Συνέντευξη με τον γερμανό φωτογράφο Ralph Gräf και τα μοναδικά καρέ από τον ιστορική διαδρομή Route 66 στην Αμερική και την Γερμανία μετά την επανένωση.
Πολλά έχουν γραφτεί για τον ιστορικό αυτοκινητόδρομο Route 66 στις ΗΠΑ, μια διαδρομή 3.940 χιλιομέτρων από το Σικάγο μέχρι το Λος Άντζελες, που διασχίζει τις πολιτείες Μισούρι, Κάνσας, Οκλαχόμα, Τέξας, Νέο Μεξικό, Αριζόνα. Ένα road trip με αυτοκίνητο που πολλοί έχουμε ονειρευτεί, εμβληματικό τοπόσημο της αμερικανικής λογοτεχνίας και της ποπ κουλτούρας, συνώνυμο της «απόδρασης», του λυρισμού, της περιπέτειας. Διασχίζοντας την «καρδιά» της Αμερικής, η Route 66 κατασκευάστηκε το 1926 αλλά ο χρόνος, οι νέοι σύγχρονοι αυτοκινητόδρομοι και η σκόνη την οδηγούν σταδιακά στην εξαφάνιση.
Ο γερμανός καθηγητής μοριακής βιολογίας Ralph Gräf αγάπησε από μικρός τη φωτογραφία και μέσα από μοναδικά projects, βιβλία και σειρές φωτογραφιών, έχει αποτυπώσει μοναδικά καρέ από τη Route 66 αλλά και συναρπαστικές εικόνες από το Βρανδεμβούργο μετά την ένωση των δύο Γερμανιών.
O Ralph Gräf μίλησε στην Athens Voice για την ιστορική Route 66, το Βρανδεμβούργο και την τέχνη της φωτογραφίας στον καιρό της πανδημίας.
Πώς γεννήθηκε η αγάπη σας για τη φωτογραφία και πώς αυτή εξελίχθηκε;
Η φωτογραφία άρεσε στον πατέρα μου, δούλευε και σε ένα εργοστάσιο με φακούς σαν οπτικός. Μου έδωσε την πρώτη κάμερα όταν ήμουν μόλις οκτώ χρονών. Σαν σήμερα, σχεδόν 40 χρόνια πίσω, στα δεκαέξι, αγόρασα την πρώτη μου SLR με τα πρώτα λεφτά που κέρδισα δουλεύοντας. Στην αρχή έβγαζα φωτογραφίες για να κρατάω αναμνήσεις από ταξίδια και διακοπές αλλά αργότερα με γοήτευσε όλο και πιο πολύ η δυνατότητα ότι μπορώ να δημιουργήσω κάτι όμορφο με τη φωτογραφία.
Στο διάστημα των σπουδών στη Βιολογία έβρισκα πολύ λίγο χρόνο για τη φωτογραφία, πέρα από τα ταξίδια. Ωστόσο, το 2006, όταν μετακόμισα από το Μόναχο εκεί που έζησα για περισσότερα από είκοσι χρόνια, στο Πότσδαμ, κοντά στο Βερολίνο, για μια νέα θέση ως καθηγητής μοριακής βιολογίας στο πανεπιστήμιο, όλο και περισσότερο ένιωθα την ανάγκη για κάτι πιο δημιουργικό, «αντίβαρο» στην επαγγελματική μου δουλειά.
Ενθουσιασμένος από τις πρώτες εντυπώσεις στο νέο μου σπίτι, ξεκίνησα να εξερευνώ το περιβάλλον με μια κάμερα και σύντομα βρήκα νέους φίλους στο τοπικό κλαμπ φωτογραφίας. Με κάποιους από αυτούς ιδρύσαμε έναν σύλλογο, τον Photo Gallery Potsdam e.V. (www.fotogalerie-potsdam.de), για να προωθήσουμε την τέχνη της φωτογραφίας και να οργανώσουμε εκθέσεις. Από το 2008 έχω παρουσιάσει τα φωτογραφικά μου projects σε περισσότερες από 28 εκθέσεις. Πολλές φωτογραφίες κέρδισαν βραβεία ή ήταν στη λίστα των επικρατέστερων σε τοπικούς και διεθνείς διαγωνισμούς φωτογραφίας. Κάποιοι από αυτούς ήταν το Sony World Photography Award, όπου πήρα βραβείο στην κατηγορία travel με μία φωτογραφία από τη Route 66, το εθνικό γερμανικό βραβείο το 2017 ή το Siena «Creative Photo Award» όπου κέρδισα το πρώτο βραβείο το 2020 στην κατηγορία «Εννοιολογική φωτογραφία».
