Η προσφυγική κρίση στην Ουκρανία μέσα από 32 εικόνες του Γιάννη Γιαννακόπουλου

Μετά από δέκα μήνες ανθρωπιστικής δράσης στην Ουκρανία, οι Γιατροί του Κόσμου διοργανώνουν μία έκθεση φωτογραφίας, συνοδευόμενη από θεματικές συζητήσεις, με στόχο την ενημέρωση για την προσφυγική κρίση στην Ουκρανία. Ο φακός του Γιάννη Γιαννακόπουλου απαθανάτισε 32 στιγμιότυπα με κύριο θέμα την αποστολή των Γιατρών του Κόσμου στην Ουκρανία και στα σύνορα Ουκρανίας - Ρουμανίας.

Η έκθεση θα στεγάζεται στο Σεράφειο του Δήμου Αθηναίων από τις 14 ως τις 16 Φεβρουαρίου και φέρει τον τίτλο «Покидаю / Leaving behind». Η Ουκρανική λέξη (προφέρεται Pokydayu) δηλώνει τη βίαιη, ξαφνική φυγή και τον εξαναγκασμό σε μη ηθελημένη φυγή. Ο φωτογραφικός φακός επικεντρώθηκε πολλές φορές στα παιδιά, τις γυναίκες και την τρίτη ηλικία, την ευαίσθητη αυτή πλευρά των ομάδων που αποτελούν τον υπ’ αριθμό 1 στόχο (ηθελημένο ή μη) των σύγχρονων τραγωδιών που βιώνει η ανθρωπότητα.

«Στα δικά μου μάτια αυτή η φωτογραφία έχει μια ιδιαιτερότητα... μου γίνεται οικεία με τον καιρό. Είναι τα χρώματα, όλο το σκηνικό, η δύση, το χιόνι πάνω της, η ομίχλη, η διαχωριστική κορδέλα, λες κι είναι φτιαχτό, αλλά και κάτι άλλο... δεν μπορώ να το προσδιορίσω... ίσως γιατί στη θέση της θα μπορούσε να είναι οποιοσδήποτε από εμάς. Είναι ένας άνθρωπος που κρυώνει, πεινάει, αλλά που προσπαθεί να φτάσει κάπου πιο καλά... θα μπορούσαμε να είμαστε όλοι εμείς...»  δηλώνει ο φωτογράφος Γιάννης Γιαννακόπουλος για το εξώφυλλο της έκθεσης.

Η έκθεση παρουσιάζεται στο πλαίσιο του προγράμματος των Γιατρών του Κόσμου O.D.I.SO.S Open Democracy in a Society of Solidarity, που υλοποιείται με την υποστήριξη της Πρεσβείας των Η.Π.Α. στην Ελλάδα και του Alumni Engagement Innovation Fund. Μέσα από τη ματιά του διακεκριμένου φωτογράφου Γιάννη Γιαννακόπουλου, οι εικόνες έχουν έντονο αφηγηματικό χαρακτήρα και αποτυπώνουν όλα όσα οι Γιατροί του Κόσμου-Ελλάδας είδαν, βίωσαν έντονα και έγιναν μάρτυρες.

Ο Γιάννης Γιαννακόπουλος, φωτογράφος και μέλος του διοικητικού συμβουλίου των Γιατρών του Κόσμου, απάντησε στην ATHENS VOICE, για την έκθεση «Покидаю» και την αποστολή στην Ουκρανία.

