Γκέρντα Τάρο: Η πρώτη γυναίκα φωτογράφος σε πολεμικό μέτωπο που πέθανε με την κάμερα στο χέρι

Μία γυναίκα θαρραλέα που έπαιρνε ρίσκα χωρίς να υπολογίζει το προσωπικό κόστος - ακόμα κι αν αυτό σήμαινε το δικό της τέλος. Η Γκέρντα Τάρο ήταν η πρώτη γυναίκα φωτορεπόρτερ που ασχολήθηκε με την πολεμική φωτογραφία. Δημιουργούσε δυνατές μαυρόασπρες φωτογραφίες για την αριστερή εφημερίδα «Ce Soir» των Παρισίων και βρέθηκε στην πρώτη γραμμή των μαχών φωτογραφίζοντας τον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο μέχρι το τέλος της που σημάδεψε την 26η Ιουλίου 1937, μία ημέρα σαν σήμερα. Τραγικό παιχνίδι της μοίρας: Η Τάρο ήταν μόλις 26 ετών και οι φωτογραφίες που έβγαλε εκείνη τη μέρα δε βρέθηκαν ποτέ.

Γκέρντα Τάρο: Η «μικρή κόκκινη αλεπού» με το θάρρος του πολεμιστή

Είχαν περάσει μόλις έξι ημέρες μετά το άκουσμα της είδησης ότι η νεαρή Γκέρντα Τάρο, η Εβραία από τη Λειψία της Γερμανίας είχε χάσει τη ζωή της ενώ κάλυπτε τη μάχη του Μπρουνέτ, κατά τη διάρκεια του δεύτερου έτους του Ισπανικού Εμφυλίου και χιλιάδες κόσμου κατέκλυσαν τους δρόμους του Παρισιού για να θρηνήσουν τον θάνατο της. Η «μικρή κόκκινη αλεπού», όπως ήταν το προσωνύμιο της κοκκινομάλλας φωτογράφου, είχε θυσιάσει τη ζωή της για να αποτυπώσει τα δεινά των αμάχων και των στρατευμάτων κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου. Τα μέσα ενημέρωσης την ανακήρυξαν αριστερή ηρωίδα, μάρτυρα του αντιφασιστικού αγώνα και πρότυπο για τις νεαρές γυναίκες παντού.

Η Τάρο είχε το μάτι του φωτογράφου, την ψυχή του δημοσιογράφου και το θάρρος του πολεμιστή και πέθανε κρατώντας την κάμερα στο χέρι της. Όπως ακριβώς πέθανε χρόνια αργότερα και ο μεγάλος έρωτας της ζωής της, ο φωτογράφος Ρόμπερτ Κάπα.

Γκέρντα Τάρο: Η πρώτη γυναίκα φωτορεπόρτερ που αποτύπωσε τον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο

Η Γκέρτα Ποχορίλε, όπως ήταν το πραγματικό της όνομα, γεννήθηκε την 1η Αυγούστου 1910 στη Στουτγκάρδη της τότε Γερμανικής Αυτοκρατορίας, στους κόλπους μιας εβραϊκής μεσοαστικής οικογένειας. Οι γονείς της, οι οποίοι κατάγονταν από τη Γαλικία, είχαν μεταναστεύσει στη Γερμανία κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Η Τάρο φοίτησε σε ένα φημισμένο σχολείο θηλέων, όπου και διακρίθηκε. Ωστόσο, το καλοκαίρι του 1929 η επιχείρηση του πατέρα της απέτυχε, εν μέρει λόγω του επιδεινούμενου οικονομικού κλίματος της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης και έτσι η οικογένεια μετακόμισε στη Λειψία για να κάνει μια νέα αρχή.

Ο αντισημιτισμός εντάθηκε καθώς η Γερμανία βυθιζόταν σε οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό χάος. Η Τάρο είχε οδυνηρή επίγνωση της ανόδου της ακροδεξιάς και ασχολήθηκε με την αριστερή πολιτική. Τον Μάρτιο του 1933, οι εθνικοσοσιαλιστές εγκαθίδρυσαν τον έλεγχο και η Τάρο συνελήφθη όταν μοίραζε αντιναζιστικά φυλλάδια στη Λειψία. Αμέσως μετά, ενθαρρυμένη από τους γονείς της και ακολουθώντας τα βήματα πολλών φίλων της, κατέφυγε στη Γαλλία - ήταν κι αυτή μία από τις χιλιάδες πολιτικές και πνευματικές εξόριστες που αναζητούσαν καταφύγιο στη χώρα.

