Σαν σήμερα, 11 Οκτωβρίου, «έφυγε» η φωτογράφος της Μεγάλης Ύφεσης

Σαν σήμερα, 11 Οκτωβρίου, το 1965 πέθανε μια από τις πιο σπουδαίες φωτογράφους και φωτορεπόρτερ όλων των εποχών. Η Ντοροθέα Λανγκ ήταν εκείνη που έδωσε «πρόσωπο» στην Μεγάλη Ύφεση του 1930 στις ΗΠΑ και επηρέασε όσο λίγοι την εξέλιξη της φωτογραφίας που καταγράφει την Ιστορία.

Τα πορτραίτα της αιχμαλώτισαν την ανθρώπινη απόγνωση και φτώχεια και ταυτόχρονα τη δύναμη και την αξιοπρέπεια. Πρόκειται για εικόνες που αποτυπώνουν την αλήθεια σχεδόν αδιαμεσολάβητα και σίγουρα χωρίς φίλτρα οποιουδήποτε είδους ή προσπάθεια ωραιοποίησης για χάρη της τέχνης.

Το ασπρόμαυρο φιλμ (εξ)υπηρέτησε τη δύναμη με την οποία κατέγραψε η Λανγκ τα βασανισμένα πρόσωπα της φτώχειας στην αμερικανική ύπαιθρο όπου ταξίδευε, παρά τα προβλήματα που είχε αφήσει στο σώμα της η πολιομυελίτιδα.

Η γέννηση μιας φωτορεπόρτερ

Η Ντοροθέα Λανγκ γεννήθηκε στις 26 Μαΐου 1895 σε προάστιο του Νιου Τζέρσεϊ, αλλά σύντομα βρέθηκε στη Νέα Υόρκη, όταν ο πατέρας της εγκατέλειψε την οικογένεια και αναγκάστηκαν να μετακομίσουν για να επιβιώσουν οικονομικά. Σπούδασε φωτογραφία στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια καθώς και δίπλα σε καταξιωμένους φωτογράφους.

Η Λανγκ αρχικά φωτογράφιζε κυρίως πορτρέτα της κοινωνικής ελίτ του Σαν Φρανσίσκο, όπου βρέθηκε τα πρώτα χρόνια της καριέρας της. Σύντομα όμως, με το μεγάλο κραχ της δεκαετίας του 1930 να πυροδοτεί μια άνευ προηγουμένου ύφεση, η φωτογράφος εγκατέλειψε το lifestyle για το φωτορεπορτάζ και την απεικόνιση της σκληρής πραγματικότητας.

Ο φακός της κατέγραψε ανεπανάληπτα πορτραίτα, όπως είναι η «Μετανάστρια Μητέρα» -μια εικόνα από τις πιο αναγνωρίσιμες του 20ου αιώνα, σχεδόν ταυτόσημη της έννοιας Μεγάλη Ύφεση.

Η Μετανάστρια Μητέρα

Η Λανγκ εντόπισε τη μητέρα και τα παιδιά της κάπως τυχαία. Οδηγούσε τον Μάρτιο του 1936 ένα κρύο, βροχερό απόγευμα στο Nipomo της Καλιφόρνια όταν πέρασε από μια πινακίδα που έγραφε "Pea-Pickers Camp". Συνέχισε να οδηγεί αλλά δεν μπόρεσε να προσπεράσει. Στα απομνημονεύματά της γράφει σχετικά με τη φωτογράφιση αυτή: «Ήμουν καθ' οδόν και μετά βίας είδα μια πρόχειρη πινακίδα με ένα βέλος στην άκρη του δρόμου. Την είδα, με την άκρη του ματιού μου, αλλά την είδα. Έχοντας πείσει τον εαυτό μου για είκοσι μίλια ότι μπορούσα να συνεχίσω τον δρόμο μου, τελικά έκανα το αντίθετο. Σχεδόν χωρίς να το συνειδητοποιήσω, έκανα μια αναστροφή στον άδειο αυτοκινητόδρομο».