Ως Αντιπρόεδρος των Γιατρών του Κόσμου, αυτή δεν είναι η πρώτη σας αποστολή. Σας έχει αλλάξει ως φωτογράφο, η στενή επαφή με τη δουλειά αυτού του οργανισμού;
Μπορώ να πω πως η εθελοντική μου συμμετοχή όλα αυτά τα χρόνια στις αποστολές ανθρωπιστικής δράσης των Γιατρών του Κόσμου σε όλον τον κόσμο είναι μία εμπειρία ζωής. Οι Γιατροί του Κόσμου είναι ένα σχολείο. Στους Γιατρούς του Κόσμου είμαστε όλοι εθελοντές, υπό την έννοια ότι δεν υπάρχουν φανταχτερές θέσεις, ούτε ακριβές καρέκλες, για όλους εμάς που υπηρετούμε τα ιδανικά του ανθρωπιστικού κινήματος. Ξεκίνησα με την πρώτη μου ανθρωπιστική αποστολή στους Γιατρούς του Κόσμου πριν από 21 χρόνια στο Αφγανιστάν, είχα τη χαρά και την τιμή εκεί να γνωρίσω τον ιδρυτή των Γιατρών του Κόσμου Ελλάδας και χειρούργο Θεόφιλο Ρόζενμπεργκ και τον Νικήτα Κανάκη. Ο Θεόφιλος και ο Νικήτας με δίδαξαν τις αρχές του ανθρωπιστικού κινήματος που κουβαλάω μέσα μου μέχρι και σήμερα. Ήταν σαν να έδωσα άτυπα τον όρκο του Ιπποκράτη. Διδάσκω φωτογραφία 28 χρόνια στο Κολλέγιο Άκτο και είμαι πολύ χαρούμενος που κάνω αυτήν τη δουλειά και μεταφέρω στους σπουδαστές την εμπειρία και τη γνώση από το πεδίο. Οι Γιατροί του κόσμου είναι ο χώρος που ο εθελοντισμός αναπτύσσεται και συμβάλλει στη προσπάθεια να αλλάξει ο κόσμος προς το καλύτερο. Αυτό που έχω μάθει όλα αυτά τα χρόνια είναι πώς ανάγκες και κοινωνικά προβλήματα εντοπίζονται σε όλα τα πλάτη και μήκη του πλανήτη. Αποστολή των Γιατρών του Κόσμου είναι να στέκονται και να φροντίζουν όλους όσους υποφέρουν όπου και αν βρίσκονται και αυτό το συμμερίζομαι απόλυτα.

Τι ήταν για σας το πιο σημαντικό να «δοθεί» μέσα απ’ τον φακό, σε αυτή την αποστολή; Άλλαξε αυτό στη διαδικασία;
Δεν μένω αμέτοχος… συνεχίζω και θα συνεχίσω τις αναφορές μου στην ανθρώπινη ζωή, στις ανθρώπινες αξίες και να τις φωτογραφίζω. Μέσα από την ανάδειξή τους, συνεχίζω να αναζητώ το νόημα απέναντι στη φθαρτή ατομικότητα. Ένα νόημα που αναζητώ να απαντήσω μέσα από τον φωτογραφικό μου φακό, τόσο σε προσωπικό, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Οι εικόνες μου έχουν σκοπό τη συνειδητοποίηση του κοινού – ότι ακόμα και τα τοπικά προβλήματα μπορούν εύκολα να γίνουν παγκόσμια, να γίνουν δικά μου. Δεν αποτελεί ευφυολόγημα πώς το πέταγμα της πεταλούδας στον Αμαζόνιο επηρεάζει τις ζωές μας. Μοιάζει πολύ μακρινή η απόσταση της ανθρωπιστικής δράσης των Γιατρών του Κόσμου στα νοσοκομεία και στις δομές προσφύγων στην Ουκρανία και στα σημεία εισόδου στη Ρουμανία, από την καθημερινή ζωή. Όμως τελικά δεν είναι…

Πώς επιλέχθηκε ο τίτλος της έκθεσης;
Ψάχνοντας να βρω ποιος θα μπορούσε να είναι ο τίτλος της έκθεσης έκανα μια ανασκόπηση στο τι ήταν αυτό που έβλεπα τις πρώτες στιγμές μου στα σύνορα Ρουμανίας - Ουκρανίας. Συνεχώς κατέληγα στο ίδιο αποτέλεσμα βλέποντας το φωτογραφικό μου υλικό. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι στοίβαξαν μια ολόκληρη ζωή μέσα σε μια μικρή βαλίτσα… πώς είναι να μπεις σπίτι σου και να χωρέσεις μια ολόκληρη ζωή σε μια βαλίτσα; Τότε με τον Νικήτα Κανάκη που το κουβεντιάζαμε, ρωτάμε τη μεταφράστριά μας από την Ουκρανία… ποια είναι η λέξη που περιλαμβάνει όλη αυτή η σκέψη… «Покидаю».