Πώς αντιμετωπίζετε τη νέα πραγματικότητα με τον Covid-19; Έχει επηρεάσει και τα φωτογραφικά σας projects;
Ευτυχώς, η γυναίκα μου και εγώ είμαστε υγιείς. Μέχρι στιγμής, έχουμε αναλογικά λίγα κρούσματα στο Βρανδεμβούργο. Αν και εδώ δεν είχαμε καθολικό lockdown την άνοιξη, μας ζητήθηκε να δουλεύουμε όσο περισσότερο μπορούμε από το σπίτι και να προετοιμάσουμε τα μαθήματα για διαδικτυακή διδασκαλία. Αυτό μου πήρε ακόμα περισσότερο χρόνο από ό,τι συνήθως και δεν μπόρεσα να ασχοληθώ με τη φωτογραφία όσο θα ήθελα. Πέραν του γεγονότος πως η γκαλερί μας στο Πότσδαμ «χτυπήθηκε» πολύ σοβαρά από την πανδημία.
Συνήθως έχουμε πέντε εκθέσεις και πέντε βραδιές εγκαινίων τον χρόνο. Τρεις από αυτές έπρεπε να ακυρωθούν εντελώς, ενώ και η δική μου έκθεση με τίτλο «Brandenburg Unplugged» δεν έμεινε αλώβητη. Πρόλαβα και κρέμασα τις φωτογραφίες μου στους τοίχους της γκαλερί και την ημέρα των εγκαινίων λάβαμε νέο υγειονομικό πρωτόκολλο για τον Covid, με αποτέλεσμα να μη γίνουν τα εγκαίνια και να κλείσει η γκαλερί. Ανέβαλα τα εγκαίνια για σχεδόν τρεις μήνες και τελικά –όταν μας το επέτρεψαν οι συνθήκες– τα κάναμε σε εξωτερικό χώρο, με ανοιχτές τις πόρτες. Ακόμα και έτσι, ήταν μία πολύ όμορφη βραδιά, μιας και πολλοί επισκέπτες και φίλοι δεν είχαν συναντηθεί από κοντά για μήνες. Και άλλες γκαλερί είχαν ανάλογα προβλήματα και όλοι οι φωτογράφοι είχαν και ακόμα έχουν σοβαρά προβλήματα να εκθέσουν τη δουλειά τους και να πουλήσουν τα βιβλία και τα αντίγραφά τους. Αντιμέτωποι με τον όλο και αυξανόμενο αριθμό κρουσμάτων στην ευρύτερη περιοχή του Βερολίνου/Πότσδαμ, νομίζω πως οι φωτογράφοι θα υποφέρουν από αυτούς τους κανονισμούς τουλάχιστον μέχρι και το επόμενο καλοκαίρι. Τουλάχιστον δεν χρειάζεται να ζήσω από τις φωτογραφίες μου.
Πώς αποφασίσατε να ακολουθήσετε τον ιστορικό αυτοκινητόδρομο Route 66; Ήταν μια πραγματική εμπειρία;
Έχω πάει στην Αμερική πολλές φορές, συνήθως σε επιστημονικά συνέδρια. Δύο φορές είχα την ευκαιρία για πιο μακρά παραμονή σε road trip και καταγοητεύτηκα από τα πολλά αξιοθέατα δίπλα στο δρόμο. Στο πρώτο ταξίδι το 2009 ταξίδεψα μέσα από το Κολοράντο, επηρεασμένος από τους ήρωες της «New Color Photography» της δεκαετίας του ’70 (Eggleston, Shore, Sternfeld). Τράβηξα φωτογραφίες από εγκαταλελειμμένα βενζινάδικα, drive-in σινεμά και μοτέλ. Στο δεύτερο ταξίδι το 2016, ξεκίνησα από την Τουσόν της Αριζόνα. Κατά τα διάρκεια του ταξιδιού σε γραφικούς παράδρομους, ξαφνικά βρέθηκα στην ιστορική διαδρομή Route 66 και αμέσως αποφάσισα να την ακολουθήσω. Είναι ίσως ο πιο διάσημος αυθεντικός αυτοκινητόδρομος στις ΗΠΑ από το 1926, διέσχιζε τη Σάντα Μόνικα της Καλιφόρνια και έφτανε ως πέρα το Σικάγο. Εντωμεταξύ έχει παρακαμφθεί από έναν πιο σύγχρονο αυτοκινητόδρομο και δίκτυο.