Η Τάρο ερωτεύεται τον πολεμικό φωτορεπόρτερ Ρόμπερτ Κάπα

Στο Παρίσι η Τάρο γνώρισε τον έρωτα της ζωής της, τον πολεμικό φωτορεπόρτερ Ρόμπερτ Κάπα. Ο Κάπα ήταν ακόμη τότε ο Έντρε Έρνο Φρήντμαν, φτωχός και άσημος επαγγελματικά. Ο Κάπα ήταν κι αυτός μετανάστης. Είχε φτάσει λίγους μήνες νωρίτερα από την πατρίδα του, την Ουγγαρία, για να ξεφύγει από το καταπιεστικό, αντισημιτικό πολιτικό καθεστώς της. Και οι δύο βίωσαν παρόμοιες δυσκολίες, αγωνιζόμενοι να επιβιώσουν σε μια πόλη που γινόταν όλο και πιο κορεσμένη από τον αυξανόμενο μεταναστευτικό πληθυσμό της και εχθρική προς αυτόν.

Η καριέρα του Κάπα βρισκόταν στα σπάργανα. Είχε σημειώσει μια μικρή επιτυχία στο Βερολίνο, το οποίο βρισκόταν στην καρδιά της φωτογραφικής επανάστασης. Ωστόσο, στο Παρίσι αγωνίστηκε. Το καλοκαίρι του 1934, ο φωτογράφος ανέλαβε μια δουλειά για ένα ελβετικό ασφαλιστικό φυλλάδιο- η παραγγελία απαιτούσε να βρει ένα ξανθό μοντέλο με γαλάζια μάτια. Εντόπισε τη Ρούθ Σερφ, φίλη και συγκάτοικο της Τάρο, σε ένα καφέ και εκείνη δέχτηκε απρόθυμα να γίνει το μοντέλο του. Η Τάρο που συνόδευσε την Σερφ σε εκείνη τη φωτογράφιση, γοητεύτηκε αμέσως από τον ατημέλητο φωτογράφο. Εντυπωσιάστηκε από το επάγγελμά του και, βλέποντας τη δουλειά του Κάπα, πείστηκε για την ευφυΐα του.

Σύντομα οι δυο τους έγιναν αχώριστοι: πρώτα ως φίλοι και μετά ως εραστές.

Σύντομα και η ίδια η Τάρο ανέπτυξε ενδιαφέρον για τη φωτογραφία και τον Φεβρουάριο του 1936 έγινε διαπιστευμένο μέλος του Τύπου. Ωστόσο, παρά τις προσπάθειές τους, το φωτογραφικό δίδυμο δυσκολευόταν να τα βγάλει πέρα. Το Παρίσι είχε αρχίσει να ξεπερνά το Βερολίνο ως κέντρο του σύγχρονου φωτορεπορτάζ- ο ανταγωνισμός για δουλειά και αναγνώριση ήταν έντονος. Η φτώχεια, η αφάνεια και η ξενιτιά του ζεύγους τους εμπόδιζαν και τα ονόματά τους - Φρήντμαν και Ποχορίλε - τους στιγμάτιζαν αμέσως ως μετανάστες και Εβραίους. Η Τάρο το συνειδητοποίησε αυτό και μαζί άλλαξαν και οι δύο τα ονόματά τους. Εκείνος πήρε το ψευδώνυμο Ρόμπερτ Κάπα, με το οποίο παρουσιαζόταν ως ένας πλούσιος και επιτυχημένος Αμερικανός φωτογράφος και εκείνη άλλαξε το όνομά της σε Γκέρντα Τάρο.

