Όταν φωτογράφισα τη Nelly’s

Το 1994 φωτογράφισα τη Nelly’s στο σπίτι της κάπου στη Νέα Σμύρνη. Ζούσε σε ένα διαμέρισμα ρετιρέ, αν θυμάμαι καλά, περιποιημένο και αρχοντικό. Μπαρόκ έπιπλα και μια βιτρίνα στο βάθος όπου είχε όλες τις φωτογραφικές της μηχανές. Ήταν ένα από τα ινδάλματά μου λόγω των γυμνών που είχε κάνει στην Ακρόπολη. Είχα πάει να της κάνω το πορτρέτο. Η Nelly’s τότε ήταν τυφλή. Δεν μπορείτε να διανοηθείτε πόσο οδυνηρή είναι η απώλεια της όρασης για έναν φωτογράφο. Πήγα στο σπίτι της και περίμενα ένα μισάωρο μέχρι να την ετοιμάσουν... με λίγα λόγια να της βάλουν τα καλά της!

Αντίκρισα μια πολύ καλή γιαγιούλα. Φορούσε ένα λευκό πουκάμισο με σχέδια υφαντά και είχε ένα κοκαλάκι στα μαλλιά. Της ζήτησα μια φωτογραφική μηχανή να την έχουμε ακουμπισμένη δίπλα μας και ξεκίνησα σχεδόν αμέσως να τη φωτογραφίζω, λες και θα μου έφευγε. Μου έβγαλε την αγαπημένη της φωτογραφική μηχανή, μια διοπτική Rolleiflex, και κάθισε απέναντί μου· ήξερε να στήνεται.

Όλη η φωτογράφιση έγινε με την καθοδήγηση της φωνής μου, μιας και δεν έβλεπε. Τη φωτογράφισα σε ασπρόμαυρο φιλμ 135mm. Κάποια στιγμή της είπα πόσο πολύ τη θαυμάζω. Χαμογέλασε. Ζήτησε από τη βοηθό της να φέρει ένα λεύκωμα με την αυτοβιογραφία της για να μου το χαρίσει με την υπογραφή της.

Όταν τέλειωσα, μου έδωσε γραπτώς μια συμβουλή – σαν αφιέρωση στο βιβλίο της. Η βοηθός της άλλαζε θέση στο χέρι της όσο εκείνη έγραφε, όταν τέλειωνε μια σειρά για να πάει στην επόμενη. Μου έγραψε: «Όταν φωτογραφίζετε κάποιον να περνάτε χρόνο μαζί του, πριν τη φωτογράφιση, ώστε να δείτε τις καλύτερες γωνίες και εκφράσεις του!». Η συμβουλή - παρατήρησή της είχε να κάνει με το γεγονός ότι είχα ξεκινήσει να τη φωτογραφίζω κατευθείαν, με το που συναντηθήκαμε.

Από τότε και για πάντα καθιέρωσα τη συμβουλή της η οποία με βοήθησε να εξελιχθώ στο πορτρέτο. Πρέπει να «ακούς» τον φωτογραφιζόμενο και να τον αφουγκράζεσαι, πριν σηκώσεις την κάμερα...

Λίγοι είναι οι φωτογράφοι που με επηρέασαν με την τόλμη και τον αυθορμητισμό τους όσο εκείνη, πόσο μάλλον αν σκεφτεί κανείς ότι η συγκεκριμένη φωτογράφιζε πριν από 100 χρόνια. Με τις φωτογραφίες της τόσο στον χορό όσο και στα πορτρέτα –σημαντικών προσώπων της εποχής της, όπως ο Κωστής Παλαμάς και ο Ελευθέριος Βενιζέλος– η Nelly’s άφησε το στίγμα της στον πολιτισμό και στις καρδιές μας.

Στους νεότερους εραστές της φωτογραφίας, σε όσους δεν τη γνωρίζουν, θα ήθελα να τους πω ότι ήταν η φωτογράφος του μεσοπόλεμου και έγινε γνωστή και αγαπητή από τις ημίγυμνες φωτογραφίες με την ουγγαρέζα χορεύτρια Nikolska στον Παρθενώνα, οι οποίες προκάλεσαν σκάνδαλο στην κοινωνία της εποχής, όταν δημοσιεύθηκαν το 1929 στο γαλλικό περιοδικό Illustration.