- CITY GUIDE
- PODCAST
-
36°
Θεσσαλονίκη, η Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων που χάσαμε
Μερικές σκέψεις με αφορμή την «Θεσσαλονίκη: Η Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων 1870-1920», στο Εβραϊκό μουσείο του Παρισιού
![georgia-panopoulou.jpg georgia-panopoulou.jpg](/images/120x120/3/jpg/sites/default/files/georgia-panopoulou.jpg)
![Θεσσαλονίκη, η Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων που χάσαμε Θεσσαλονίκη, η Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων που χάσαμε](/images/1074x600/jpg/files/2024-04-22/thessaloniki-ierousalim.jpg)
Σκέψεις για τη Θεσσαλονίκη που υπήρξε ένα μοναδικό σταυροδρόμι θρησκειών και πολιτισμών για αιώνες, με αφορμή μία έκθεση στο Παρίσι
Με την ευκαιρία του τέλους του Ραμαζανιού στις 10 Απριλίου λειτούργησε πάλι μετά από 102 χρόνια το Γενί Τζαμί στην Θεσσαλονίκη. Οι μουσουλμάνοι της Θεσσαλονίκης πήγαν μαζικά να προσευχηθούν. Στις 21 Απριλίου ολοκληρώθηκε, μετά από 8 μήνες η έκθεση «Θεσσαλονίκη: Η Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων 1870-1920», στο Εβραϊκό μουσείο του Παρισιού.
Η συμπόρευση για αιώνες χριστιανικών, εβραϊκών και μουσουλμανικών πληθυσμών στην Θεσσαλονίκη έληξε απότομα μεταξύ 1923 και 1945. Οι Μουσουλμάνοι έφυγαν με την ανταλλαγή των πληθυσμών που αποφασίστηκε με τη συνθήκη της Λωζάνης – στην θέση τους εγκαταστάθηκαν χριστιανοί, συχνά τουρκόφωνοι, που ήρθαν από την Τουρκία που γεννήθηκε με την ίδια συνθήκη.
![Θεσσαλονίκη, η Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων που χάσαμε Θεσσαλονίκη, η Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων που χάσαμε](/images/w734/jpg/files/2024-04-22/thessaloniki-ierousalim-3.jpg)
Η έκθεση «Η Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων» για τη Θεσσαλονίκη στο Εβραϊκό μουσείο του Παρισιού
Οι Εβραίοι υπήρξαν από νωρίς θύματα διακρίσεων από το Ελληνικό κράτος και βεβαίως αποδεκατίστηκαν στο Ολοκαύτωμα δύο δεκαετίες αργότερα. Στην Ελλάδα είχαμε το μεγαλύτερο ποσοστό εξόντωσης από όλη την Ευρώπη, φθάνοντας σχεδόν το 90%. Η εβραϊκή κοινότητα από 100.000 μέλη που απαριθμούσε το 1913 σήμερα έχει περίπου 5.000 μέλη.
![Θεσσαλονίκη, η Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων που χάσαμε Θεσσαλονίκη, η Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων που χάσαμε](/images/w734/jpg/files/2024-04-22/thessaloniki-ierousalim-2.jpg)
Στις φωτογραφίες της έκθεσης αυτό που εντυπωσιάζει δεν είναι τόσο η παρουσία των Εβραίων, που εντοπίζονται εκεί ήδη από τον 11ο αιώνα, ούτε βεβαίως των Μουσουλμάνων, που ήταν εκεί σε συνέχεια της οθωμανικής κατάκτησης. Εντυπωσιάζει η γενικότερη πολυπολιτισμικότητα που διέπνεε την Θεσσαλονίκη των αρχών του 20ού αιώνα. Βλέπει κανείς πινακίδες σε γαλλικά, τουρκικά, ελληνικά, σε σεφαραδίτικα -που για ιστορικούς λόγους, τόσο μοιάζουν με τα ισπανικά. Οι άνθρωποι, ανάλογα με το πού κινούνταν, χρησιμοποιούσαν διαφορετική γλώσσα μέσα στην ίδια μέρα. Υπήρχε σεβασμός στον άλλον που είχε δημιουργηθεί μέσα από αιώνες συνύπαρξης. Όπως γράφουν οι επιμελητές της έκθεσης, για τους ξένους παρατηρητές ήταν δύσκολο να κατανοήσουν την έλλειψη εθνικής συνείδησης του ντόπιου πληθυσμού, γιατί, ηθελημένα ή μη, παραγνώριζαν την ιδιαιτερότητα αυτής της πόλης.
![Θεσσαλονίκη, η Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων που χάσαμε Θεσσαλονίκη, η Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων που χάσαμε](/images/w734/jpg/files/2024-04-22/thessaloniki-4.jpg)
Η Θεσσαλονίκη άκμαζε τότε. Ήταν μία πόλη με βιομηχανία, βιοτεχνία και εμπόριο, παρήγε πολιτισμό, ήταν η πραγματική πύλη των Βαλκανίων στην Μεσόγειο. Για αυτό άλλωστε και αποτέλεσε μήλο της έριδος μεταξύ των εμπολέμων στους Βαλκανικούς πολέμους.
Καθώς η ελληνικότητα συνδέθηκε αποκλειστικά με την ορθοδοξία η Θεσσαλονίκη έγινε Ελληνική και χριστιανική με την εφαρμογή πολιτικών αφομοίωσης των πληθυσμών. Ήταν απαραίτητη πολιτική για να επιτευχθεί η εθνική συνοχή. Έχασε όμως σε πολιτισμικό πλούτο, και σε ανεκτικότητα. Μας πήρε 100 χρόνια να λειτουργήσει πάλι ένα τζαμί, ενώ πλέον υπάρχει πάλι Μουσουλμανικός πληθυσμός την περιοχή. Και τι να πούμε για τον αντισημιτισμό, που εξακολουθεί να είναι πληγή στην κοινωνία μας.
