Φωτογραφια

Πόπη Τσουκάτου: «Η τεχνητή νοημοσύνη είναι απλώς ένα ακόμη εργαλείο για τον φωτογράφο»

Στην έκθεση «Human after all» στην Γκαλερί 7, παρουσιάζει έργα που έχει δουλέψει με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης

Νίκη Κοσκινά
Νίκη - Μαρία Κοσκινά
ΤΕΥΧΟΣ 944
7’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
Πόπη Τσουκάτου: «Η τεχνητή νοημοσύνη είναι απλώς ένα ακόμη εργαλείο για τον φωτογράφο»
© Πόπη Τσουκάτου

Πόπη Τσουκάτου - Human after all: Παρόλο που ζούμε στην ψηφιακή εποχή, ο δημιουργός και ο κυρίαρχος είναι ο άνθρωπος.

Η Πόπη Τσουκάτου είναι μια καταξιωμένη φωτογράφος, με μεγάλη εμπειρία και πολλά ταξίδια στο ενεργητικό της. Ξεκίνησε την καριέρα της με φωτογραφία του δρόμου και, για τις ανάγκες της δουλειάς και της καλλιτεχνικής της δημιουργίας, έχει ταξιδέψει πολύ κι έχει απαθανατίσει στιγμές από διάφορα μέρη του κόσμου. Το τελευταίο διάστημα ασχολείται με την τεχνητή νοημοσύνη και πειραματίζεται με τις δυνατότητες που δίνει στον τομέα της φωτογραφίας. Μιλήσαμε μαζί της με αφορμή την έκθεσή της «Human after all» στην Γκαλερί 7 και μοιράστηκε μαζί μας τις σκέψεις της και την άποψή της για τα εργαλεία της τεχνητής νοημοσύνης.

Συνέντευξη με την Πόπη Τσουκάτου για την έκθεσή της «Human after all»

Πώς εμπνευστήκατε τον τίτλο της έκθεσής σας «Human after all»;
Από το ομότιτλο άλμπουμ του 2005 των Daft Punk. Εκεί έφτασα τυχαία από το «Electroma», μια ταινία επιστημονικής φαντασίας που προβλήθηκε το 2006 στις Κάννες και αφηγείται την ιστορία δύο ρομπότ που αναζητούν τρόπο να γίνουν άνθρωποι. Με άλλα λόγια, ο τίτλος υποδηλώνει ότι, παρόλο που ζούμε στην ψηφιακή εποχή, ο δημιουργός και ο κυρίαρχος είναι ο άνθρωπος.

Πώς έγινε η επιλογή των έργων για την έκθεση; Χρειάστηκε ειδική προετοιμασία ώστε να δουλέψετε τα εργαλεία της τεχνητής νοημοσύνης;
Η επιλογή των έργων έγινε σε συνεργασία με την επιμελήτρια Ξένια Καλπακτσόγλου. Ήμουν πολύ τυχερή που δέχτηκε να συνεργαστούμε. Στη διάρκεια της προετοιμασίας ανταλλάξαμε όχι μόνο κοινούς προβληματισμούς, αλλά και βιβλία σχετικά με την τεχνητή νοημοσυνη, άρθρα ειδικών από τον Τύπο και το διαδίκτυο. Παρακολούθησα και ένα online σεμινάριο του International Center of Photography σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη και τη φωτογραφία, μια συζήτηση που διοργάνωσε το Γαλλικό Ινστιτούτο για το θέμα και μία ακόμα από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Τον άλλο μήνα θα παρακολουθήσω 3μηνο online σεμινάριο του ΕΚΠΑ με θέμα «Δημιουργική ηγεσία και τεχνητή νοημοσύνη». Είμαι της φιλοσοφίας «γηράσκω αεί διδασκόμενος».

