H Olivia Arthur, που αποτύπωσε τη θέση της γυναίκας στη Μέση Ανατολή, μιλάει στην Athens Voice

Η Olivia Arthur είναι η φωτογράφος που αποτύπωσε μοναδικά με το φακό της τις πολιτισμικές διαφορές στη Σαουδική Αραβία και τη Μέση Ανατολή αλλά και τη θέση της γυναίκας σε αυτές τις κοινωνίες. Μέσα από τις φωτογραφίες της μας βάζει μέσα σε έναν κόσμο μυστηριώδη, σχεδόν αθέατο. Το 2012 εξέδωσε και το πρώτο της βιβλίο με τίτλο «Jeddah Diary» που αφορούσε ακριβώς τη ζωή νεαρών γυναικών στη Σαουδική Αραβία. Άλλωστε, όπως λέει η ίδια, πάντα έτρεφε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις πολιτισμικές διαφορές όπως και για τον ρόλο και τη θέση της γυναίκας στις διαφορετικές κουλτούρες.

Μέλος του πρακτορείου Magnum και πρόεδρος του οργανισμού από το 2020 έως το 2022, η Olivia Arthur γεννήθηκε στο Λονδίνο, όμως η καριέρα του πατέρα της ως διπλωμάτη σήμαινε ότι η ίδια και η οικογένειά της έπρεπε να αλλάζουν συχνά σπίτι. Ίσως έτσι εξηγείται και η θέρμη της για ταξίδια και εξερεύνηση. Σπούδασε μαθηματικά πριν στραφεί στη φωτογραφία, συνδυασμός που λειτουργεί παράδοξα αλλά αποτελεσματικά. Φωτογράφισε στη Ρωσία, τη Σαουδική Αραβία, το Ιράν, την Ινδία και βέβαια στην πατρίδα της την Αγγλία. Το 2010 μαζί με τον σύντροφό της Philipp Ebeling ίδρυσαν το «Fishbar» στο Λονδίνο, ένα χώρου όπου διοργανώνουν εκθέσεις, εκδίδουν βιβλία και διαθέτουν εμπορικά φωτογραφίες.

Μιλήστε μας για τον τρόπο που φωτογραφίζετε. Πώς προκύπτουν τα πρότζεκτ σας; Υπάρχει κάποια ιδέα που ακολουθείτε, ένα σενάριο, ή έρχονται απρόβλεπτα, μη συστηματικά, από τη ίδια την φύση της φωτογραφικής διαδικασίας ή την επαφή με τους ανθρώπους που φωτογραφίζετε;
Σχεδόν πάντα ξεκινά με μια ιδέα ή κάτι που θέλω να εξερευνήσω. Η φωτογραφία για μένα είναι η περιέργεια και η επιδίωξη αυτής για να ξεδιπλωθεί μια ιστορία ή μια κατάσταση. Τείνω να ξεκινάω πολύ ανοιχτά και να θέτω όρια σε αυτό που κοιτάζω με εύρος. Αφήνω τον εαυτό μου ανοιχτό να ακολουθήσω μια νέα διαδρομή καθώς αναπτύσσω ένα έργο. Πάντα υπενθυμίζω στον εαυτό μου ότι αν μπορώ να φανταστώ πως ακριβώς θα είναι το έργο από την αρχή, τότε μάλλον δεν είναι ενδιαφέρον. Η διαδικασία της ανακάλυψης είναι ευρεία. Αλλά κάποια στιγμή πρέπει επίσης να την χαλιναγωγήσεις και συχνά να παίρνεις δύσκολες αποφάσεις σχετικά με το τι είναι στην πραγματικότητα σχετικό ή αποτυπώνει ένα μέρος του θέματος που εργάζεσαι ή όχι.

Αναπτύσσετε κάποια ιδιαίτερη σχέση με τους ανθρώπους που φωτογραφίζετε;
Η σχέση που αναπτύσσω με τους ανθρώπους είναι πολύ σημαντική για τον τρόπο που δουλεύω. Δεν σημαίνει ότι πρέπει να τους γνωρίζω πολύ καιρό, αλλά χρειάζεται να συνδεθώ μαζί τους. Τρέφω πολύ σεβασμό για τους ανθρώπους που φωτογραφίζω και θέλω να το νιώσουν αυτό πριν αρχίσουμε να κάνουμε εικόνες. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να περνάω χρόνο μαζί τους ή να μοιράζομαι/βλέπουμε  μαζί τις προηγούμενες φωτογραφίες μου, ή απλώς να κατανοώ και την προσωπική τους κατάσταση.

