Ο Γιάννης Βελισσαρίδης μιλά για τις απόκοσμες εικόνες με την αγνώριστη Σοφία Πανάγου

Με 35 χρόνια φωτογραφικής παρουσίας και επαγγελματικής πείρας, συγκαταλέγεται στους πλέον ενδιαφέροντες πορτρετίστες. Ηθοποιοί, μουσικοί, χορευτές, διαφημίσεις, εξώφυλλα δίσκων, έντυπα, οι εικόνες του Γιάννη Βελισσαρίδη σε παρακινούν να τις κοιτάξεις ξανά και ξανά. Στη νέα έκθεση φωτογραφίας του «True Lies» στην Art Appel Gallery, στο Κολωνάκι, που ξεκινά την Τρίτη 24 Σεπτεμβρίου, στις 20.00, και θα διαρκέσει έως τις 12 Οκτωβρίου, επιχειρεί να απαντήσει στο ερώτημα τι ξεχωρίζει την αλήθεια από το ψέμα. Την αίσθηση από την ψευδαίσθηση.

Με πρωταγωνίστρια την «αγνώριστη» ηθοποιό Σοφία Πανάγου, τα αλληγορικά και απόκοσμα καρέ του προβοκάρουν την ανθρώπινη ματαιοδοξία και μεταπλάθουν την εικόνα της μεταδίδοντας χαρά, ηρεμία, πόνο, αλλά και υψηλές εντάσεις. Ψέματα που μοιάζουν με αλήθειες. Αλήθειες που μοιάζουν με ψέματα. Εικόνες παράλογες που μπορεί να πιστέψεις. Σε μια εποχή που οι φωτογραφίες δεν λένε πάντα την αλήθεια, ρωτήσαμε τον γνωστό φωτογράφο για όσα θα δούμε από κοντά στην έκθεσή του.

Αληθινά ψέματα. Πώς σας ήρθε αυτή η ιδέα για τη σειρά φωτογραφιών τις οποίες θα δουν οι επισκέπτες της έκθεσης «True Lies»;
Το κλίμα της εποχής των τελευταίων χρόνων φυσικά! Χαμένες αξίες, απώλεια ατομικής ταυτότητας, εξαφάνιση της μεσαίας τάξης –αφότου η φούσκα της ευμάρειας που προωθούσαν τα μίντια και οι πολιτικοί  ξεφούσκωσε– σχέσεις επιφανειακές, βασισμένες σε διαδικτυακές αναρτήσεις ειδυλλιακών εικόνων, το αέναο κυνήγι της επιβεβαίωσης μέσα από την υπερέκθεση του «τέλειου εαυτού» μας… Η συλλογή «True Lies» έρχεται για να δείξει προβοκατόρικα σχεδόν, την ματαιότητα της ομορφιάς και του «φαίνεσθαι», όπως εκδηλώνεται σε όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης ζωής, στην οικογένεια, στην φιλία, στον έρωτα. Ο αντικατοπτρισμός μας, η τέλεια εικόνα ενός τέλειου ψέματος θα έπρεπε να  φαντάζει ασήμαντη μπροστά στην θνητότητα της ανθρώπινης φύσης…

H Σοφία Πανάγου πρωταγωνιστεί «αγνώριστη» στα σημειολογικά ενσταντανέ σας. Με ποια κριτήρια καταλήξατε σε αυτή τη συνεργασία;
Συνεργάζομαι χρόνια με την Σοφία Πανάγου. Έτυχε να κάνουμε ένα γύρισμα για ένα ντοκιμαντέρ που ετοιμάζω, κατά την διάρκεια του οποίου προέκυψε η ιδέα, που απογείωσε η Σοφία με τις υποκριτικές της δυνατότητες. Η συλλογή έπρεπε να γίνει με μια όμορφη γυναίκα (της οποίας την ομορφιά είχα σκοπό να τσαλακώσω), επαγγελματία ηθοποιό, με προτίμηση στους κόντρα ρόλους. Γνωρίζοντας λοιπόν καλά ότι η Σοφία δεν φοβάται να αλλοιώσει την εικόνα της και να εκτεθεί με τόλμη και χιούμορ, κατάλαβα ότι θα ήταν ιδανική για τον ρόλο αυτό.

