Παρίσι: 75 χρόνια πολέμων μέσα από τον φακό γυναικών φωτογράφων

Μια έκθεση φωτογραφίας που εγκαινιάστηκε στο Μουσείο της Απελευθέρωσης του Παρισιού αφηγείται ιστορίες πολέμου σαν αυτές που έχουμε δει μέσα από τον φακό ανταποκριτών όπως ο Robert Capa και ο Henri Cartier-Bresson. Αλλά η νέα έκθεση φωτογραφίας που θα είναι ανοιχτή μέχρι το τέλος του 2022 εξετάζει 75 χρόνια πολέμου μέσα από εικόνες που απαθανάτισαν οκτώ γυναίκες φωτογράφοι  και σκηνοθέτριες ντοκιμαντέρ. Την οργανώνει η ένωση «Women War Photographers» σε συνεργασία με το γερμανικό μουσείο Kunstpalast του Ντύσελντορφ.

Εκτίθενται πάνω από 80 φωτογραφίες και ντοκουμέντα, πρωτότυπες εφημερίδες και περιοδικά, από τον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο (1936-39) −στον οποίο σκοτώθηκε η φωτογράφος Gerda Taro το 1937− μέχρι τον πόλεμο στο Αφγανιστάν, και απεικονίζουν τις καταστροφές του πολέμου παράλληλα με την καθημερινή ζωή στις εμπόλεμες ζώνες. Η Anne-Marie Beckmann, ιστορικός τέχνης που συνεπιμελήθηκε την αρχική (και μεγαλύτερη) εκδοχή της έκθεσης το 2019 στο Kunstpalast, είπε ότι η ιδέα προέκυψε όταν το μουσείο του Ντίσελντορφ απέκτησε φωτογραφίες της Anja Niedringhaus, μιας φωτορεπόρτερ βραβευμένης με Πούλιτζερ, που σκοτώθηκε το 2014 ενώ βρισκόταν σε αποστολή στο Αφγανιστάν. «Πιστεύουμε ότι είναι σημαντικό να παρουσιάσουμε γυναίκες φωτορεπόρτερ που υποεκπροσωπούνται σε έρευνες, καταλόγους και εκθέσεις μουσείων», είπε η κ. Beckmann, η οποία είναι επίσης διευθύντρια του Ιδρύματος Φωτογραφίας Deutsche Börse στη Φρανκφούρτη. «Επιλέξαμε αυτές τις γυναίκες για τις μοναδικές εικαστικές τους στρατηγικές και την καλλιτεχνική τους ματιά, που ξεπερνούσε την απλή επικοινωνία».

Μεταξύ των φωτογράφων είναι η Αμερικανίδα Susan Meiselas που το 1976 εντάχθηκε στη διεθνή ομάδα ανεξάρτητων φωτογράφων του Magnum Photos και κάλυψε τα γεγονότα στη Νικαράγουα: όπως λέει η Meiselas, 73 ετών σήμερα, «δεν είμαι ο άνθρωπος που πέφτει με αλεξίπτωτο σ’ ένα πεδίο μάχης∙ πήγα στη Νικαράγουα για να καταγράψω τη συντριβή ενός λαϊκού κινήματος». Φωτογραφίες της από το κίνημα των Σαντινίστας εκτίθενται στην έκθεση του Παρισιού − μία από αυτές, εκείνη ενός αντάρτη Σαντινίστα που ετοιμάζεται να πετάξει ένα αυτοσχέδιο εκρηκτικό έχει γίνει περίφημη διότι βοήθησε στην ευαισθητοποίηση της διεθνούς κοινότητας εναντίον της δικτατορίας του Σομόζα.

Μια άλλη φωτογράφος που εκπροσωπείται στην έκθεση είναι η Christine Spengler που έχει απαθανατίσει την καταστροφή στην Πνομ Πενχ της Καμπότζης, μετά τον βομβαρδισμό των Ερυθρών Χμερ. Ένα στιγμιότυπο από εκείνη την τραγωδία επελέγη για τη διαφημιστική αφίσα και το εξώφυλλο του καταλόγου της έκθεσης. Η Christine Spengler, 77 ετών σήμερα, κάλυψε εκτός από τον πόλεμο στο Βιετνάμ και την Καμπότζη, τις συγκρούσεις στη Βόρεια Ιρλανδία, στη Δυτική Σαχάρα, στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ. Σε μερικές αποστολές συνεργαζόταν με τις επίσης Γαλλίδες Catherine Leroy και Françoise Demulder. Η Leroy, που πέθανε το 2006, λέγεται ότι ήταν η πρώτη γυναίκα πολεμική ανταποκρίτρια που συμμετείχε σε μάχη όταν πέταξε με αλεξίπτωτο από μαχητικό αεροσκάφος στο Βιετνάμ το 1967. Η Demulder, που πέθανε το 2008, εγκατέλειψε τη φωτογραφία μόδας στη Γαλλία για να καλύψει αυτόν τον πόλεμο. Στη συνέχεια, το 1976, πήρε το βραβείο World Press Photo of the Year για τη φωτογραφία μιας Παλαιστίνιας που παρακαλεί έναν ένοπλο στη Βηρυτό.

Η Αμερικανίδα Lee Miller είναι περισσότερο γνωστή ως μοντέλο του Man Ray και ως μια από τις καλλονές του 20ού αιώνα. Στην έκθεση υπάρχουν φωτογραφίες που έβγαλε ως ανταποκρίτρια του περιοδικού Vogue κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η Miller απαθανάτισε τις ώρες τις απελευθέρωσης των στρατοπέδων συγκέντρωσης Νταχάου και Μπούχενβαλντ.