Σεμπαστιάο Σαλγάδο: Ο βραζιλιάνος θρύλος της φωτογραφίας

Η επιτροπή του Παγκόσμιου Οργανισμού Φωτογραφίας αποφάσισε να απονείμει το Βραβείο Εξαιρετικής Συνεισφοράς στη Φωτογραφία των Παγκόσμιων Βραβείων Φωτογραφίας Sony 2024 στον διακεκριμένο Βραζιλιάνο φωτογράφο, Σεμπαστιάο Σαλγάδο. Ένας από τους πιο επιτυχημένους και διεθνώς αναγνωρισμένους φωτογράφους της εποχής μας, ο Σεμπαστιάο Σαλγάδο έχει «κερδίσει» το διεθνές κοινό με τις εξαιρετικές ασπρόμαυρες συνθέσεις του, τις οποίες απαθανάτισε σε φιλμ, κατά τη διάρκεια της παραπάνω από 50ετούς καριέρας του.

Σεμπαστιάο Σαλγάδο: Οι φωτογραφίες του στην έκθεση των Παγκόσμιων Βραβείων Φωτογραφίας Sony 2024

Με μία τεράστια γκάμα έργων, από συγκινητικά πορτραίτα ιθαγενών της Λατινικής Αμερικής και εργατών σε βαριές βιομηχανίες, μέχρι και μία μελέτη του παγκόσμιου μεταναστευτικού φαινομένου, αλλά και αξιοθαύμαστα πανοράματα φυσικών τοπίων, το μοναδικό φωτογραφικό στιλ του Σαλγάδο έχει συγκλονίσει το φιλότεχνο κοινό ολόκληρης της υφηλίου. Οι εικόνες του, που έχουν εκτεθεί στα σημαντικότερα καλλιτεχνικά ιδρύματα και έχουν κυκλοφορήσει στα μεγαλύτερα μέσα ενημέρωσης του κόσμου, αποτελούν πλέον σήμα κατατεθέν του σύγχρονου φωτογραφικού ρεπορτάζ.

Δεκάδες φωτογραφίες του Σαλγάδο θα παρουσιαστούν στην έκθεση των Παγκόσμιων Βραβείων Φωτογραφίας Sony 2024, η οποία επιστρέφει στο Somerset House, στο Λονδίνο, από τις 19 Απριλίου έως τις 6 Μαΐου 2024. Η επιλογή, την οποία έχει επιμεληθεί ο ίδιος ο φωτογράφος, φέρνει στην επιφάνεια τα κυρίως θέματα που τον απασχόλησαν και τα ορόσημα των τελευταίων πέντε δεκαετιών της καριέρας του. Η αναδρομική έκθεση πραγματεύεται την παγκόσμια περιπλοκότητα και τις αποχρώσεις της ζωής στον πλανήτη μας, αποκαλύπτοντας τις αγωνίες και τις δυσκολίες, αλλά συγχρόνως και την εξωτική της ομορφιά.

Σεμπαστιάο Σαλγάδο: Ποιος είναι ο βραζιλιάνος θρύλος της φωτογραφίας – Οι σημαντικές εικόνες του

Γεννημένος το 1944 στο Αϊμουρές της Βραζιλίας, ο Σεμπαστιάο Σαλγάδο, με σπουδές και προϋπηρεσία ως οικονομολόγος, αποφάσισε να τα παρατήσει όλα και να ασχοληθεί αποκλειστικά με την εικαστική φωτογραφία το 1973, δουλεύοντας με ορισμένα από τα σημαντικότερα φωτογραφικά πρακτορεία, όπως το Sygma, το Gamma και το Magnum. Το ανεξίτηλο φωτογραφικό του στυλ έχει τις ρίζες του βαθιά στην πολιτιστική του κληρονομιά. Η παιδική του ηλικία στην αγροτική Βραζιλία, όπου έζησε περικυκλωμένος από αχανείς εκτάσεις φυσικού τοπίου και ανοιχτού ορίζοντα, υπήρξε ένα σημείο τομής για τη διαμόρφωση της αισθητικής του αντίληψης, πράγμα το οποίο καθοδήγησε το φακό του και τον δίδαξε πολλά για το φωτισμό, την αντίθεση και την αίσθηση του μέτρου.