Εικόνες απόκοσμες, παράλογες αλλά πιστευτές, μια αιχμηρή ματιά στην έννοια της ομορφιάς. Ποιον ορισμό δίνετε εσείς για την ομορφιά;
Η ομορφιά θα έλεγα ότι πέρα από χαρακτηριστικό ενός ατόμου, ενός τόπου ή αντικειμένου, είναι μια ιδέα που προσφέρει μια αέναη εμπειρία ευχαρίστησης ή ακόμα και νοήματος. Ίσως και η ίδια να αποτελεί μια εμπειρία υποκειμενική, αφού εξαρτάται από την οπτική γωνία του παρατηρητή. Φιλοσοφικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ομορφιά ρίχνει πάνω στην ανθρώπινη ύπαρξη μια θετική αντανάκλαση και κατ’ αυτόν τον τρόπο τη νοηματοδοτεί. Υπάρχει η φυσική και η ψυχική ομορφιά – στοχεύω πάντα και  στα δύο είδη μέσα από τον φακό μου.

Πόση αλήθεια και πόσο ψέμα υπάρχει στη χρήση του Photoshop;
Το Photoshop μπορεί να μεταπλάσει ένα ψέμα σε αλήθεια στα μάτια του θεατή κι όχι του δημιουργού. Μπορείς εύκολα να ωραιοποιήσεις μια εικόνα και να δώσεις την ψευδαίσθηση του ωραίου,του άψογου, του θεμιτού.  Η μόνη σχέση του photoshop με την αλήθεια είναι η πρόθεση του φωτογράφου – δημιουργού να πλάσει μια ψεύτικη ιστορία!

35 χρόνια ενασχόλησης με τη φωτογραφία σας έχουν διδάξει ότι…
«Τα Πρέπει είναι για τους δειλούς / Τα Θέλω για τους γενναίους». Μόνο η θέληση πραγματοποιεί όνειρα, είναι αυτή που σε κάνει τολμηρό, που σε κάνει να ξεπερνάς τα όρια σου και να εξελίσσεσαι. Με τα «θέλω» μου έχω κινηθεί σε όλη μου την πορεία με μεγάλο κόστος φυσικά αλλά με την βαθιά βεβαιότητα για την ποιότητα του αποτελέσματος. Σε αυτό τον δρόμο να προτρέπουμε και τα παιδιά μας, να τα παρακινούμε  να παθιάζονται με την επιστήμη ή την τέχνη ή ένα άθλημα, δεν έχει σημασία με τι , αρκεί να γίνουν ικανά να αγαπούν κάτι τόσο πολύ, ώστε να θέλουν να εξελιχθούν μαζί του…

Ποιο ήταν το ποιο δύσκολο πορτρέτο που τραβήξατε;
Του κολλητού μου του Ανανία! Πριν 25 χρόνια είχα ένα κολλητό στην Βέροια, την ιδιαίτερη πατρίδα μου, που τον φωνάζαμε Νάκη. Κάποια στιγμή, κι ενώ εγώ ζούσα στην Αθήνα, σε ένα ταξίδι μου στην Βέροια, ο Νάκης μου ζήτησε να του αγοράσω μια φωτογραφική μηχανή προπληρώνοντας μάλιστα το κόστος της.  Η αναμονή για την άφιξη της φωτογραφικής μηχανής στην αντιπροσωπεία έγινε αγωνιώδης, όταν έμαθα ότι ο Νάκης μπήκε εσπευσμένα στο νοσοκομείο με σοβαρό πρόβλημα στο κεφάλι. Ένιωθα την ανάγκη, θέλεις από διαίσθηση, να πάω όσο πιο γρήγορα γινόταν κοντά του –νοσηλευόταν σε νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης –με τη μηχανή που τόσο επιθυμούσε στα χέρια μου. Στον δρόμο για να τον συναντήσω με πληροφόρησαν για τον θάνατό του. Όταν έφθασα στο σπίτι του φίλου μου, κατά τη συνήθεια που υπάρχει στις επαρχίες να ξημερώνεται ο νεκρός στο σπίτι του, βρήκα το σαλόνι του γεμάτο από κόσμο που πενθούσε και την γυναίκα του Σοφία σε παραλογισμό από την θλίψη της. Το κλίμα έγινε ακόμα πιο βαρύ όταν η Σοφία μου ζήτησε να βάλω φιλμ στη νέα φωτογραφική μηχανή και να τραβήξω τον αγαπημένο της Νάκη «για ν’ ακούσει τον ήχο της μηχανής που επιθυμούσε τόσο…». Δεν είχα άλλη επιλογή… Μπροστά στα καχύποπτα μάτια τουλάχιστον εκατό ατόμων, στόχευσα τον φίλο και μετά ακούμπησα την μηχανή στο στήθος του κολλητού μου φίλου…