Αν και είχε εξαιρεθεί από την ανταλλαγή, η οικογένεια του παππού μου ήρθε στην Θεσσαλονίκη το 1927. Η προγιαγιά Μαρία ήταν ήδη χήρα με δύο μικρά αγόρια. Ο μεγάλος, ο παππούς μου ο Πέτρος, έπιασε δουλειά στο εργοστάσιο κεραμοποιίας της οικογένειας Αλλατίνη, και έφτασε με τα χρόνια να γίνει αρχιμηχανικός. Έμεναν μέσα στο εργοστάσιο όπου μεγάλωσε αργότερα και η μητέρα μου. Η οικογένεια Αλλατίνη αγκάλιασε την δική μας και την βοήθησε σε πολλές δύσκολες στιγμές.
Το 1943 ο παππούς έκρυψε και έτσι έσωσε τον φίλο του τον Τζάκο από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ήταν αδελφικοί φίλοι έως τον θάνατό τους την δεκαετία του 2000 – τους θυμάμαι σε ατέρμονες συζητήσεις στο κόκκινο σαλόνι του σπιτιού.
![Θεσσαλονίκη, η Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων που χάσαμε Θεσσαλονίκη, η Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων που χάσαμε](/images/w734/jpg/files/2024-04-22/thessaloniki-ierousalim-5.jpg)
Δεν έμαθα ότι οι Αλλατίνη και ο κολλητός του παππού ήταν Εβραίοι, παρά μόνο μετά τον θάνατό τους. Για τους παλιούς, που έστω οριακά είχαν προλάβει μία διαφορετική κοινωνία -στην ανεκτική θρησκευτικώς Οθωμανική αυτοκρατορία!- η θρησκεία δεν ήταν διαχωριστική γραμμή.
Σήμερα η θρησκευτική μισαλλοδοξία που στο παρελθόν καλλιεργήθηκε και από το κράτος, από την ορθόδοξη εκκλησία και τη σχολική εκπαίδευση, μας έχει απομακρύνει από αυτά τα βιώματα των προγόνων μας. Η έκθεση στο Παρίσι μού θύμισε τι χάσαμε.
ΠΡΟΣΦΑΤΑ
ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ
ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Με αφορμή τις δύο επετείους: 80 χρόνια από την απελευθέρωση της Αθήνας 1944 και 50 χρόνια από την πτώση της στρατιωτικής δικτατορίας 1974
Ο Αμερικανός ντοκιμαντερίστας Jacob Moe μας μυεί στη ναυτική κουλτούρα πέντε νησιών του Αιγαίου. Τι θα δούμε στην έκθεση.
Μια συζήτηση για τη σχέση του με την τέχνη της φωτογραφίας με αφορμή την ατομική του έκθεση «Καταστροφή και Αναγέννηση»
Σύντομη συζήτηση της Σώτης Τριανταφύλλου με τον διευθυντή φωτογραφίας με αφορμή την αυτοβιογραφία του που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη
Η ιδέα γεννήθηκε από την προσωπική ανάγκη για μια ακαθόριστη περιπλάνηση, για μια διαρκή παρατήρηση της πόλης και των ανθρώπων της
Σπουδαία κλικ του 20ού και 21ου αιώνα σε μια έκθεση αφιερωμένη στην απαράμιλλη συλλογή του εκκεντρικού μουσικού και του συζύγου του στο V&A
35 χρόνια τολμηρής, επαναστατικής φωτογραφίας σε ένα άλμπουμ, με περισσότερες από 300 εικόνες
Η γκαλερί Stefanidou Tsoukala υποδέχεται τον γνωστό φωτογράφο
Οι εντυπωσιακές φωτογραφίες των φιναλίστ του διαγωνισμού
Η έκθεση της φωτογράφου, «Everything is the Same but Everything is Different», και θέμα τη θάλασσα, πρωταγωνιστεί μέχρι 20 Ιουνίου στη Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά
Περισσότερες από 100 φωτογραφίες της Αμερικανίδας διάσημης καλλιτέχνιδας στην πρώτη της μουσειακή έκθεση στην Ελλάδα
Ένα οδοιπορικό στην μεταπολεμική Ελλάδα μέσα από περίπου 100 εικόνες του γνωστού φωτογράφου
Θα εκθέσουν τις φωτογραφίες τους στις γκαλερί της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης από τις 3 έως και τις 23 Ιουνίου 2024
«UN1QUE»: Τι θα δούμε στην Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων
«Την καλύτερη εκπαίδευση της ζωής, την έχω αποκτήσει στα ταξίδια μου ανά τον κόσμο»
Έκθεση των μαθητών της Artshot Gallery σε επιμέλεια του Κώστα Μασσέρα
Τα παιδικά χρόνια, η εξέλιξή της ως φωτογράφος, ο πόλεμος και το μετατραυματικό στρες και η ταινία για τη ζωή της
Μια συζήτηση με τη νικήτρια στην κατηγορία Wildlife & Nature των Sony World Photography Awards 2024
Συνέντευξη με την φωτογράφο και καθηγήτρια φωτογραφίας με αφορμή την έκθεση που έκανε πρόσφατα στην Πράγα
Οι φωτογραφίες του «Dear God, the Parthenon is still broken» συνθέτουν έναν παράλληλο κόσμο, αποκομμένο από τον τόπο και τον χρόνο
Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.