Κατά τις δεκαετίες του 1980 και 1990, ο Σεμπαστιάο Σαλγάδο ταξίδεψε τον κόσμο για να ολοκληρώσει τα πρότζεκτ του, παράγοντας αρκετές επιτυχημένες σειρές, οι οποίες συνεχίζουν να ασκούν επιρροή στην οπτική κουλτούρα μας, μέχρι και σήμερα. Έργα από μερικά από αυτά τα πρότζεκτ θα είναι διαθέσιμα και στην αναδρομική στο Somerset House, όπως, για παράδειγμα το «Gold» (1986), που καταγράφει την «κόλαση» των ορυχείων χρυσού της Serra Pelada, στα βόρεια της Βραζιλίας, και το «Workers» (1993), το οποίο διερευνά τις προκλήσεις και τις απαιτήσεις της σκληρής χειρωνακτικής εργασίας στις βιομηχανίες του πετρελαίου, των οικοδομών, της γεωργίας και της εξόρυξης ορυκτού πλούτου. Στην έκθεση, συμπεριλαμβάνονται, επίσης, φωτογραφίες από τη σειρά «Exodus» (2000), ένα μακροχρόνιο πρότζεκτ που πραγματεύεται την παγκόσμια μετακίνηση των πληθυσμών, για οικονομικούς και πολιτικούς λόγους.

Αφότου βίωσε τη φρίκη των συγκρούσεων στο Κονγκό και τη Ρουάντα, στα μέσα της δεκαετίας του 1990, ο Σαλγάδο αποστασιοποιήθηκε από τον κόσμο της φωτογραφίας για λίγο καιρό, ούτως ώστε να επικεντρωθεί σε οικολογικές ενέργειες. Μαζί με τη γυναίκα του Λέλια, ίδρυσε το Instituto Terra, μια πρωτοβουλία αναδάσωσης και ανάκτησης της βιοποικιλότητας στο Ατλαντικό Δάσος. Βλέποντας τη θαυμαστή δυνατότητα της φύσης για ανανέωση, ο Σαλγάδο εμπνεύστηκε για να επιστρέψει στην εικαστική φωτογραφία, δημιουργώντας δύο εμβληματικές δουλειές, τις σειρές «Genesis» (2011) και «Amazônia» (2019), οι οποίες θα εκπροσωπηθούν στην έκθεση αυτή. Η σειρά «Genesis» εξερευνεί πιο απομακρυσμένες και αξιοθαύμαστες γωνιές του πλανήτη, όπου η αδάμαστη φύση και οι άνθρωποι συνυπάρχουν αρμονικά, ενώ η σειρά «Amazônia» αναπαριστά το Δάσος του Αμαζονίου και τις κοινότητες των ιθαγενών που ζουν σε αυτό, τονίζοντας την ομορφιά του και ταυτόχρονα αποκαλύπτοντας τους κινδύνους που το απειλούν με αφανισμό.

Σχολιάζοντας την απονομή του βραβείου σε αυτόν, ο Σεμπαστιάο Σαλγάδο είπε: «Είναι τιμή μου που λαμβάνω αυτό το βραβείο, όπως και το ότι γνωρίζω πως η δουλειά μου αγγίζει το κοινό. Η φωτογραφία είναι ο δικός μου τρόπος ζωής, η γλώσσα μου και κατά τη διάρκεια της καριέρας μου, πάντοτε με ενδιέφερε να αποθανατίζω την ιστορική στιγμή την οποία βιώνουμε και να λέω τις ιστορίες του είδους μας και του πλανήτη μας. Ένας φωτογράφος φωτογραφίζει με την κληρονομιά του και στη δική μου δουλειά προσπαθώ να εξερευνώ την κοινή σε όλους μας ανθρώπινη εμπειρία».

Το Βραβείο Εξαιρετικής Συνεισφοράς στη Φωτογραφία τιμά έναν άνθρωπο, ή μια ομάδα ανθρώπων, που έχουν αφήσει ένα σημαντικό αποτύπωμα στην ιστορία του μέσου της Φωτογραφίας. Όντας ο 17ος κατά σειρά βραβευμένος, ο Σεμπαστιάο Σαλγάδο γίνεται μέλος μιας ξεχωριστής λίστας διακεκριμένων ονομάτων, πλάι στον Γουίλιαμ Κλάιν (2012), τον Γουίλιαµ Έγκλεστον (2013), τον Έλιοτ Έργουιτ (2015), τον Μάρτιν Παρ (2017), την Κάντιντα Χόφερ (2018), την Γκρατσιέλα Ιτουρμπίντε (2021), τον Έντουαρντ Μπερτίνσκι (2022) και την Ρίνκο Καβάουτσι (2023), για να αναφέρουμε ενδεικτικά μερικούς.