Είναι τολμηροί οι έλληνες φωτογράφοι ή όχι κατά τη γνώμη σας;
Δεν έχω δει κάτι που να με έχει εκπλήξει για να σας πω την αλήθεια, τουλάχιστον στο επίπεδο της τόλμης.

Θυμάστε την πρώτη σας λήψη; Τι σας ώθησε στο να γίνετε φωτογράφος; Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για έναν εικονολήπτη;
Για να είμαι ειλικρινής, δεν θυμάμαι την πρώτη μου λήψη, ίσως ήταν σε κάποιο παιδικό σταθμό ή σε παρέλαση ή σε κάποιον αρραβώνα, όταν ήμουν μόλις 17. Θυμάμαι  όμως πολύ καλά το κίνητρο που με ώθησε στην φωτογραφία, που δεν ήταν άλλο από το να βγάζω το χαρτζιλίκι μου, χωρίς να εξαρτώμαι από τον πατέρα μου. Γρήγορα όμως την ερωτεύτηκα την φωτογραφία και κάπως έτσι ξεκίνησα τα κλικ. Το 1990 ήρθα στην Αθήνα τάχα για έξι μήνες να παρακολουθήσω ένα σεμινάριο κι έμεινα εδώ για 29 χρόνια. Σαφώς η μεγαλύτερη πρόκληση για έναν φωτογράφο είναι να κυνηγάει την ωραιότερη φωτογραφία της ζωής του, αυτήν που δεν έβγαλε ακόμα! Σε εμένα έπαιξαν σημαντικό ρόλο οι μούσες και ο Bresson.

Τι κάνει κατά τη γνώμη σας μια εικόνα να ξεχωρίζει;
Για μιαν εικόνα σημασία μεγάλη έχει αρχικά να αρέσει το κάδρο της, όπως άλλωστε και το θέμα της, το μήνυμα και η σύνθεσή της, οι επιρροές απ’ όπου έχει εμπνευστεί ο δημιουργός της και ό,τι άλλο μπορεί ν’ αγγίξει τον θεατή.

Στη «διαμάχη» DSLR ή Mirrorless, διαλέγετε «στρατόπεδο»;
Προτιμώ τις DSLR διότι μου θυμίζουν στην αίσθηση του αγγίγματος ότι έχω να κάνω με φωτογραφική μηχανή. Οι Mirrorless, ενώ τεχνολογικά είναι πιο προηγμένες, τις έχουν συσκευάσει σε πλαστικά κουτάκια και θυμίζουν οικιακή φωτογραφική μηχανή. Δε μπορείς να την κρατήσεις σταθερά στο χέρι, ώστε να στοχεύσεις με ακρίβεια στο προσοφθάλμιο και γενικότερα παραείναι πλαστική για μένα. Έχω πεθυμήσει τις παλιές εποχές που τραβούσαμε με φιλμ κι όλες οι μηχανές στο σύνολό τους ήταν ίδιες σε λογική και ντιζάιν. Πλέον τις έχουν βάλει σε κινητά μέσα σε αλλόκοτα κουτάκια και τα ονομάζουν φωτογραφικές μηχανές! Πολύ φοβάμαι ότι σύντομα θα κυκλοφορούν φωτογραφικές μηχανές σε μπρελόκ ή σε στιλό και θα πειστούμε ότι με αυτά τα εξαρτήματα τραβάμε φωτογραφίες!

Ακολουθήστε τον φωτογραφικό κόσμο του Γιάννη Βελισσαρίδη στο site του, Instagram και το Facebook. Δείτε περισσότερα για την έκθεση «True Lies» στο Guide της ATHENS VOICE.