Rachel Harpaz: «Η δημιουργία μιας φωτογραφίας που συγκίνησε κάποιον είναι το πιο υπέροχο συναίσθημα»

Τη δεκαετία του '80 άρχισε να ταξιδεύει στην Ελλάδα για να παρακολουθήσει μουσικές παραστάσεις, επειδή την ενδιέφερε η παγκόσμια μουσική και πάντα αναζητούσε τα τοπικά ακούσματα όπου κι αν βρισκόταν. Η Ισραηλινή Rachel Harpaz άρχισε να εκθέτει, ωστόσο, στη χώρα μας χωρίς να το έχει προσχεδιάσει. Περπατούσε στην Πλάκα όταν είδε μια μικρή γκαλερί/κατάστημα με αντικείμενα που της άρεσαν. Άρχισε να μιλάει με την ιδιοκτήτρια για τη φωτογραφία δρόμου και συνέχισαν οι συζητήσεις τους μέχρι που οδήγησαν στην πρώτη της ατομική έκθεση στο Smart Box με θέμα το «Graffiti», το 2016. Από τότε δεν είναι λίγες οι εκθέσεις που έχει κάνει στη χώρα μας, όπως το «Femina Project» στη Δημοτική Πινακοθήκη της Λαμίας το 2017, αλλά έχει συμμετέχει και σε αρκετές ομαδικές. Για παράδειγμα βρέθηκε στην Αθήνα το 2021, 2022 και 2023 στο Chania International Photo Festival, στην ετήσια έκθεση της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης - «Moments Collective». Η πιο πρόσφατη ατομική της έκθεση, «Family Album», ξεκίνησε στις 18 Νοεμβρίου και θα την απολαύσουμε μέχρι 30 Νοεμβρίου στο iFocus gallery.

Rachel Harpaz: Μιλήσαμε με τη φωτογράφο για την έκθεση «Family Album»

Ξεκίνησε να φωτογραφίζει ως έφηβη. Εκείνη την εποχή δυσκολευόταν να εμπλακεί κοινωνικά με τους συμμαθητές της στο λύκειο, οπότε η φωτογραφική της μηχανή ήταν το εργαλείο για να τους φέρει πιο κοντά της, ζητώντας να τους βγάλει φωτογραφίες. Σπούδασε φωτογραφία και Ιστορία της Τέχνης στο The School of Modern Photography και αργότερα συνέχισε τις σπουδές της στην ψυχολογία. Στο παρελθόν συνήθιζε επίσης να γράφει διηγήματα, να παίζει κιθάρα και να ζωγραφίζει, αλλά όπως μου αναφέρει «Εγκατέλειψα τα υπόλοιπα και χρησιμοποιώ μόνο τη γλώσσα της φωτογραφίας για να εκφραστώ». Το κύριο ενδιαφέρον στην τέχνη της είναι πάντα οι άνθρωποι. Γι' αυτό ασχολείται περισσότερο με τη φωτογραφία του δρόμου, φωτογραφίζει πολιτισμούς και κάνει ντοκιμαντέρ. Ως μέλος της ομάδας Photo Voice χρησιμοποίησε μάλιστα τις φωτογραφικές της ικανότητές για την ενδυνάμωση των κοινοτήτων και την επικοινωνία των λαών. Σήμερα ταξιδεύει πολύ, διαβάζει βιβλία, βλέπει ταινίες, παρακολουθεί θεατρικές παραστάσεις και λατρεύει την ακρόαση διαλέξεων παντός περιεχομένου.

Συγκεκριμένα, από τη συνταξιοδότησή της, το 2007, γιορτάζει τον ελεύθερο χρόνο της 24/7 και έρχεται συχνά στην Ελλάδα. «Απλά αισθάνομαι καλά στην Ελλάδα. Δεν μπορώ να εξηγήσω ακριβώς γιατί, αλλά συνεχίζω να έρχομαι και να μένω, τις περισσότερες φορές στην Αθήνα εδώ και πολλά χρόνια. Κατά τη διάρκεια αυτών των ετών απέκτησα ντόπιους φίλους και μελέτησα πολλά για την κουλτούρα της χώρας. Ήταν αυτονόητο να συμμετέχω, λοιπόν, σε ομαδικές και ατομικές εκθέσεις φωτογραφίας».