Όταν η Λανγκ έφτασε για πρώτη φορά στον καταυλισμό των μεταναστών συλλεκτών μπιζελιού, τράβηξε δύο στιγμιότυπα από τη σκηνή της μητέρας και των παιδιών της. Στη σκηνή ήταν η μητέρα, η έφηβη κόρη της και τρία μικρά παιδιά. Συνειδητοποιώντας ότι αυτές οι φωτογραφίες στερούνταν κεντρικής εστίασης, ο Λανγκ ξαναπροσπάθησε με διαφορετική σύνθεση και διαφορετικό κάδρο. Η μητέρα ήταν κουρασμένη και κοιτούσε χαμηλά, καθώς θήλαζε το μωρό της.

Αν και η Λανγκ ήταν κατά της παρέμβασης στο θέμα που απεικόνιζε κάθε φορά, το χαμηλωμένο βλέμμα στη φωτογραφία έμοιαζε σαν η γυναίκα να είχε παραδοθεί, διαλυμένη από την ανέχεια. Αυτή η αίσθηση δεν αποτύπωνε την αλήθεια που έβλεπε η Λανγκ σε αυτήν τη γυναίκα. Η φωτογράφος ζήτησε να αλλάξουν θέση τα παιδιά στην αγκαλιά της μητέρας τους και τότε η γυναίκα κοίταξε τον ορίζοντα. Αυτό ήταν το κλικ που έμεινε στην Ιστορία.

Η Ντοροθέα Λανγκ βραβεύθηκε, έκανε κι άλλα ταξίδια αργότερα για να συνεχίζει την καταγραφή ανθρώπινων ιστοριών και έμεινε στην Ιστορία ως μια από τις πιο επιδραστικές και ασυμβίβαστες φωτογράφους. Πέθανε, σαν σήμερα στις 11 Οκτωβρίου 1965 από καρκίνο του οισοφάγου στο Σαν Φρανσίσκο, έχοντας αφήσει πίσω της σημαντική παρακαταθήκη.