Βρεθήκατε κοντά σε πεδίο μάχης;
Αναχωρήσαμε από την Αθήνα με μία ομάδες εθελοντών γιατρών συνοδεύοντας μια από τις Κινητές Ιατρικές Μονάδες στις αρχές του Μαρτίου, λίγες μέρες μετά την έναρξη των συγκρούσεων. Αρχικός στόχος ήταν να φτάσουμε στο Siret στα σύνορα Ρουμανίας - Ουκρανίας για να παράσχουμε φροντίδα και ανακούφιση στους εκτοπισμένους που εισέρχονταν στη Ρουμανία. Στήσαμε άμεσα το πρώτο κινητό Ιατρείο πάνω στα σύνορα, κάθε μια ώρα πέρναγαν τα σύνορα περίπου 250 με 350 άτομα (κυρίως γυναίκες και παιδιά). Μετά από περίπου δύο εβδομάδες ξεκινήσαμε τη δράση μας και την παροχή υπηρεσιών εντός της Ουκρανίας, ωστόσο στη πρώτη φάση, τις πρώτες ημέρες πραγματοποιήθηκε μια διερευνητική αποστολή αποτελούμενη από εμένα,  τον Νικήτα Κανάκη και την Ευγενία Θάνου και κατευθυνθήκαμε σε δομές υγείας, καταφύγια και στην ευρύτερη περιοχή της πόλης Chernivtsi. Εκείνη την περίοδο σημειώθηκαν βομβαρδισμοί, χτυπώντας μία από τις πρώτες αυτοκινητοπομπές με ανθρώπους που προσπαθούσαν να διαφύγουν. Σήμερα, έπειτα από δέκα μήνες, παραμένουμε ενεργοί σε 3 διαφορετικές περιφέρειες της Ουκρανίας βοηθώντας εσωτερικά εκτοπισμένους ανθρώπους σε σχετικά ασφαλείς περιοχές.

Τι, αν υπάρχει κάτι, ανέτρεψε τις προσδοκίες σας; Ποιο ήταν το πιο αναπάντεχο σε αυτή την εμπειρία;
Σειρήνες, μηνύματα στα κινητά για πυραυλική επίθεση ακούγονται καθ' όλη τη διάρκεια της ημέρας. Σηκώνουμε το κεφάλι κι εμείς όπως και οι κάτοικοι δεν βλέπουμε κάτι, όπως μας μεταφέρουν «όλα γίνονται ξαφνικά». Οι περισσότεροι εκεί εξοικειωμένοι πλέον δεν κατεβαίνουν πλέον στα καταφύγια… Περήφανος λαός, αξιοπρεπής λαός, με συνείδηση της ιστορίας του και με μεγαλείο... Πολύ ωραίοι άνθρωποι...

Ποιες ήταν η βασικές δυσκολίες της αποστολής σας;
Θα έλεγα οι μετακινήσεις, όπως συμβαίνει κάθε φορά σε μια εμπόλεμη περιοχή, τα μπλόκα στον δρόμο, το πέρασμα στα σύνορα, η ανασφάλεια ότι τίποτα δεν είναι ασφαλές στον δρόμο αλλά και απλά πράγματα όπως η έλλειψη, τις πρώτες ημέρες, των καυσίμων. Τέλος, θα έβαζα τις καιρικές συνθήκες κυρίως για τους πληθυσμούς που προσπαθούσαν να φτάσουν στα σύνορα.

Ποια ήταν η μεγαλύτερη χαρά σας, παρά τις προκλήσεις.
Τα χαμόγελα των μικρών μας φίλων που έρχονταν στο ιατρείο μας με πυρετό και που η υποδοχή των γιατρών μας, άλλαζε όλον τους τον κόσμο και τους έδινε δύναμη για να συνεχίσουν το ταξίδι σε ένα πιο ασφαλές περιβάλλον.

