Η πειραματική φωτογραφία του Νάσου Καράμπελα

Στην εφηβεία του, ψάχνοντας παλιές βιντεοκασέτες, ανακάλυψε την ταινία «Το αίμα του Ποιητή» του Ζαν Κοκτώ. Έβαλε να τη δει. Μια ώρα αργότερα ήταν ένα εντελώς διαφορετικό άτομο. Τα ασπρόμαυρα πλάνα, το υπαρξιακό βάθος της ταινίας και η avant garde ατμόσφαιρα τον μάγεψαν. Ήταν η πρώτη φόρα που ο Νάσος Καράμπελας ένιωσε πως η τέχνη αποτελεί ένα πεδίο το οποίο άξιζε να εξερευνήσει. Μια εξερεύνηση που ξεκίνησε από το χώρο του κινηματογράφου με μια ταινία μικρού μήκους και κατέληξε στο χώρο της φωτογραφίας.

Νάσο, μίλησε μου για την ταινία μικρού μήκους που είχες γυρίσει.
Με τη βοήθεια μερικών καλών φίλων και με τις κατάλληλες συνθήκες αποφάσισα να κάμω την πρώτη μου απόπειρα στην ένατη τέχνη, ώστε να πειραματιστώ στο πως θα μπορούσα να αποτυπώσω αυτό που αισθάνομαι στον υπαρκτό, υλικό κόσμο. Η ανάγκη ήταν μεγάλη, ένιωθα φυλακισμένος και έπρεπε να σπάσω τα δεσμά. Ήταν η παρθενική κινηματογραφική μου απόπειρα, και ήταν μια όμορφη εμπειρία.

Ο κινηματογράφος σε οδήγησε στη φωτογραφία;
Βλέποντας πάρα πολύ κινηματογράφο, μου δημιουργήθηκε το ενδιαφέρον για την φωτογραφία. Στα 18 μου απόκτησα την πρώτη μου φωτογραφική μηχανή, μια παλιά ξεχασμένη ψηφιακή κάμερα που είχαμε στο σπίτι. Δεν είχα κάποια ιδιαίτερη σχέση με την τέχνη της φωτογραφίας, η κύρια επιρροή μου εκείνη την περίοδο ήταν μόνο οι εικόνες που αντίκριζα στον κινηματογράφο, έτσι με μοναδικά εργαλεία την φαντασία μου και μια μηχανή ξεκίνησα αυτό το ταξίδι.

Βέβαια, είτε φωτογραφία είτε κινηματογράφος, το μέσο δεν ήταν ποτέ ο αυτοσκοπός, αλλά η έκφραση. Το μέσο είναι απλώς ο μετατροπέας του ψυχισμού μου σε φυσική ύλη. Tο σινεμά απαιτεί χρόνο και πόρους οι οποίοι δύσκολα συνδυάζονται με την διαδικασία της ενδοσκόπησης, η οποία απαιτείται για την εξωτερίκευση του ψυχισμού. Κατά συνέπεια η φωτογραφία είναι το μέσο το οποίο είναι πιο εύκολα προσιτό και διαχειρίσιμο.

Ασχολείσαι κυρίως με πειραματική φωτογραφία. Παραμορφώνεις τη φόρμα. Υπάρχει συμβολισμός στις φωτογραφίες σου; Προσπαθείς να επικοινωνήσεις κάποιες εσωτερικές ανησυχίες σου;
Προφανώς και υπάρχει συμβολισμός. Υπάρχουν μέσα μου στοιχεία και συναισθήματα που παλεύουν συνεχώς μεταξύ τους, προσπαθούν να κυριαρχήσουν το ένα στο άλλο και ανυπομονούν να βγουν προς τα έξω. Μάλλον μέσω τις φωτογραφίας μου το πετυχαίνουν και δείχνουν το πρόσωπο τους στον φακό. 'Oταν άρχισα να ανακαλύπτω την τέχνη της φωτογραφίας πειραματίστηκα με διάφορα είδη όπως τη φωτογραφία τοπίου. Σιγά σιγά όμως διαπίστωσα πως αυτό που πραγματικά με εκφράζει είναι η ανθρώπινη φιγούρα. Η αποτύπωση του ανθρώπινου σώματος σε όλες τις μορφές του ήταν και είναι για μένα ο κύριος στόχος του έργου μου. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως είμαι εντελώς αρνητικός σε οποιαδήποτε ενασχόληση με κάποιο διαφορετικό είδος φωτογραφίας στο μέλλον. Είμαστε όντα σε συνεχή εξέλιξη.

Θα χαρακτήριζες τη δουλειά σου ως ανθρωποκεντρική;
Αυτό που με ενδιαφέρει περισσότερο είναι η αποτύπωση του ανθρώπινου σώματος με έναν διαφορετικό τρόπο οπότε μιλάμε για ένα άκρως ανθρωποκεντρικό έργο. Στις φωτογραφίες μου, τα σώματα αλλά και τα πορτρέτα αποκτούν μια διαφορετική μορφή. Δημιουργούνται μορφές που πολλές φόρες διαφέρουν πάρα πολύ σε σχέση με την πραγματική υπόσταση τους. Κάθε μια από τις φωτογραφίες αποτελεί μια οντότητα η οποία περιλαμβάνει μια συγκεκριμένη ψυχική κατάσταση. Όλη αυτή η ψυχική έκφραση αποτελεί για μένα τον κινητήριο μοχλό δημιουργίας.

Ως αυτοδίδακτος εξελίχθηκες μέσα από την εμπειρία. Η αρχική -τεχνική και αισθητική- προσέγγιση σου μεταμορφώθηκε με το πέρασμα του χρόνου;
Αυτό το οποίο με γοήτευσε στην φωτογραφία ήταν η ελευθερία που ένιωσα πως μπορεί να μου προσφέρει. Τόσο τεχνικά όσο και αισθητικά και με βάση το γεγονός πως δεν είχα κάποια εκπαίδευση πάνω στο αντικείμενο ήμουν ελεύθερος να δημιουργήσω θέτοντας τους δικούς μου κανόνες.

