοποθέτησης, καταβολής, καταγωγής, θρησκείας, σεξουαλικού προσανατολισμού, έχει ένα πιο global χαρακτηριστικό και για αυτό μας κινητοποίησε πολύ. 

Σε ένα δεύτερο επίπεδο, επειδή είμαστε αντιφατικές προσωπικότητες και το λαϊκό είναι ένα κομμάτι αυτής της αντιφατικότητας, μας ενδιαφέρει πολύ  το πώς να φέρουμε αυτή την ιστορική του εξέλιξη από τη δεκαετία του ’50, μέχρι τα τέλη των 90s στα οποία μεγαλώσαμε, και το πώς ο μέσος άνθρωπος στο σήμερα φέρει ένα νταλκά πιο σύγχρονο, ο οποίος ωστόσο δε μπορεί να είναι γδυμένος από τα υπόλοιπα προαναφερθέντα στοιχεία», καταλήγει ενώ πλέον, εκείνη και τους υπόλοιπους συντελεστές της παράστασης φωτίζει μονάχα το φως των κεριών που έχουν τοποθετηθεί στο τραπέζι.

Αναρωτιέμαι αν υπάρχει ένα χρονικό gap στην έκφραση του νταλκά, αν κάπως ανάμεσα στην γενιά του κ. Γιάννη και τη δική μας, ο νταλκάς στην «παραδοσιακή του έκφραση», αν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι στέκει ένας τέτοιος όρος, καμουφλαρίστηκε λίγο. Γίναμε μήπως κάπου στην πορεία “too cool for that”;

 «Ο Έλληνας δεν κρύβει τον νταλκά του. Απλώς του πούλησαν το ευρωπαϊκό παραμύθι και του είπαν ότι είναι κάτι άλλο από αυτό που είναι. Στα 90s η χώρα πέρασε από μία συγκεκριμένη κοινωνικοπολιτική συνθήκη, πάντα όμως ακροβατεί ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση. Έτσι και ο ίδιος ο νταλκάς ακροβατεί ανάμεσα σε διάφορα πράγματα. Όσο νταλκάς είναι ο Έλληνας στην κλαμπάρα, άλλο τόσο νταλκάς είναι και ο Έλληνας στο Μπάτμαν στις 7 το πρωί», αναλύουν Εύη και Κατερίνα.  

Στη συζήτηση μπαίνει η Μαργαρίτα Τρίκκα, χορεύτρια στην παράσταση Dalga. «Η γενιά μας έχει ένα ερώτημα. Τι φέρουμε από τους γονείς μας και όταν φτάσουμε στην ηλικία τους, τι θα φέρουμε εμείς στην επόμενη γενιά;  Έχουμε μία τάση λοιπόν, να ακούμε πράγματα προηγούμενων γενιών και τα αναβιώνουμε με μία νοσταλγική διάθεση, που ενέχει ένα συντηρητισμό, αλλά ενέχει και μία αναζήτηση ταυτότητας».

Αυτή η φράση είναι κλειδί για να κατανοήσει κάποιος την ουσία της πρωτοβουλίας μιας ομάδας σύγχρονου χορού να καταπιαστεί με τον νταλκά, να βγει από τη σκηνή ενός θεάτρου και να πατήσει πάνω στη μπορντό μοκέτα ενός κλαριτζίδικου. Οι λέξεις μπλέκονται, όλοι στο τραπέζι μιλούν παθιασμένα, ακούγονται εκφράσεις όπως «ο νταλκάς μπορεί να είναι μία λέξη παλιακή, αλλά ταυτόχρονα είναι και διαχρονικός», «ο νταλκάς είναι κάτι που συνδέει τη ζωή με το θάνατο, αν το πάρουμε αξιακά.  Από το βούρκο μπορείς να συναντήσεις το Θεό στον νταλκά και αυτό το πράγμα είναι παντοτινό και οικουμενικό».

Πόσο πρόκληση είναι όλες αυτές οι έννοιες του νταλκά να εκφραστούν σωματικά και να γίνουν αντιληπτά από το κοινό; Τον λόγο παίρνει ο χορευτής Ηλίας Χατζηγεωργίου.

«Αυτό που με αφορά προσωπικά είναι να το βρω εγώ, να το σωματοποιήσω, να το βιώσω και να μη το παίξω θέατρο. Όσο challenging κι αν είναι, θεωρώ ότι και βιολογικά είναι στο DNA μου. Επειδή δεν έχω θεολογικό προσανατολισμό, αυτό είναι το πιο κοντινό μου στο Θεό. Αυτή η σχέση με το έξω από ‘μενα, με μια μουσική που αρχίζει να με κατακλύζει στο σώμα και στο πνεύμα, κάπου εκεί για μένα είναι σχέση με το θείο. Για αυτό και οι πιο διαδεδομένες εκφράσεις του νταλκά είναι είτε προς το κάτω, σα να θέλω να μπω μες τη γη, ή προς τα πάνω, σα να θέλω να με τραβήξει ο Θεός να ανέβω πάνω να τελειώνω με αυτό το βάσανο.