Πόπη Τσουκάτου
© Τάκης Διαμαντόπουλος

Πώς αποφασίσατε να προσανατολιστείτε στην τεχνητή νοημοσύνη;
Ξεκίνησα τις προσπάθειες κάνοντας ένα κολάζ από φωτογραφίες που έχω τραβήξει με τον φακό μου και με σχέδια που έδωσα εντολή στη μηχανή να μου φτιάξει. Οι πρώτες προσπάθειες είχαν σουρεαλιστικά στοιχεία. Άλλωστε υπάρχει συσχέτιση της τεχνητής νοημοσύνης και του σουρεαλισμού, όπως το φανταστικό, το υποσυνείδητο, το τυχαίο, το απρόβλεπτο. Με μία από αυτές τις φωτογραφίες συμμετείχα στην ομαδική έκθεση του Ιδρύματος «Η άλλη Αρκαδία» για τον Φραντς Κάφκα, με τίτλο «Κ. ή ο συλλογικός τρόμος του ατομικού». Εκείνη η φωτογραφία ήταν ένα μάτι που είχα φωτογραφίσει σε παλαιότερη δουλειά μου σε στούντιο και ένας λαβύρινθος από το DALL-E 4 της OpenAi. Συνέχισα δημιουργώντας δεκάδες φωτογραφίες με κεντρική ιδέα την αλλοτρίωση, την αποξένωση, τα έρημα τοπία αλλά και σκηνές εμπνευσμένες από κινηματογραφικά έργα επιστημονικής φαντασίας.

Πόπη Τσουκάτου: «Η τεχνητή νοημοσύνη είναι απλώς ένα ακόμη εργαλείο για τον φωτογράφο»
© Πόπη Τσουκάτου

Πώς χρησιμοποιείτε την τεχνητή νοημοσύνη στα έργα σας; Τι δυνατότητες σας δίνει;
Το σημαντικό κομμάτι στη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης είναι μια δυνατή ιδέα. Αυτή είναι η βάση. Αυτή είναι η αρχή. Στη συνέχεια γράφεις μια μικρή έκθεση. Το prompt. Περιγράφεις με πολλές λεπτομέρειες την εικόνα που έχεις φανταστεί. Δηλαδή προσδιορίζεις, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα: 1) το κυρίως θέμα, 2) το σκηνικό που το περιβάλλει, 3) το στιλ και την αισθητική, 4) την εποχή στην οποία αναφέρεσαι, 5) το συναίσθημα που θέλεις να αποδώσεις, 6) από ποια γωνία να γίνει η λήψη, 7) ποια ώρα της ημέρας είναι η σωστή, για να καθοριστεί ο φωτισμός. Στη συνέχεια, η TN σου δίνει μια φωτογραφία ως απάντηση και σε ρωτά αν θέλεις κάποιες αλλαγές. Στην πραγματικότητα, κάνεις πάρα πολλές αλλαγές για να αποτυπωθούν οι λεπτομέρειες. Όταν έχω αυτό που θέλω, το αποθηκεύω στον υπολογιστή για επεξεργασία στο Photoshop. Στη συνέχεια το τυπώνω. Το επεξεργάζομαι στο χέρι με ακρυλικά χρώματα, με oil pastel, με κάρβουνο, με spray, με ό,τι θεωρώ ότι ταιριάζει. Φωτογραφίζω με τη μηχανή την τυπωμένη εικόνα όπως έχει διαμορφωθεί μετά τη δουλειά μου με το χέρι και την ανεβάζω πάλι στον υπολογιστή για τις τελικές διορθώσεις. Η δουλειά με το χέρι είναι κατά τη γνώμη μου απαραίτητη για να προσδώσει στο έργο τις επιλογές του δημιουργού.