Μια διαρκής εξερεύνηση με έντονο το στοιχείο του αυτοσχεδιασμού και του πειραματισμού. Ακόμα και μέσα από τα λάθη, μου δινόταν η ευκαιρία να βελτιώνομαι και να ανακαλύπτω νέους δρόμους στο συνεχές ταξίδι της έκφρασης.

Υπάρχουν θέματα που φωτογραφικά σε αφήνουν αδιάφορο;
Με ενδιαφέρει κυρίως ό,τι πηγάζει από μέσα μου. Δεν αντιλαμβάνομαι τις φωτογραφίες με όμορφα τοπία ή χαρούμενα κατοικίδια ως θεματικές οι οποίες είναι αξίες αναφοράς, στοχασμού η ενασχόλησης. Με απασχολεί αυτό που κρύβεται πίσω από τη κουρτίνα, όχι η λεζάντα με τα μεγάλα φωσφοριζέ γαλάζια γράμματα η οποία με μανία γρονθοκοπεί τη κόρη του ματιού σου και αναγκάζει το νευρικό ιστό του εγκεφάλου σου σε μια συνεχή ύπνωση.

Θεωρείς απαραίτητη την επεξήγηση της εικόνας; Την ενημέρωση του θεατή για το τι ακριβώς προσπαθείς να επικοινωνήσεις;
Το άτομο που αλληλεπιδρά με την τέχνη μου θα πρέπει να το κάνει χωρίς να έχει κατά νου κάποιο ιδιαίτερο νόημα που θέλω να προβάλω. Κάθε πληροφορία που παρέχουμε για την εικόνα, έχει την ικανότητα να κατευθύνει την σκέψη του θεατή προς ένα συγκεκριμένο νόημα. Αυτό που έχει σημασία για μένα, είναι ο θεατής να είναι και ο δημιουργός του νοήματος του έργου μου.

Τι είναι αυτό που κάνει μια φωτογραφία να έχει δύναμη; Και πότε μια φωτογραφία μπορεί να θεωρηθεί αδιάφορη;
Κάθε φωτογραφία είτε είναι άρτια καλλιτεχνικά είτε όχι κρύβει την δική της δυναμική. Αυτό που διαφέρει είναι η ποσότητα της έντασης που μπορεί να σου μεταδώσει και είναι ακριβώς αυτό που διαχωρίζει τα μεγάλα έργα από τα απλώς καλά. Η πρώτη στιγμή της θέασης μιας φωτογραφίας είναι αυτή που έχει ιδιαίτερη σημασία. Τα πρώτα ερεθίσματα που θα σου μεταδώσει θα σε κάνουν να κρίνεις αν αποτελεί κάτι ιδιαίτερο ή όχι.

Έχεις κάποια δουλειά σου που ξεχωρίζεις;
Οι φωτογραφίες είναι στιγμές, κάθε μία έχει την δική της αξία, την δικιά της ιστορία. Είναι αδύνατο να κάνεις διαλογή, κάθε μία είναι ξεχωριστή. Κάθε μια έχει κάνει το δικό της ταξίδι. Να ζητήσω να γυρίσουν πίσω για να τις αξιολογήσω; Δεν θα το έκανα ποτέ.

Σε ενδιαφέρει να εκθέτεις; Με την έννοια τόσο της πώλησης όσο και της επικοινωνίας.
Αυτό που έχει για μένα περισσότερη σημασία είναι η ίδια η δημιουργία. Η στιγμή που η φωτογραφία αποτυπώνεται στο φακό. Η ξαφνική και φευγαλέα ηδονή, η οποία αμέσως μετά την σύλληψη μοιάζει να απομακρύνεται, παύει πλέον να είναι δική μου και διανύει το δικό της ταξίδι.

Υπάρχει χώρος στην αγορά τέχνης για τη φωτογραφία;
Η φωτογραφία ως μορφή τέχνης δεν έχει ακόμη την εκτίμηση που θα της άξιζε στον ελληνικό χώρο, τουλάχιστον όχι τόσο όσο άλλες μορφές τέχνης. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι δεν έχει κοινό και ανθρώπους οι οποίοι ασχολούνται και απασχολούνται με αυτή. Η δυσκολία της ανάδειξης της έγκειται στο γεγονός πως η πολιτεία δεν της παρέχει τις δομές που της αρμόζει, ενώ παράλληλα δεν έχει φροντίσει να θέσει τα θεμέλια για την υγιή ένταξη της στο συλλογικό συναίσθημα του τι είναι τέχνη και του πως μπορεί αυτή να εκφράζεται. Ένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζω είναι η αδυναμία να αναγνωριστεί η πειραματική, διαφορετική φωτογραφία στην Ελλάδα τόσο όσο οι πιο εύπεπτες μορφές της.

Με τι ασχολείσαι φωτογραφικά αυτό τον καιρό;
Η δίψα μου για την φωτογραφία είναι αστείρευτη, δεν σταματάω σχεδόν ποτέ να σκέφτομαι το επόμενο μου concept, όχι από την ανάγκη για δημιουργία αλλά από την ανάγκη για έκφραση. Για τον ψυχισμό μου. Για το ευ ζην μου. Αυτή τη στιγμή επιλέγω προσεκτικά το υλικό μου, με στόχο στο άμεσο μέλλον να το εκθέσω στο ευρύ κοινό.

Δείτε τη φωτογραφική δουλειά του Νάσου Καράμπελα στο Facebook και στο Instagram.