Το άγχος είναι ότι μπορεί να μας δούνε και να πουν “Δεν τον πιάσαμε τον νταλκά”. Στο τέλος της μέρας, ο δικός σου ο νταλκάς μπορεί να μην είναι ίδιος με τον δικό μου. Εδώ και ο δικός μας ο νταλκάς, που συνεννοηθήκαμε, δεν είναι ο ίδιος για τον καθένα, φτιάξαμε και έναν νταλκά για να επικοινωνούμε μεταξύ μας.  Ακόμα και αυτό όμως δε μπορεί να σημαίνει ότι θα επικοινωνήσει απαραίτητα με τον άλλο. Μπορεί ο νταλκάς ο δικός μου εκεί πάνω, με τον νταλκά που μπορεί να έχει βιώσει ένας θεατής, να είναι ένα τίποτα».

Αναπόφευκτά η συζήτηση περνά στο αν το ο χορός και συγκεκριμένα ο σύγχρονος στην Ελλάδα είναι λίγο εσωστρεφής. Σημαντικό ρόλο σύμφωνα με τους συντελεστές της παράστασης παίζει το γεγονός ότι στη χώρα δεν υπάρχει πανεπιστήμιο χορού ή ακαδημία, υπάρχει μόνο η Κρατική και η Λυρική. « Ίσως να υπήρχε κι ένας ελιτισμός», αποφαίνεται η Σούλη, «Αν δεν είχαν βρεθεί κάποιοι σκηνοθέτες να μου ανοίξουν την οπτική και να μου πουν ότι μπορείς να συναντήσεις την ποιητική του ρεαλισμού καθημερινά στην πόλη, και το υψηλό και το χαμερπές, που δεν είναι δύο ξεχωριστά πράγματα, θα τα έβλεπα ακόμα αλλιώς τα πράγματα. Για εμένα ο νταλκάς ήταν ένα χαστούκι ενηλικίωσης».

Η Φώτη συνεχίζει «Επειδή είναι ταξικό το θέμα της διδασκαλίας του χορού στη χώρα, προφανώς ο κόσμος που δεν έχει πρόσβαση στην εκπαίδευση τη δική του, εν τέλει αποκρίνεται από την τόσο αφαιρετική τοποθέτηση ενός θέματος επί σκηνής. Δεν υπάρχει κείμενο, η μουσική είναι κι αυτή συνήθως αφαιρετική, το νόημα προκύπτει από μία αίσθηση, την ιστορία την αφηγείται ένα σώμα που κινείται, το οποίο βουβό, σε κάποιον που δεν είναι εξοικειωμένος με το θέαμα, μπορεί να του φαίνεται ελλιπές. Οπότε αν ένας σύγχρονος δημιουργός έχει στο μυαλό του την αναπαραγωγή ενός θέματος που άπτεται της καθημερινότητάς μας, ότι π.χ. πάω για ποτό στο τάδε μέρος, έχει και το πώς αυτό έρχεται σε συνδιαλλαγή με έναν άνθρωπο που θα αρχίσει να μαθαίνει και να αναγνωρίζει τι μπορεί να πει το σώμα για αυτή την κατάσταση.

Αυτός είναι και ο λόγος που βομβαρδίσαμε την πόλη με αυτοκόλλητα. Η καρδιά των εννοιών που θέλουμε να επικοινωνήσουμε σαν άνθρωποι που ζουν στο σήμερα και σαν δημιουργοί, χτυπάει σε όλα τα σημεία της πόλης και αφορά τους πάντες».

Info: DALGA / KYMA

Διάρκεια : 45’ λεπτά
Τιμή εισιτηρίου 10 ευρώ με μπύρα (στο χώρο θα λειτουργεί μπαρ και θα παραμείνει ανοιχτό για λίγες ώρες μετά το πέρας της κάθε παράστασης)

ΧΑΛΚΙΑΣ ΠΑΛΛΑΣ- Ψαρρών 4, Μεταξουργείο, Πλ. Καραϊσκάκη, Αθήνα

4-5-18 Μαρτίου 2018
τηλ. κρατήσεων 6947739492
ώρες που μπορείτε να καλείτε 11.00 -16.00

Συντελεστές
Χορογραφία / Σύλληψη : Eύη Σούλη
Βοηθός χορογράφου : Kατερίνα Φώτη
Πρωτότυπη μουσική σύνθεση : Jan Van de Engel
Ερμηνεία / Συνδημιουργία υλικού : Κατερίνα Φώτη, Ηλίας Χατζηγεωργίου, Μαργαρίτα Τρίκκα, Δημόκριτος Σηφάκης
Σκηνογραφία : Μαριλένα Γεωργαντζή
Ενδυματολόγος : Αγγελική Κοτρώνη- Maiden Brand
Δραματουργός : Γιώλικα Πουλοπούλου
Video credits: Γιώργος Μπακάλης
Photo credits ¨Stephie Grapes
Φωτισμοί : Μαριέττα Παυλάκη , Αλέξανδρος Θεοφυλάκτου
Παραγωγή: Ομάδα Σύγχρονου Χορού Στέρεο Νερό/ Stereo Nero DanceCo. (Stereo Nero Dance Co.)