Πίστευε ότι η παιδική της ηλικία ήταν συνηθισμένη. Με τη συμμετοχή της όμως σε ένα εργαστήριο, της ήρθε η ιδέα να χρησιμοποιήσει παλιά οικογενειακά άλμπουμ ως φωτογραφική έρευνα. «Είπα σε έναν στενό φίλο ότι δεν έχω οικογενειακά άλμπουμ και δεν έχω ιδέα πώς να ασχοληθώ με αυτό το θέμα. Το μόνο που είχα ήταν η πλαστική σακούλα με τις φωτογραφίες, ανέγγιχτη 40 χρόνια, και δεν θυμόμουν τι περιείχε. Άδειασα τη σακούλα και άρχισα να εργάζομαι διαισθητικά. Κοιτούσα τις φωτογραφίες και άκουγα τις εσωτερικές μου εικόνες και το συναίσθημά μου. Ήμουν μοναχοπαίδι. Η έκθεση είναι ο τρόπος μου να ανατρέξω στην παιδική μου ηλικία, στις αναμνήσεις μου, να αναζητήσω τις μνήμες που λείπουν. Είναι ο τρόπος μου να φανταστώ εκείνα τα χρόνια και να κατανοήσω το πρόσωπο/τη γυναίκα που έγινα μεγαλώνοντας με μια άρρωστη μητέρα, την οποία έχασα σε νεαρή ηλικία».

Για εκείνη, η έκθεση αποτελεί μια ανθρώπινη ιστορία. Μέσω αυτής θεωρεί ότι μπορεί να αγγίξει τα συναισθήματα άλλων ανθρώπων, ακόμη και να αποτελέσει ένα πρόσχημα για να κοιτάξουν πίσω στη δική τους ζωή. «Ως ντοκιμαντερίστρια/φωτογράφος δρόμου συνήθιζα να βλέπω άλλους ανθρώπους και τις ιστορίες τους μέσα από τον φακό μου. Συμμετείχα στις ιστορίες τους αλλά ταυτόχρονα ήμουν και “παρείσακτη”. Σε αυτή την έκθεση, “Family Album”, κοίταξα μέσα στον κόσμο μου προσπαθώντας να αποκρυπτογραφήσω την ιστορία μου. Μπορώ να πω πως δημιούργησα τις εικόνες, αλλά δεν μπορώ να εξηγήσω γιατί επέλεξα να κόψω ή να προσθέσω κείμενο ή να χειριστώ μια φωτογραφία με κάποιον τρόπο. Επέλεξα την τεχνική που ένιωθα ότι ήταν η κατάλληλη για κάθε φωτογραφία. Το κίνητρο των έργων μου κάθε φορά είναι η περιέργεια. Το έναυσμα μπορεί να είναι ένας τόπος, ένα πρόσωπο, ένα βιβλίο, μια μουσική, οτιδήποτε» αναφέρει.

Σχετικά με την τέχνη της φωτογραφίας και το πώς την εκλαμβάνουν οι επισκέπτες των εκθέσεων αναφέρει: «Νομίζω ότι η δημιουργία μιας φωτογραφίας που συγκίνησε κάποιον άλλον είναι το πιο υπέροχο συναίσθημα. Έχω παραδείγματα ανθρώπων που εξηγούν τις φωτογραφίες μου ή λένε την ιστορία που είδαν εκείνοι μέσα από αυτές, η οποία ήταν εντελώς διαφορετική από την ιστορία που νόμιζα ότι έλεγα. Δεν έχει καμία σημασία. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι η φωτογραφία άγγιξε τα συναισθήματα και τις σκέψεις κάποιου». Το τρέχον πρότζεκτ της είναι η λήψη φωτογραφιών στα Εξάρχεια, οπότε είναι πιθανό να την πετύχεις κάπου εκεί γύρω, να σε αποτυπώνει στον φακό της. Σκοπός του συγκεκριμένου πρότζεκτ είναι η σύγκριση της διαδικασίας του «εξευγενισμού» των Εξαρχείων με μια γειτονιά στο Τελ Αβίβ. Υπάρχουν πολλές ομοιότητες, αλλά και διαφορές στον τόπο, στην κουλτούρα κ.λπ. Θα παρουσιαστεί στο Τελ Αβίβ το καλοκαίρι του 2024, ενώ η ίδια ελπίζει να το εκθέσει και στην Αθήνα κάποια μέρα.

Έναρξη φωτογραφικής έκθεσης 18.11.23, στις 18:00
Kαθημερινές, 12:00-18:00, Σαββατοκύριακο 18:00-20:30
iFocus gallery, Ακαδημίας 57 και Ιπποκράτους 13, Αθήνα