Πόσο σημαντικό είναι το πείραμα και το λάθος για τους φωτογράφους;
Πολύ σημαντικό! Όπως είπα νωρίτερα, πρέπει να υπάρχει ένα στοιχείο έκπληξης και ανακάλυψης στη διαδικασία της δημιουργικής εργασίας. Για εμένα η αφήγηση, είναι να φέρνω στον θεατή στο ταξίδι στο οποίο βρίσκομαι, να τον αφήνω να εξερευνεί μαζί μου. Είναι επίσης σημαντικό να κάνετε «λάθη» ή έργο που δεν είναι σχετικό ή τόσο σχετικό για την κεντρική ιδέα αυτού που εξερευνάτε. Αν δεν αφήσετε τον εαυτό σας ανοιχτό σε αυτό, σημαίνει ότι είστε κλειστοί σε κάτι που δεν γνωρίζετε μέχρι να το δοκιμάσετε. Κανείς δεν κάνει σημαντικές ή σχετικές φωτογραφίες σε κάθε καρέ, οπότε ναι, τα λάθη είναι μέρος της δημιουργίας όσο είναι  και οι καλές το σωστό, το επιτυχές.

Έχουν επηρεάσει άλλες τέχνες την δουλειά σας;
Όχι τόσο πολύ οι εικαστικές τέχνες, όσο οι ήχοι και τα κείμενα και ο γραπτός λόγος που είναι εξαιρετικά σημαντικά για εμένα. Με ενδιαφέρει πραγματικά να εξερευνήσω τη συνεργασία τόσο λέξεων όσο και ακουσμάτων ήχων με εικόνες. Η φωτογραφία έχει τα φυσικά της όρια και τους περιορισμούς της και αυτό είναι ένα από τα πράγματα που την καθιστούν τόσο ισχυρή ενώ ταυτόχρονα αφήνει χώρο για την συνύπαρξη με άλλα μέσα με τρόπο συμπληρωματικό.

Για πολλά χρόνια υπήρχε ο δογματικός κανόνας της μη ανάμειξης έγχρωμων και ασπρόμαυρων φωτογραφιών, που πλέον έχει εγκαταλειφθεί. Αυτή η συγχώνευση τι προσθέτει κατά τη γνώμη σας σε μια φωτογραφία;
Δεν πιστεύω στους κανόνες και ότι οι εικόνες πρέπει να γίνονται με μια συγκεκριμένη προσέγγιση για ένα έργο. Μερικές φορές μου είναι λογικό να φωτογραφίζω ασπρόμαυρα και άλλες έγχρωμα. Μερικές φορές χρησιμοποιώ μεγάλο φορμά και μερικές φορές μια μικρή ευέλικτη κάμερα, καθώς και όλα τα ενδιάμεσα. Το σημαντικό είναι το τι, όχι το πώς. Για ορισμένα από τα έργα μου, οι ιστορίες και οι απόψεις είναι ποικίλες και πολυεπίπεδες και έτσι η χρήση διαφορετικών μορφών και έγχρωμων ή ασπρόμαυρων  το αντικατοπτρίζει αυτό. Στο Jeddah Diary, για παράδειγμα, χρησιμοποίησα εικόνες μεσαίου φορμά που αντιπροσώπευαν τον εαυτό μου ως επαγγελματία φωτογράφο και snapshots ως φίλη αυτών που φωτογράφιζα. Αυτά δεν αλληλοαποκλείονται, αλλά έτσι με είδαν οι άνθρωποι που φωτογράφιζα και νομίζω ότι οι διάφορες κάμερες που χρησιμοποίησα το αντιπροσώπευσαν. Νομίζω ότι τα φωτογραφικά έργα μπορούν να είναι πολυεπίπεδα όσον αφορά το περιεχόμενο και την προσέγγιση, το τι θέλουν να πουν και έτσι οι προσεγγίσεις μπορούν επίσης να είναι πολυεπίπεδες.

Πόσο διαφορετική μπορεί είναι η φωτογραφική αφήγηση μιας ιστορία από ένα ντοκιμαντέρ κινούμενης εικόνας;
Το βίντεο ντοκιμαντέρ είναι πολύ καθηλωτικό και ως θεατής υποτάσσεσαι στην αφήγηση και την αφήνεις να σε παρασύρει. Με τη φωτογραφία υπάρχει μεγαλύτερη ασάφεια και ο θεατής καλείται να αφήσει χώρο καλύψει κάποια κενά για τον εαυτό του, έτσι εμπλέκεται περισσότερο, γίνεται πιο απαιτητικός ίσως, αλλά η ανάγνωση γίνεται και πιο ιδιαίτερη. Μπορεί να αφήσει/επιτρέψει  τους ανθρώπους να αναλογιστούν τις δικές τους ζωές, καταστάσεις ή άτομα που γνωρίζουν. Νομίζω ότι αυτή η ασάφεια της φωτογραφίας είναι που την κάνει τόσο ξεχωριστή.