Το ανθρωπιστικό έργο των Γιατρών του Κόσμου - Ελλάδας για την Ουκρανία

Οι Γιατροί του Κόσμου-Ελλάδας έχουν συγκεντρώσει μέχρι στιγμής πάνω από 100 τόνους ειδών πρώτης ανάγκης (κυρίως φάρμακα και ιατρικά αναλώσιμα) και έχουν ήδη πραγματοποιήσει 25 ανθρωπιστικές αποστολές στην Ουκρανία, συνοδεύοντας τα είδη πρώτης ανάγκης. Μέχρι στιγμής, εκτιμάται ότι οι δραστηριότητες των Γιατρών του Κόσμου για την Ουκρανία έχουν ωφελήσει άμεσα περισσότερους από 17.000 ανθρώπους, ενώ ο αριθμός των έμμεσα ωφελούμενων υπολογίζεται σε 550.000. Σκοπός των Γιατρών του Κόσμου είναι η περαιτέρω ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης για τη σκληρή πραγματικότητα την οποία βιώνουν εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο, καθώς και η ανάληψη πρωτοβουλιών για ένα αισιόδοξο και ελπιδοφόρο αύριο.

Έκθεση φωτογραφίας «Покидаю / Leaving behind» στο Σεράφειο 

Ο τίτλος της έκθεσης φέρει την ουκρανική λέξη Покидаю (προφέρεται Pokydayu) η οποία αποδίδει τη σημασία της βίαιης και ξαφνικής φυγής, του εξαναγκασμού σε μη ηθελημένη φυγή.

Πληροφορίες έκθεσης:

Σεράφειο Δήμου Αθηναίων-Εχελιδών 17 & Πειραιώς 144

Τρίτη 14.02.2023

Εγκαίνια έκθεσης (κατόπιν πρόσκλησης)

Χαιρετίζουν οι:

• Κώστας Μπακογιάννης, Δήμαρχος Αθηναίων
• Εκπρόσωπος της Πρεσβείας των Η.Π.Α. στην Αθήνα
• Sergii Shutenko, Πρέσβης της Ουκρανίας στην Αθήνα
• Εμμανουήλ Πικουλής, Κοσμήτορας της Σχολής Επιστημών Υγείας του ΕΚΠΑ

Συντονισμός και Υποδοχή: Νικήτας Κανάκης, πρώην πρόεδρος των ΓτΚ και μέλος του Δ.Σ. της Οργάνωσης και Asef Farjam, κοινωνιολόγος, σύμβουλος και διαπολιτισμικός διαμεσολαβητής και ιδρυτικό μέλος του Hellenic Alumni Association, απόφοιτοι του International Visitor Leadership Program του State Department.

Τετάρτη 15.02.2023

Έκθεση ανοιχτή για το κοινό

10:00-22:00

Πάνελ συζήτησης

Υποδοχή Προσφύγων 11:00-13:00

Συμμετέχοντες:

• Μελίνα Δασκαλάκη, Πρόεδρος ΚΥΑΔΑ
• Μάνος Λογοθέτης, Γενικός Γραμματέας Υποδοχής Αιτούντων Άσυλο
• Svetlana Chornenka, Πρόεδρος της ΜΚΟ «Βορυσθένης»

Συντονίζει: Εμμανουήλ Πικουλής, Κοσμήτορας της Σχολής Επιστημών Υγείας του ΕΚΠΑ

Πρωτοβουλίες Αλληλεγγύης 14:00-16:00

Συμμετέχοντες:

• Απόστολος Βεΐζης, Γενικός Διευθυντής της INTERSOS Hellas
• Τζέι Μέξης, CEO Οdyssea
• Katerina Kuchirka, Πρόεδρος της Ουκρανικής Κοινότητας στην Ελλάδα «Γη του πελαργού»

Συντονίζει: Άγης Τερζίδης, Γενικός Γραμματέας του διοικητικού συμβουλίου των ΓτΚ

Πέμπτη 16.02.2023

Έκθεση ανοιχτή για το κοινό

10:00-22:00

Υπό την αιγίδα του Δήμου Αθηναίων

Οι Γιατροί του Κόσμου Ελλάδας και η δράση τους

Οι Γιατροί του Κόσμου Ελλάδας δημιουργήθηκαν το 1990 και αποτελούν μέρος του Διεθνούς Δικτύου των ΓτΚ το οποίο αποτελείται από 17 συνολικά  εθνικά τμήματα (Αργεντινή, Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ελβετία, Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο, Η.Π.Α., Ιαπωνία, Ισπανία, Ιταλία, Καναδάς, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Πορτογαλία, Σουηδία και Τουρκία).