Σαν σήμερα Γεγονότα

1138 - Ισχυρός σεισμός χτυπά το Χαλέπι.
1531 - Ο Ούλριχ Ζβίγγλιος σκοτώνεται σε μάχη με τα ρωμαιοκαθολικά καντόνια της Ελβετίας.
1582 - Λόγω της εφαρμογής του Γρηγοριανού ημερολογίου, αυτή η ημέρα δεν υπάρχει στην Ιταλία, την Πολωνία, την Πορτογαλία και την Ισπανία.
1852 - Εγκαινιάζεται το πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ, το παλαιότερο πανεπιστήμιο της Αυστραλίας.
1899 - Στη Νότια Αφρική, ξεσπά ο Δεύτερος Πόλεμος των Μπόερς μεταξύ των Βρετανών και των Μπόερς του Τράνσβααλ και του Ελεύθερου Κράτους της Οράγγης.
1912 - Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος: Ο Ελληνικός Στρατός απελευθερώνει την Κοζάνη.
1918 - Σεισμός μεγέθους 7,5 Ρίχτερ πλήττει το Πουέρτο Ρίκο, με απολογισμό 116 νεκρούς. Ένα καταστροφικό τσουνάμι συνέβαλε στις ζημιές και στις απώλειες ζωών.
1944 - Η Ε.Σ.Σ.Δ. προσαρτά τη Λαϊκή Δημοκρατία της Ταννού Τιβά.
1958 - Πρόγραμμα Πάιονηρ: Η NASA εκτοξεύει το διαστημικό όχημα Πάιονηρ 1 (το όχημα θα πέσει πίσω στη γη και θα καεί).
1962 - Δεύτερη Σύνοδος του Βατικανού: Ο Πάπας Ιωάννης ΚΓ΄ συγκαλεί την πρώτη Οικουμενική Σύνοδο της Καθολικής Εκκλησίας ύστερα από 92 χρόνια.
1966 - Εισαγγελική δίωξη κατά πολιτικών και ιδιωτών για την υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ με ανακριτή τον πρωτοδίκη Σωκράτη Σωκρατίδη. Το παραπεμπτικό βούλευμα διατυπώνει κατηγορίες εναντίον των πρώην υπουργών Ανδρέα Παπανδρέου, Μιχάλη Παπακωνσταντίνου, Παύλου Βαρδινογιάννη και Στυλιανού Χούτα, ενώ από τους ιδιώτες διώκεται, μεταξύ άλλων, ο πρώην διευθυντής του γραφείου του Ανδρέα Παπανδρέου, Γεώργιος Κατσιφάρας.
1968 - Πρόγραμμα Απόλλων: Η NASA εκτοξεύει το Απόλλων 7, την πρώτη επιτυχημένη επανδρωμένη αποστολή Απόλλων, με τους αστροναύτες Ουόλτερ Σίρα, Ντον Αϊζέλ και Ουόλτερ Κάνιγχαμ.
1984 - Ως μέλος του πληρώματος του διαστημικού λεωφορείου Τσάλεντζερ, η αστροναύτης Κάθριν Σάλιβαν γίνεται η πρώτη Αμερικανίδα που εκτελεί δραστηριότητα εκτός σκάφους.
1984 - Ένα Tupolev Tu-154 της Aeroflot συντρίβεται κατά την προσγείωσή του στο Ομσκ της Ρωσίας, σκοτώνοντας 178 άτομα.
1986 - Συνάντηση κορυφής Ρήγκαν και Γκορμπατσόφ στο Ρέικιαβικ της Ισλανδίας.
1991 - Αποφασίζεται η διάλυση της KGB στην ΕΣΣΔ, από το Συμβούλιο του Κράτους, που αποφασίζει την αντικατάστασή της από άλλες υπηρεσίες.
1993 - Πυροβολείται και τραυματίζεται σοβαρά στο Όσλο ο Νορβηγός εκδότης Γουίλιαμ Νιγκάαρντ, ο εκδοτικός οίκος του οποίου μετέφρασε και εξέδωσε στη Νορβηγία τους «Σατανικούς Στίχους» του Σαλμάν Ρουσντί.
1996 - Το Νόμπελ Ειρήνης απονέμεται στους αγωνιστές για την ανεξαρτησία του Ανατολικού Τιμόρ, τον επίσκοπο Κάρλος Χιμένες Μπέλο και τον ακτιβιστή Ζοζέ Ράμος Όρτα.
1996 - Ο τρεις φορές παγκόσμιος πρωταθλητής μποξ Wilfredo Benitez βρίσκεται σε κώμα στο σπίτι του στο Σαν Χουάν σε ηλικία 38 ετών.
1998 - Διεξάγονται στην Ελλάδα οι πρώτες δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές με βάση το «Νόμο Καποδίστρια» (συνένωση κοινοτήτων κλπ.). Επανεκλέγεται με 57,2% Δήμαρχος Αθηναίων ο Δ. Αβραμόπουλος.
1998 - Πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν επανεκλέγεται ο Χ. Αλίγιεφ.
1998 - Από κατάρριψη κονγκολέζικου αεροσκάφους Μπόινγκ 727 των αερογραμμών του Κονγκό από αντάρτες στο Κίντου, βρίσκουν το θάνατο 40 άτομα.
2001 - Το Νόμπελ Λογοτεχνίας απονέμεται στο Βρετανό συγγραφέα ινδικής καταγωγής, Βίντιαντουρ Σουρατζπνασάντ Νάιπουλ, 69, γεννημένο στο Τρινιντάντ.
2002 - Η Ελλάδα υπογράφει το πρωτόκολλο κατά της παράνομης κατασκευής και διακίνησης πυροβόλων όπλων, μέσω του ΟΗΕ. Το εν λόγω πρωτόκολλο έχει κυρωθεί από 45 χώρες.
2002 - Το Νόμπελ Ειρήνης απονέμεται στον Αμερικανό πρώην ΥΠΕΞ Τζίμι Κάρτερ.
2002 - Διαγράφεται από τη μαύρη λίστα των χωρών που ξεπλένουν βρόμικο χρήμα (της οργάνωσης για την πάταξη της οικονομικής διαφθοράς) η Ρωσία.
2003 - Τουλάχιστον 40 άτομα σκοτώνονται από ανατροπή λεωφορείου στο Περού.
2004 - Ολοκληρώνεται, έπειτα από 8 μήνες, η δίκη του ΕΛΑ. Το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων καταδίκασε κάθε έναν από τους κατηγορούμενους σε κάθειρξη 1.174 ετών έναντι 972 ετών που είχε ζητήσει στην πρότασή του ο εισαγγελέας της έδρας κ. Ελευθέριος Πατσής.
2004 - Η Αλίνα Καμπάεβα, αστέρι της γυμναστικής, ανακοινώνει την απόφασή της να τερματίσει την καριέρα της.
2005 - Διεξάγονται ιστορικές εκλογές στη Λιβερία. Οι πολίτες συρρέουν μαζικά στα εκλογικά τμήματα για την ανάδειξη προέδρου και Κοινοβουλίου στην πρώτη εκλογική αναμέτρηση που διεξάγεται στη χώρα μετά τον τερματισμό 14 ετών εμφύλιου πολέμου.
2006 - Η Ινδή Κίραν Ντεσάι τιμάται με το λογοτεχνικό βραβείο Μπούκερ.