Το σχέδιο πέτυχε: Με το παρουσιαστικό του Κάπα, οι φωτογραφίες του άρχισαν να πωλούνται. Ως Κάπα και Τάρο ταξίδεψαν στην Ισπανία την ίδια χρονιά για να καλύψουν την αντίσταση στη φασιστική επανάσταση του στρατηγού Φράνκο. Ο ισπανικός εμφύλιος πόλεμος αντιπροσώπευε μια επίθεση των δυνάμεων του φασισμού κατά της δημοκρατικά εκλεγμένης δημοκρατικής κυβέρνησης της χώρας και, κινητοποιημένοι από τις δικές τους εμπειρίες, κατέφτασαν εκεί για να τον καταγράψουν.

Το ζευγάρι έφτασε στη Βαρκελώνη στις 5 Αυγούστου 1936, δυόμισι εβδομάδες μετά το ξέσπασμα του πολέμου. Η Τάρο δεν είχε πάει ποτέ στην Ισπανία και η ατμόσφαιρα, αυτές τις πρώτες μέρες, ήταν ηλεκτρισμένη. Μια από τις πρώτες τους φωτογραφικές ιστορίες ήταν να καταγράψουν μια ομάδα πολιτοφυλάκων, που ήταν μέλη του Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος της Καταλονίας που εκπαιδεύονταν σε μια κοντινή παραλία.

Το να βλέπει αυτές τις γυναίκες ντυμένες με φόρμες και οπλισμένες με όπλα σε μια άκρως συντηρητική κοινωνία ήταν μοναδικό. Σε μια άλλη εικόνα, η Τάρο απαθανατίζει ένα νεαρό μέλος της πολιτοφυλακής, φορώντας τακούνια να σημαδεύει με ένα πιστόλι.

Τον επόμενο χρόνο η Τάρο θα επέστρεφε στην Ισπανία πολλές φορές, συχνά μαζί με τον Κάπα, αλλά και μόνη της. Ταξιδεύοντας σε όλη τη χώρα έγινε μάρτυρας των δεινών του άμαχου πληθυσμού και της πραγματικότητας της ζωής των στρατιωτών στην πρώτη γραμμή του μετώπου. Τον Φεβρουάριο του 1937, ταξίδεψε με τον Κάπα στις ακτές της Ανδαλουσίας για να καλύψει τους χιλιάδες αμάχους που διέφευγαν από την προέλαση των εθνικιστών στη νότια πόλη της Μάλαγα.

Η Τάρο στην καρδιά της δράσης, αναγκασμένη να βιώσει τη σύγκρουση από πρώτο χέρι

Η Τάρο είχε ως κίνητρο την επιθυμία να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες της Ισπανίας και τους στρατιώτες που πολεμούσαν για την ελευθερία. Η συγγένειά της με αυτούς που κατέγραφε είναι εμφανής στο έργο της- όσο περισσότερο χρόνο περνούσε στην Ισπανία, τόσο βαθύτερα ενσωματωνόταν στη σύγκρουση. 

Τον Μάιο του 1937, η Τάρο δημιούργησε μια σειρά από στοιχειωμένες φωτογραφίες που αποτυπώνουν τον τρομοκρατημένο άμαχο πληθυσμό που υπέμενε τους νυχτερινούς βομβαρδισμούς της Βαλένθια.

Δύο μήνες αργότερα κατέγραψε τη μεγαλύτερη επίθεση των δημοκρατικών που είχε γίνει μέχρι τότε: Τη μάχη του Μπρουνέτ. Έχασε τη ζωή της στην καρδιά της δράσης, αναγκασμένη να βιώσει τη σύγκρουση από πρώτο χέρι. Η εμπειρία αυτή σφράγισε τη φήμη της ως φωτορεπόρτερ, αλλά σηματοδότησε και το τέλος της αξιοσημείωτης καριέρας της. Στις 26 Ιουλίου 1937, η Τάρο τραυματίστηκε θανάσιμα από ένα τανκ, ενώ επέστρεφε με ωτοστόπ από το μέτωπο. Παρά το γεγονός ότι εργάστηκε για λιγότερο από ένα χρόνο, άφησε ανεξίτηλο το σημάδι της στην ιστορία της πολεμικής φωτογραφίας.

Με πληροφορίες από Magnum Photos/ Guardian