Χώροι σε Αναμονή: Το λεύκωμα του Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου

Η πανδημία του κορωνοϊού είχε σημαντικές επιπτώσεις και στον κλάδο του πολιτισμού. Ένας από τους χώρους που επηρεάστηκαν σε μεγάλο βαθμό, ήταν αυτός του θεάτρου: το 2020 διέκοψε τις live θεατρικές παραστάσεις και άλλες performances με αποτέλεσμα πολλές από αυτές να προβληθούν διαδικτυακά, εγκαινιάζοντας έναν νέο τρόπο ψυχαγωγίας στο σπίτι με τη βοήθεια της τεχνολογίας.

Οι εικόνες των κλειστών θεάτρων κατά τη διάρκεια των lockdowns αποτέλεσαν ένα στενάχωρο θέαμα και παρόλο που όταν ανοίξουν ξανά και θα λειτουργούν με μέτρα για την ασφάλεια του κοινού, τίποτα δεν θα μοιάζει όπως πριν.

Το Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου κυκλοφορεί ένα εικαστικό Λεύκωμα με τίτλο «Χώροι σε αναμονή. Τα θέατρα του Φεστιβάλ στην εποχή της πανδημίας», το οποίο περιλαμβάνει ένα φωτογραφικό εγχείρημα που απεικονίζει τα θέατρα του Φεστιβάλ στην εποχή της Covid-19. Ο φωτογράφος Μιχάλης Κλουκίνας, ο οποίος φωτογράφισε τους χώρους, «συνομιλεί δραματουργικά με επιλεγμένα αποσπάσματα θεατρικών έργων του παγκόσμιου ρεπερτορίου από παραστάσεις του αρχικού καλλιτεχνικού προγραμματισμού του 2020, που δεν υλοποιήθηκαν».

Πρόκειται για μια συλλεκτική έκδοση που κυκλοφορεί και στην αγγλική έκδοση και αναδεικνύει τους χώρους του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου όπως το Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, το Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου, το Ηρώδειο και την Πειραιώς 260, σε αναμονή της επιστροφής των δημιουργών και του κοινού. Όπως αναφέρει το Φεστιβάλ, είναι «ένα απτό και πολύτιμο ίχνος της έλλειψης του ζωντανού θεάματος που η πανδημία μας έχει στερήσει».

Η Κατερίνα Ευαγγελάτου για το λεύκωμα «Χώροι σε αναμονή»

Μια εποχή αφύσικης ακινησίας
«Το λεύκωμα που κρατάτε στα χέρια σας αποτελεί καλλιτεχνικό ντοκουμέντο μιας χρονιάς-σταθμού για την ανθρωπότητα. Δεν υπήρξε τομέας της ανθρώπινης δραστηριότητας που να μείνει ανεπηρέαστος. Οι τέχνες πληγώθηκαν στον πυρήνα τους. Στο ζωτικό τους κέντρο. Όχι μονάχα από την έλλειψη του ζωντανού καλλιτεχνικού γεγονότος και την απουσία Κοινού. Πληγωθήκαμε οι ίδιοι οι καλλιτέχνες, η αναγκαστική αδράνεια λειτούργησε καταλυτικά στον νου και τα σώματά μας. Είναι βέβαιο ότι θα βιώνουμε τις επιπτώσεις αυτής της σκοτεινής περιόδου για πολλούς μήνες μετά από το τέλος της – όταν αυτό έλθει.

Από τον Μάρτιο και μετά, η εορταστική ατμόσφαιρα στα γραφεία του Φεστιβάλ πέρασε από τόσες διακυμάνσεις, που ούτε η πιο πλούσια φαντασία δεν θα οραματιζόταν. Ακόμα και αν κατορθώσαμε να διασώσουμε ένα θραύσμα, ένα μικρό Υποσύνολο από τον συνολικό μας προγραμματισμό, το όλον είχε πια χαθεί. Μέσα σε αυτή την ατμόσφαιρα, η εικόνα των άδειων θεάτρων, βασάνιζε τον νου μας, ως σύμβολο μιας εποχής αφύσικης ακινησίας. Χωρίς καλλιτέχνες, χωρίς λόγια, δίχως εικόνες.

Τα θέατρα έχουν ψυχή και μνήμη, η καρδιά τους χτυπάει κάθε φορά που δονούνται από την παρουσία του Κοινού, κάθε φορά που ζεσταίνονται από τη φλόγα των καλλιτεχνών κατά τη διάρκεια μιας πρόβας. Είναι φτιαγμένα για να υποδέχονται κόσμο, και με διπλή ιδιότητα, ως δέκτες και πομποί, μας μεταγγίζουν ζωή, πνεύμα, ελπίδα. Τα θέατρα είναι για πολλούς από εμάς τα σπίτια μας. Και δεν αναφέρομαι μόνο στους καλλιτέχνες και όλους τους συντελεστές μιας παράστασης, αλλά και στο Κοινό. Το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου αποτελεί σπίτι για πολλές χιλιάδες θεατών, που επιστρέφουν με φανατική αγάπη κάθε καλοκαίρι στους αγαπημένους τόπους. Το Φεστιβάλ εδώ και 65 χρόνια είναι ταυτισμένο με το ταξίδι προς την Επίδαυρο, με τη διαδρομή ανάμεσα στα πεύκα, με την μαρμάρινη αγκαλιά του Ηρωδείου, μια ανάσα από την Ακρόπολη, και, εδώ και 15 χρόνια, με το σφρίγος και τη νεανική ατμόσφαιρα της Πειραιώς 260. 

