100 χρόνια από τη γέννηση του φωτογράφου Τάκη Τλούπα

Ποιες είναι οι εντυπώσεις και η ανταπόκριση από τον κόσμο για την έκθεση «Τάκης Τλούπας. Ταξίδια μιας ζωής» στη Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας;

Η έκθεση δημιουργήθηκε με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση του μπαμπά μου και ήθελα να έχει μια διαφορετική οπτική από όλες τις άλλες. Οι 45 ανέκδοτες φωτογραφίες που παρουσιάζονται πλαισιωμένες με προσωπικές του  φωτογραφίες και αντικείμενα από το οικογενειακό μας αρχείο  οδηγούν  το θεατή σε ένα φωτογραφικό ταξίδι  με αφετηρία την Ελλάδα και προορισμό την Ευρώπη της δεκαετίας του 50. Αποκαλύπτουν μια αθέατη πλευρά της πραγματικότητας, με μια ανόθευτη ποιητικότητα  και μας μεταφέρουν την εικόνα ενός αισιόδοξου ανθρώπου, με μια ιδιαίτερη αύρα ανθρωπιάς και τρυφερότητας.

Ο κόσμος της Λάρισας την ημέρα των εγκαινίων της έκθεσης, έδωσε ένα δυναμικό παρών. Αισθάνθηκα πολύ μεγάλη χαρά για την αγάπη του κόσμου, αυτή την αγάπη που αγκαλιάζει και εξελίσσει ουσιαστικά τη δημιουργική πορεία του μπαμπά μου. Μια αγάπη που ανταποδίδει την αγάπη που είχε ο ίδιος  για τον κόσμο αυτό, για τη Λάρισα. Το κοινό, όλα αυτά τα χρόνια αλληλεπιδρά και συγκινείται. Υπήρξαν άνθρωποι μεγάλης ηλικίας που αψήφησαν και τις δύσκολες συγκυρίες και ήρθαν, άνθρωποι που έχουν μνήμες αλλά και η πιο νέα γενιά, άνθρωποι που δεν τον ήξεραν και τον έμαθαν στην πορεία.

 Η έκθεση είχε πολύ μεγάλη απήχηση, ιδιαίτερα μέσα στις πρωτόγνωρα δύσκολες συνθήκες που παρουσιάστηκε. Για αυτό ακριβώς το λόγο την περίοδο που ήταν κλειστοί οι εκθεσιακοί χώροι, κάναμε και τις εικονικές ξεναγήσεις και δόθηκαν δυο παρατάσεις για να μπορέσουμε να εξυπηρετήσουμε τον κόσμο που είχε την επιθυμία να την επισκεφθεί.
 

Ποια ήταν η αφορμή για τον πατέρα σου να πάρει μία βέσπα και να ταξιδέψει στο Παρίσι το 1953; Με μία βέσπα ταξίδεψε και σε όλη την Ελλάδα.

Ο αδερφός του μπαμπά μου, Φιλόλαος, (υπήρξε διάσημος γλύπτης στο Παρίσι), τελειώνοντας τη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας έφυγε με υποτροφία για σπουδές στη Γαλλία το 1950. Ο μπαμπάς μου αγοράζοντας τη βέσπα σκέφτηκε ότι θα ήταν πολύ ωραία ιδέα να πάει να δει τον αδερφό του με το καινούριο του απόκτημα. Γύρισε ενθουσιασμένος, έχοντας γεμίσει εικόνες από τις τόσες Ευρωπαϊκές χώρες που χρειάστηκε να διασχίσει και με πολλά καρούλια φιλμ για εμφάνιση. Μοναδικές φωτογραφίες που μέχρι σήμερα τις είχα δει τυπωμένες μόνον σε μικρές φωτογραφίες 6χ6εκ (contact). Η βέσπα ήταν η μεγάλη του αγάπη γιατί του έδινε τη δυνατότητα να μπορεί να φτάνει σε όλα τα μέρη που ήθελε. Άλλωστε μη ξεχνάμε ότι μιλάμε για τη μεταπολεμική εποχή, που το πιο διαδεδομένο μέσο μεταφοράς ήταν το ποδήλατο.