Γιατί επιλέξατε να προσανατολιστείτε στην τεχνητή νοημοσύνη; Θεωρείτε ότι είναι ανάγκη και επιταγή της εποχής μας;
Η τεχνητή νοημοσύνη είναι ήδη εδώ. Ας αναλογιστούμε την αυτόματη συμπλήρωση στα μηνύματα, τους αλγόριθμους που ρυθμίζουν τις εξατομικευμένες διαφημίσεις στο διαδίκτυο, τις μεταφράσεις, την αναγνώριση τραγουδιών, το σκάκι, τα βιντεοπαιχνίδια, τον αυτόματο πιλότο του αεροσκάφους, την αυτόματη οδήγηση αυτοκινήτων. Είναι γεγονός ότι υπάρχει ένας φόβος ότι ο άνθρωπος θα ξεπεραστεί από τις μηχανές που εκείνος δημιούργησε. Αυτός ο φόβος ενισχύεται από ταινίες επιστημονικής φαντασίας όπου βλέπουμε τις μηχανές να γίνονται αυτόνομες και να επιτίθενται, να καταστρέφουν τη φύση και τον άνθρωπο. Οι εικασίες για μηχανές που θα είναι ευφυέστερες από τους ανθρώπους δυστυχώς εμποδίζουν την κατανόηση των εξελίξεων στην τεχνολογία. Ξέρουμε ότι και με την εφεύρεση της φωτογραφίας ξεσηκώθηκαν οι εικαστικοί και θεωρητικοί, γιατί θεώρησαν ότι η φωτογραφία θα ήταν ο θανάσιμος εχθρός της ζωγραφικής και του πορτρέτου.

Πόπη Τσουκάτου: «Η τεχνητή νοημοσύνη είναι απλώς ένα ακόμη εργαλείο για τον φωτογράφο»
© Πόπη Τσουκάτου

Τέχνη και τεχνητή νοημοσύνη: Είναι η τεχνητή νοημοσύνη εχθρός ή εργαλείο; Ποια είναι τα όριά τους;
Η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι κάτι αρνητικό που πρέπει να αποφύγουμε. Είναι κάτι σημαντικό, που μπορεί να λειτουργήσει θετικά η αρνητικά, αναλόγως πώς θα χρησιμοποιηθεί. Στη διακυβέρνηση πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι θα χρησιμοποιείται για θετικά έργα, αποτρέποντας το χάκινγκ και τον κυβερνοπόλεμο. Στα πνευματικά δικαιώματα πρέπει να επαναπροσδιοριστούν τα νομικά όρια και να καθιερωθούν νέες αρχές πνευματικής ιδιοκτησίας. Σήμερα τα εργαλεία της τεχνητής νοημοσύνης ελέγχονται από λίγες εταιρείες. Ακόμα και τα κράτη έχουν περιορισμένο έλεγχο. Υπάρχουν ισχυρά λόμπι και μονοπώλια και γι’ αυτό πρέπει άμεσα να διαμορφωθεί ένα επαρκές ρυθμιστικό πλαίσιο. Έτσι θα υπάρχει και πρόσβαση στην πληροφορία και προστασία των προσωπικών δεδομένων. Πιστεύω ότι δεν πρέπει να δούμε την τεχνητή νοημοσύνη ως υπαρξιακή απειλή. Δεν πρέπει να μείνουμε στον φόβο του τι θα πάθουμε, αλλά να δούμε τι μπορούμε εμείς να κάνουμε με αυτό το εργαλείο. Στο πεδίο της τέχνης, μπορούμε να συνεργαστούμε με τη μηχανή. Να αντιμετωπίσουμε την τεχνητή νοημοσύνη και τα εργαλεία που μας προσφέρει ως βοηθό. Δεν της αναθέτουμε την παραγωγή ιδεών. Η μηχανή, άλλωστε, δεν μπορεί να το κάνει αυτό. Δεν πρόκειται ποτέ να μπορέσει να παραγάγει πρωτότυπο έργο. Δεν έχει αυτονομία και αυτενέργεια. Δεν σκέφτεται. Δεν παράγει περιεχόμενο. Δεν έχει συναισθήματα. Σχετικά δε με τη φωτογραφία, είναι απλώς άλλο ένα εργαλείο, όπως το Photoshop και το πινέλο. Γι’ αυτό πιστεύω ότι πρέπει να διδάσκεται στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ώστε να μάθουν οι μαθητές να χειρίζονται συστήματα και εφαρμογές της αλλά και να καταλάβουν πως υπάρχουν ηθικές πτυχές στη χρήση της.