Είναι μια αμερόληπτη και ανεξάρτητη ανθρωπιστική οργάνωση με πρωταρχική αποστολή την αντιμετώπιση των ανισοτήτων και των κοινωνικών εμποδίων στην Υγεία. Λειτουργώντας αδιάλειπτα τα τελευταία 32 χρόνια στην Ελλάδα και το εξωτερικό, οι Γιατροί του Κόσμου-Ελλάδας κατέχουν μια σημαντική θέση στη συνείδηση των πολιτών ως μια αξιόπιστη και αποτελεσματική οργάνωση που προάγει τα μηνύματα της κοινωνικής αλληλεγγύης και της ανιδιοτελούς προσφοράς.

Με δεκάδες προγράμματα κοινωνικής αρωγής και ανάπτυξης, εκπαιδευμένοι γιατροί, νοσηλευτές, κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχολόγοι, διοικητικοί και τεχνικοί προσφέρουν τις υπηρεσίες τους για την υποστήριξη και προστασία ευάλωτων κοινωνικά ομάδων και πληττόμενων πληθυσμών.

Οι Γιατροί του Κόσμου Ελλάδας με περισσότερους από 600 εθελοντές έχουν βρεθεί σε περίπου 50 χώρες του πλανήτη προσφέροντας ιατρική, ανθρωπιστική βοήθεια. Στη διάρκεια όλων αυτών των χρόνων, έχουν πραγματοποιηθεί προγράμματα ανθρωπιστικής και αναπτυξιακής βοήθειας, στο Ιράκ, το Λίβανο, το Αφγανιστάν, τη Σρι Λάνκα, την Ινδονησία, τη Σερβία, το Σουδάν, την Παλαιστίνη, την Αϊτή, τη Γάζα, την Ουγκάντα, την Αλγερία κ.α.

Στο πεδίο των προγραμμάτων, οι ΓτΚ συνεργάζονται με άλλες Διεθνείς Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις και Διεθνείς Οργανισμούς με στόχο την αποτελεσματικότερη παροχή βοήθειας στους πληθυσμούς που την έχουν ανάγκη.

Γιάννης Γιαννακόπουλος: Το ανθρωπιστικό έργο και η δράση του έλληνα φωτορεπόρτερ

Ο Γιάννης Γιαννακόπουλος γεννήθηκε στο Μόναχο το 1968. Σπούδασε Γραφικές Τέχνες και Φωτογραφία M.A. Middlesex University of London.

Είναι μέλος των Γιατρών του Κόσμου και από το 2009 μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου έχοντας την ευθύνη της επικοινωνίας των ΓτΚ, επίσης μέλος της Ελληνικής Ένωσης Φωτορεπόρτερ (ΕΦΕ).

Από το 1993 είναι Δάσκαλος Φωτογραφίας στον ΑΚΤΟ και ιδρυτής της Φωτογραφικής ομάδας METApolis. Έχει παρουσιάσει δουλειά του σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις.

Γοητευμένος από τη φωτογραφία δρόμου (street photography), δουλεύει ως ελεύθερος ρεπόρτερ για περιοδικά και εφημερίδες. Αναζητώντας την φωτογραφική αλήθεια ταξιδεύει από το 1999 σε Γιουγκοσλαβία (Βελιγράδι), Αφγανιστάν, Ιράκ, Ιράν, Τουρκία, Αλγερία, Νέα Ορλεάνη, Ινδία, Λωρίδα της Γάζας, Γροιλανδία (Βόρειο Πόλο), Ινδονησία, Σρι Λάνκα, Αμαζόνιο…

Ως μέλος των Γιατρών του Κόσμου έχει λάβει μέρος σε πολλές ανθρωπιστικές αποστολές σε όλη την υφήλιο.