Με τη φωτογραφική του μηχανή και η βέσπα του γνώριζε την Ελλάδα και έστελνε στην αιωνιότητα μια εποχή που πάντα θα μας γεμίζει νοσταλγία. Κράτησε ζωντανές τις μνήμες και μερικές φορές ακόμα και τις μυρωδιές ενός κόσμου που χάθηκε στο χρόνο.
 

Πώς ήταν να είσαι κόρη του Τάκη Τλούπα; Τι καλύτερος τρόπος να μυηθείς στη φωτογραφία και η ίδια.

Όπως για όλα τα παιδιά έτσι και για μένα, ήταν απλά ο μπαμπάς μου, δεν έβλεπα κάτι διαφορετικό. Μεγάλωσα σε ένα σπίτι που ήταν προέκταση του μαγαζιού και έτσι έχει παραμείνει μέχρι τώρα. Ο σκοτεινός θάλαμος, το εργαστήριο που δούλευε, ο στεγνωτήρας για τις φωτογραφίες, το κασελάκι με τις μηχανές του, τα άλμπουμ με τα αρνητικά, όλα μου ήταν τόσο οικεία.  Μου άρεσε η φωτογραφία από μικρή. Δεν μπορώ όμως να πω µε σιγουριά ότι ήταν ο πατέρας µου που µε έσπρωξε εκεί.  Δεν ήταν στο χαρακτήρα του. Ήταν ένας ελεύθερος άνθρωπος. Όλη η οικογένειά του ήταν έτσι. Ήταν πάντα ανήσυχος και δημιουργικός. Σίγουρα όμως μεγαλώνοντας επηρεάστηκα από όλα αυτά που έβλεπα γύρω μου και δεν άργησε η στιγμή που εκδήλωσα το ενδιαφέρον μου και μάλιστα σε αρκετά μικρή ηλικία. Μετά τις σπουδές μου όταν αποφάσισα να ασχοληθώ επαγγελματικά με τη φωτογραφία, δεν είμαι σίγουρη ότι το όνομα με βοήθησε. Πέρασαν πολλά χρόνια αμφισβήτησης…
 

Τι μαθήματα πήρες από τον πατέρα σου, γύρω από τη φωτογραφία και τη ζωή;

Ο μπαμπάς μου ήταν ένας άνθρωπος απλός, ολιγαρκής και πάντα γενναιόδωρος σε αγάπη και ευαισθησία με ανθρώπους που πραγματικά εκτιμούσε. Αν και είχαμε μεγάλη διαφορά ηλικίας το πνεύμα του και ο ενθουσιασμός του για τη ζωή  κάποιες φορές μπορεί και να υπερτερούσαν του δικού μου.  Μας έμαθε από μικρές με την αδερφή μου πράγματα που δεν διδάσκονται στα σχολεία. Να παρατηρούμε και να νιώθουμε καθετί γύρω μας, να σεβόμαστε τη φύση και να απολαμβάνουμε με ευαισθησία, τα χρώματα και τα αρώματα που αλλάζουν με τις εποχές, να σκαρφαλώνουμε στα δέντρα και πάνω από όλα να σεβόμαστε το περιβάλλον, τον άνθρωπο και ότι αυτός δημιουργεί.