Ο Μιχάλης Κλουκίνας παρουσιάζει μια ιδιότυπη «συνομιλία»: εικόνες των άδειων θεάτρων μας στέκουν μαζί με θραύσματα από έργα που είχαμε εντάξει στον προγραμματισμό του Φεστιβάλ για το 2020, αλλά δεν παρουσιάστηκαν εξαιτίας της πανδημίας. Εδώ η εικόνα δεν αποτυπώνει απλώς μια στιγμή στον χρόνο, δημιουργεί έναν μη-τόπο, ο οποίος αποτελεί το σκηνικό ενός νέου έργου: Θεατρικό κείμενο και εικόνα χωρίς τη μεσολάβηση ερμηνευτή. Ο τόπος αποκτά «φωνή», αλλά η φωνή είναι κομματιασμένη, φτάνει μόνο τμηματικά σε εμάς – στα μάτια και όχι στα αυτιά μας. Τονίζει την απουσία, την ακινησία, το «μετέωρον». Μια αίσθηση «ανοίκειου» αναδύεται σε κάθε σελίδα, αλλά, ταυτόχρονα, γινόμαστε μάρτυρες μιας ιερής βεβαιότητας: τα θέατρά μας, αρχαία και σύγχρονα, μας κοιτάζουν από τις σελίδες του λευκώματος διαμηνύοντας, μέσα απ’ την εύγλωττη σιωπή τους, ότι θα είναι πάντα εκεί.

Το Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου, εδραιώνοντας την παρουσία του και πέρα από το καλλιτεχνικό πρόγραμμα του καλοκαιριού, αναζητά μια ενεργή σύνδεση με το κοινό ανεξαρτήτως χρονικών ορίων και περιορισμών. Σ’ αυτό το πλαίσιο, στρέφεται με ενδιαφέρον στις Εκδόσεις, ως ζωτικό κρίκο της καλλιτεχνικής δημιουργίας, ενώ για πρώτη φορά οι Εκδόσεις του κυκλοφορούν και στα βιβλιοπωλεία!

Οι φίλοι του Φεστιβάλ θα έχουν, λοιπόν, τη δυνατότητα να αναζητήσουν ή και να παραγγείλουν το Λεύκωμα στα κεντρικά βιβλιοπωλεία της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και της περιφέρειας. Μπορούν επίσης να το προμηθευτούν ηλεκτρονικά από το e-shop της Κάπα Εκδοτικής (kapaekdotiki.gr/shop)».

Info: «Χώροι σε αναμονή- Τα θέατρα του Φεστιβάλ στην εποχή της πανδημίας», Φωτογραφίες Μιχάλη Κλουκίνα, Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, σελ. 216, €20
Ενδεικτική λίστα σημείων πώλησης
Αθήνα: Βιβλιοπωλείο Πολιτεία (Ασκληπιού 1-3), Βιβλιοπωλείο Ιανός (Σταδίου 24), Public (Σύνταγμα & στα υπόλοιπα καταστήματα της αλυσίδας στην Αθήνα και στην περιφέρεια), Λεμόνι (Ηρακλειδών 22), Πλειάδες (Σπύρου Μερκούρη 62), Πρωτοπορία (Γραβιάς 3), Πατάκης (Ακαδημίας 65), Ευριπίδης (Ανδρέα Παπανδρέου 8, Χαλάνδρι), Free Thinking Zone (Σκουφά 64), Little Tree Books (Καβαλόττι 2), Bibliotheque (Θεμιστοκλέους 76), Λεξικοπωλείο (Στασινού 13), Φωταγωγός (Κολοκοτρώνη 59β), Επί Λέξει (Ακαδημίας 32), Παρ’ ημίν (Χαριλάου Τρικούπη 11), Εν Αθήναις (Μαυροκορδάτου 9), Literature House (Ι. Δροσοπούλου 67, Κυψέλη)
Θεσσαλονίκη: Το Κέντρο του Βιβλίου (Λασσάνη 3), Σαιξπηρικόν (Πατριάρχου Ιωακείμ 8) , Βιβλιοπωλείο Ιανός (Αριστοτέλους 7), Κεντρί (Δημητρίου Γούναρη 22), Τσιγαρίδα (Ολυμπιάδος 108)