Σαν σήμερα Γεννήσεις 

1552 - Ντμίτρι Ιβάνοβιτς τσάρεβιτς, μέγας πρίγκιπας της Μόσχας
1629 - Αρμάνδος των Βουρβόνων-Κοντί, Γάλλος ευγενής
1758 - Χάινριχ Βίλχελμ Όλμπερς, Γερμανός ιατρός και αστρονόμος
1854 - Αδέλα Ζαμούδιο Ριβέρο, Βολιβιανή συγγραφέας και ποιήτρια
1859 - Τζωρτζ Χόρτον, Αμερικανός διπλωμάτης
1876 - Πολ Μασσόν, Γάλλος ποδηλάτης
1884 - Έλινορ Ρούζβελτ, Αμερικανίδα πολιτικός
1885 - Φρανσουά Μωριάκ, Γάλλος συγγραφέας
1937 - Μπόμπι Τσάρλτον, Άγγλος ποδοσφαιριστής
1942 - Αμιτάμπ Μπατσάν, Ινδός ηθοποιός
1945 - Ντάστι Ρόουντς, Αμερικανός παλαιστής
1947 - Λουκάς Παπαδήμος, Έλληνας οικονομολόγος και πολιτικός
1956 - Νικάνορ Ντουάρτε Φρούτος, Παραγουανός πολιτικός
1959 - Σάββας Χιονίδης, Έλληνας πολιτικός
1962 - Αν Ένραϊτ, Ιρλανδή συγγραφέας
1965 - Ρικίσι, Αμερικανός παλαιστής
1976 - Έμιλυ Ντεσανέλ, Αμερικανίδα ηθοποιός
1977 - Ζερεμί Ζανό, Γάλλος ποδοσφαιριστής
1992 - Cardi B, Αμερικανίδα ράπερ

Σαν σήμερα Θάνατοι

965 - Μπρούνο ο Μέγας, αρχιεπίσκοπος Κολωνίας
1188 - Ροβέρτος Α΄, κόμης του Ντρε
1303 - Πάπας Βονιφάτιος Η΄
1347 - Λουδοβίκος Δ΄ της Βαυαρίας, αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
1531 - Ούλριχ Ζβίγγλιος, Ελβετός θρησκευτικός μεταρρυθμιστής
1633 - Πατριάρχης Μόσχας Φιλάρετος
1889 - Τζέιμς Πρέσκοτ Τζάουλ, Άγγλος φυσικός
1896 - Άντον Μπρούκνερ, Αυστριακός συνθέτης
1930 - Ρόμπερτ Ντικ Γουίλσον, Αμερικανός γλωσσολόγος
1952 - Αθανάσιος Αντωνόπουλος, Έλληνας πολιτικός
1952 - Τζακ Κόνγουεϊ, Αμερικανός σκηνοθέτης
1956 - Παύλος Βεντουρής, Έλληνας πολιτικός
1963 - Ζαν Κοκτώ, Γάλλος συγγραφέας
1988 - Αναστάσιος Τσιάρας, Έλληνας πολιτικός
1993 - Άντυ Στιούαρτ, Σκωτσέζος τραγουδιστής
2005 - Ρένα Καρθαίου, Ελληνίδα ποιήτρια
2007 - Φοίβος Ταξιάρχης, Έλληνας ηθοποιός
2007 - Σρι Τσινμόι, Ινδός πνευματικός ηγέτης και ποιητής
2008 - Γεργκ Χάιντερ, Αυστριακός πολιτικός
2010 - Νικόλαος Αρτεμιάδης, Έλληνας μαθηματικός
2016 - Τεατάο Τεανάκι, πρόεδρος του Κιριμπάτι
2017 - Κλίφορντ Χάσμπαντς, γενικός κυβερνήτης των Μπαρμπάντος
2021 - Όλαφ Νίλσεν Νορβηγός ποδοσφαιριστής