Θεωρώ τον εαυτό μου πολύ τυχερό, που έχω δουλέψει μαζί του αρκετά χρόνια μέσα στο σκοτεινό θάλαμο, εκεί που όλα αποκτούν μια επιπλέον μαγεία και η σπουδή είναι πολύτιμη. Όταν άρχισα να ασχολούμαι με τη φωτογραφία, ήταν δίπλα μου και σίγουρα ευχαριστημένος. Αν ήταν ίσως λίγο πιο ομιλητικός  μπορεί να µε βοηθούσε περισσότερο, βέβαια αυτά που ήταν να μάθω τα έμαθα πολύ καλά.  Η επιδοκιμασία του ή η αποδοχή του εκφράζονταν με λίγες λέξεις ή και µόνο µε ένα νεύμα. Το τρίπτυχό του ήταν: "βλέπεις, νιώθεις, δημιουργείς". Τίποτε άλλο. Όταν μπήκα πια στη δουλειά και άρχισα να ασχολούμαι με το ασπρόμαυρο πορτραίτο, κατάλαβα ότι θα επικοινωνούμε έτσι. Ένα νεύμα λοιπόν ήταν αρκετό για να νιώσω ότι είμαι σε καλό δρόμο.
 

Τι ήταν αυτό που έκανε ξεχωριστές τις φωτογραφίες του πατέρα σου;

Αυτό που πραγματικά θαυμάζω στο φωτογραφικό έργο του πατέρα μου, είναι η μοναδική του οπτική, αλλά και η ευαισθησία, που προσέγγιζε το καθετί. «Μας επιτρέπει μέσα από τις φωτογραφίες του να δούμε όλα αυτά που άγγιζαν την ψυχή του. Και το κάνει αυτό πάντα με μια θετική ματιά, ακόμη κι όταν το θέμα απέναντί του δεν είναι τόσο ευχάριστο» Κάτι ακόμη που θαυμάζω στις φωτογραφίες του είναι το κομμάτι της τεχνικής, αναφορικά με τη λήψη και την εκτύπωση. Η σχέση που είχε με το φως ήταν μοναδική. Σε εποχές που οι φωτογραφικές μηχανές ήταν δύσχρηστες, τα φωτογραφικά υλικά ακριβά και οι πληροφορίες σχετικά με την τεχνική της φωτογραφίας ανύπαρκτες, είχε την ικανότητα να παίζει δύσκολα παιχνίδια με το φως. Αυτό που κυριαρχεί βέβαια πάντα στις φωτογραφίες του είναι η μοναδική ατμόσφαιρα που δημιουργεί ένα τέλειο αποτέλεσμα.

Ο Τάκης Τλούπας ήταν πολύ κοντά με τους ανθρώπους της υπαίθρου και η σχέση του μαζί τους ήταν πολύ ειλικρινής και βαθιά.

 «Στις περισσότερες φωτογραφίες ο ουμανισμός του είναι αποκαλυπτικός. Αγαπούσε τον άνθρωπο, τον μόχθο του, συναισθανόταν την αγωνία του και το αποτύπωνε με βαθιά ευαισθησία και ανησυχία στο ασπρόμαυρο φιλμ» Αποτύπωνε την καθημερινότητα με ένα προσωπικό, ποιητικό ύφος. Είχε μια μοναδική επαφή με τους ανθρώπους της υπαίθρου και δεν ήθελε ποτέ να τους αποσπά από την εργασία τους προσπαθώντας πάντα για το πιο ρεαλιστικό αποτέλεσμα. Οι φωτογραφίες του, αποτελούν μοναδικές αποδείξεις ζωής. Κι όπως έλεγε  και ο αξέχαστος φίλος του και καθηγητής Γιώργος Χουρμουζιάδης, στον τόμο «Η Ελλάδα του Τάκη Τλούπα» «Ο Τάκης κυνηγούσε και φωτογράφιζε τις “αλήθειες” της ζωής, που τις έβρισκε στη φύση, στα ανθρώπινα πρόσωπα, τα κουρασμένα και τα χαρούμενα, τα περίεργα και τα πονεμένα. Και στα πρόσωπα αυτά είχε τον τρόπο να ξεπερνάει τα σχήματα και τη σάρκα και να πιάνει το άπιαστο…

tloupas.gr