Μαζί με την εξέλιξη της ψηφιακής φωτογραφίας ήρθε και η προτίμηση για εικόνες υψηλής ποιότητας, από τεχνικής απόψεως. Οι εικόνες χαμηλής πιστότητας (Lo-Fi) εξακολουθούν να επαρκούν;
Ναι απολύτως. Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να υπάρχουν κανόνες. Οι άνθρωποι μπορούν να κάνουν υπέροχες εικόνες με iphone ή μικρές φωτογραφικές μηχανές και η αίσθηση να είναι μερικές φορές πιο ουσιαστική, πιο άμεση από κάτι υψηλής ποιότητας που μπορεί να φαίνεται πολύ πιο έξυπνη αλλά παράλληλα να δημιουργεί μεγαλύτερη απόσταση στον θεατή. Έχει να κάνει πραγματικά με αυτό που θέλεις να κάνεις και να περάσεις στον θεατή.

Ποια είναι για εσάς η κύρια δύναμη της φωτογραφίας σε σύγκριση με τις υπόλοιπες τέχνες βάσει χαρακτηριστικών;
Για μένα πρόκειται για την ησυχία, την ησυχία και την ασάφεια που ανέφερα προηγουμένως. Όταν βλέπετε μια εικόνα, υπάρχει μια ερώτηση σχετικά με το τι συνέβη λίγο πριν ή μετά και τι είναι ακριβώς έξω από το κάδρο. Ως φωτογράφος αναζητάς ένα συγκεκριμένο συναίσθημα ή μια ενέργεια σε μια σκηνή ή ένα πρόσωπο, αλλά η θέση που μπορεί να συμπληρώσει ή να φανταστεί το άτομο που κοιτάζει τη φωτογραφία την εξυψώνει με έναν τρόπο πέρα από την εγγραφή, αφήνει ένα άνοιγμα, μια ερώτηση σχετικά με ένα συγκεκριμένο πράγμα ή πρόσωπο.

Τι αγαπάτε περισσότερο στη φωτογραφία ως μορφή τέχνης, ως διαδικασία και τρόπο ζωής;
Αγαπώ την ευκαιρία που μου δίνει η φωτογραφία να ασχοληθώ με ανθρώπους και μέρη που δεν θα μπορούσα διαφορετικά. Νιώθω εξαιρετικά τυχερή που έχω την ευκαιρία να γνωρίσω/συναντήσω τους ανθρώπους που έχω γνωρίσει και να παρατηρήσω την ζωή τους. Μου αρέσει να φτιάχνω εικόνες και να εξετάζω στην συνέχεια το τι μπορώ να κάνω με αυτές μετά. Αυτή η διαδικασία του να μπορώ να ακολουθήσω την περιέργειά μου, να κάνω κάτι που με ενδιαφέρει και να δω αν μπορεί να το κάνω να ζωντανέψει για μένα και για άλλους ανθρώπους. Αυτό είναι υπέροχο.

Τι είναι για εσάς ένα φωτογραφικό εργαστήριο; Μπορεί ένα ολιγοήμερο μάθημα να διαμορφώσει έναν φωτογράφο; 
Ένα φωτογραφικό εργαστήριο είναι αρκετά σύντομο και για αυτό είναι πολύ έντονο. Πιστεύω πραγματικά ότι η εντατική εργασία είναι πραγματικά χρήσιμη για τη δημιουργική διαδικασία. Ακόμα κι αν εργάζομαι για κάποια χρόνια σε ένα έργο, η πραγματική φωτογράφιση γίνεται σε σύντομες “εκρήξεις” έντασης. Υπάρχει ένα μεγάλο διάστημα όπου προετοιμάζω τις ιδέες μου, κάνω έρευνα και εργάζομαι για να κατανοήσω ακριβώς ποιες είναι οι σκέψεις και τα κίνητρά μου για ένα έργο. Στη συνέχεια όμως, συχνά διαπιστώνω ότι έχω μόλις μια εβδομάδα στην διάθεσή μου (έχω την οικογένεια) και συμμαζεύω τα πάντα έτσι ώστε να γίνει αυτή η απίστευτα έντονη καθηλωτική διαδικασία του να φωτογραφίζω όσο περισσότερο μπορώ και να εξερευνώ προς κάθε κατεύθυνση σε ορισμένο χρόνο. Ελπίζω ότι ένα εργαστήριο (workshop) μπορεί δώσει το ίδιο ποσό ενέργειας και να ωθήσει κάποιον ώστε να προχωρήσει με ένα άλμα την προσωπική του δουλειά. Έχει να κάνει με το να αναλογιστεί με τον εαυτό του, να ανοιχτεί και μετά να εργαστεί εντατικά για να ανταποκριθεί ωθώντας τον εαυτό του να βρει κάτι νέο στην προσέγγισή του. Πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για να τα πραγματοποιήσουμε όλα αυτά και να φέρουμε όσο περισσότερη δουλειά και ανοιχτό πνεύμα σε ένα εργαστήριο για να το αξιοποιήσουμε στο έπακρο.

Περισσότερες πληροφορίες για την δουλειά της Olivia Arthur στην προσωπική της σελίδα εδώ

Η Olivia Arthur, θα πραγματοποιήσει ένα φωτογραφικό workshop από στις 19-23 Σεπτεμβρίου στην Σαντορίνη στο THE PALM TREE WORKSHOP SPACE