Πολλές αναμνήσεις και απομεινάρια από τον δρόμο έχουν παραμείνει για να υπενθυμίζουν στον ταξιδιώτη το συναρπαστικό παρελθόν όταν η χώρα αναπτυσσόταν για μακρινά ταξίδια με το αυτοκίνητο. Αν και μερικά παλιά ιστορικά μοτέλ και βενζινάδικα είναι ακόμα σε χρήση, τα περισσότερα είναι εγκαταλελειμμένα και σαπίζουν. Έκανε πάρα πολλή ζέστη, αλλά αυτό είχε και τα θετικά του, μια που κανείς άλλος δεν υπήρχε εκεί, κάτι που «ανέβαζε» την ήδη σπουδαία εμπειρία. Απόλαυσα τον απεριόριστο χρόνο και την ελευθερία που είχα για φωτογράφιση.
Είναι το «πνεύμα» της Americana ακόμα ζωντανό εκεί ή χάνεται με το πέρασμα των χρόνων;
Από τη στιγμή που πολλές πόλεις και χωριά κατά μήκος της ιστορικής Route 66 έχουν αποκοπεί από το «οξυγόνο ζωής» από τους τωρινούς διαπολιτειακούς αυτοκινητόδρομους και ο τουρισμός απλά συντηρεί κάποιους λίγους ανθρώπους, πολλά μέρη έχουν εγκαταλειφθεί ολοκληρωτικά. Και η εγκατάλειψη είναι το πρώτο στάδιο για την απόλυτη σήψη και παρακμή. Τα κεντρικά θέματα που έχω φωτογραφίσει παραπλεύρως της διαδρομής σίγουρα αρχίζουν και χάνονται γιατί τα περισσότερα κτίρια είναι φτιαγμένα από ξύλο. Μπορεί να σαπίσουν πιο εύκολα από άλλα που είναι φτιαγμένα από πέτρα, όπως τα προτιμούμε εδώ στην Ευρώπη.
Έχετε επίσης κυκλοφορήσει ένα βιβλίο και μια σειρά από φωτογραφίες με τίτλο «Brandenburg Unplugged». Βλέπετε κάποιες ομοιότητες μεταξύ αυτών των φωτογραφιών με αυτές από τη Route 66; Εγκατάλειψη, μικρές αγροτικές πόλεις, η επαρχία…
Καλή παρατήρηση. Η κατάσταση κατά μήκος της ιστορικής Route 66 μου θύμισε κάπως την κατάσταση που συναντήσαμε στα νέα ομόσπονδα κρατίδια που δημιουργήθηκαν μετά την επανένωση της Γερμανίας. Εδώ, πολλά κτίρια, στρατώνες και εργοστάσια εγκαταλείφθηκαν αμέσως στις αρχές της δεκαετίας του ’90 εξαιτίας της αποχώρησης των σοβιετικών στρατιωτικών δυνάμεων στη Γερμανία, της κατάργησης του στρατού NVA της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας και της κατακόρυφης πτώσης της βιομηχανίας.
Τώρα, τριάντα χρόνια αργότερα, πέρα από την αισθητική τους αξία, αυτές οι φωτογραφίες είναι ντοκουμέντα μιας μετάβασης, δεδομένου ότι οι τοποθεσίες εκεί αλλάζουν γρήγορα, κτίρια ανακαινίζονται και χτίζονται νέα, άλλα κατεδαφίζονται ολοκληρωτικά. Στο βιβλίο μου για το Βρανδεμβούργο εστίασα στην αραιοκατοικημένη εξοχή, που ακόμα μας προσφέρει πολλές υπέροχες «παραξενιές» και κειμήλια της εξαφανισμένης, άλλης Γερμανίας. Αλλά βλέπω έναν αέρα αλλαγής και όλο και περισσότερες νέες επιχειρήσεις να ανοίγουν ακόμα και στις πιο αγροτικές περιοχές. Στο βιβλίο μου προσπάθησα να «αιχμαλωτίσω» φωτογραφικά την τωρινή κατάσταση μεταμόρφωσης και εικόνες από μέρη που σύντομα θα χαθούν.
Συνεχίζω να δουλεύω πάνω στο «Brandenburg Unplugged». Σκέφτομαι για μία δεύτερη, μεγαλύτερη έκδοση του βιβλίου μου, με την πρώτη έκδοση σε περιορισμένα κομμάτια να είναι σχεδόν sold out. Επίσης, δουλεύω σε ένα παρόμοιο project με το όνομα «Anhalt Blues» για το γειτονικό ομόσπονδο κρατίδιο του Sachsen-Anhalt.
Η θρυλική Blondie ξεκίνησε πρόσφατα μία συνεργασία με τη μάρκα ένδυσης Wildfang, η οποία εστιάζει στη δημιουργία ενδυμάτων χωρίς φύλο και με δυναμικό, ασυμβίβαστο ύφος
18°