Πόπη Τσουκάτου: «Η τεχνητή νοημοσύνη είναι απλώς ένα ακόμη εργαλείο για τον φωτογράφο»
© Πόπη Τσουκάτου

Φωτογραφία δρόμου vs Φωτογραφία με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης: Πόσο διαφορετικοί «κόσμοι» είναι;
Η φωτογραφία δρόμου –που μ’ αυτήν ξεκίνησα το ταξίδι μου στον χώρο, με την καθοδήγηση του Στιβ Άντσελ– είναι ντοκουμέντο. Δίνει την πραγματικότητα όχι μόνο της στιγμής αλλά και των συνθηκών. Η φωτογραφία δρόμου απεικονίζει τα συναισθήματα των ανθρώπων και βέβαια απαιτεί τεχνικές γνώσεις για τις ρυθμίσεις του φακού, τη γωνία λήψης, το φως, την κίνηση. Είναι μια συναρπαστική εμπειρία αυτή που αποκόμισα από τα ταξίδια, γιατί έγινα κομμάτι και καθρέφτης μιας άλλης κοινωνίας και ήρθα κοντά σε ανθρώπους με διαφορετική ιδιοσυγκρασία, με άλλα όνειρα και άλλα βιώματα. Αντίθετα, οι φωτογραφίες με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης είναι από έναν φανταστικό κόσμο, όπου μπορείς να συνδυάσεις εποχές, στιγμιότυπα ανύπαρκτα τώρα αλλά πιθανώς υπαρκτά στο μέλλον, να αναμείξεις ενδυματολογικά στοιχεία αλλά και αρχιτεκτονικά πρότυπα διάφορων εποχών. Έχεις τη δυνατότητα να αφήσεις τη φαντασία σου ελεύθερη να σχεδιάσει αυτό που έχεις στη σκέψη σου, αυτό που σε βασανίζει, αυτό που προβλέπεις ότι μπορεί να συμβεί, αυτό που οραματίζεσαι να γίνει. Η φωτογραφία δρόμου για μένα ήταν ανθρωποκεντρική. Κατέγραφε την ταυτότητα άλλων. Η φωτογραφία με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης γίνεται περισσότερο «ταυτοποιητική». Αποτυπώνει βιώματα, φόβους και ελπίδες. Αναζήτα τη δική μου ταυτότητα.

Πόπη Τσουκάτου: «Η τεχνητή νοημοσύνη είναι απλώς ένα ακόμη εργαλείο για τον φωτογράφο»
© Πόπη Τσουκάτου

Οι εικόνες που φτιάχνετε με την τεχνητή νοημοσύνη είναι λίγο απόκοσμες. Ποιο είναι το σχόλιό σας για την πραγματικότητα που βιώνουμε σήμερα μέσα από το έργο σας;
Η πραγματικότητα που βιώνουμε σήμερα έχει στοιχεία αποξένωσης, αλλοίωση των αληθινών ανθρώπινων σχέσεων, τα βλέμματα είναι καρφωμένα στις οθόνες των κινητών, η μαζική μετανάστευση ως αποτέλεσμα της ανθρωπιστικής κρίσης ανέτρεψε τα παλαιά δεδομένα, η κλιματική κρίση έφερε πλημμύρες, ξηρασία, ερημοποίηση της υπαίθρου. Ο σημερινός άνθρωπος έχεται αντιμέτωπος με έναν καταιγισμό πληροφοριών αλλά και ψεύτικων ειδήσεων. Η βία είναι συχνό φαινόμενο. Κυριαρχεί η κακία, ο φθόνος και ο διχασμός. Οι προσδοκίες είναι χαμηλές και ατομικές. Λείπει ένα συλλογικό όραμα.

Δείτε λεπτομέρειες για την έκθεση στο City Guide της Athens Voice

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΤΟ NEWSLETTER ΜΑΣ

Tα καλύτερα άρθρα της ημέρας έρχονται στο mail σου

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.