Ανδρέας Εμπειρίκος: λίγο από το βλέμμα του

Δεν έχει αποτιμηθεί ακόμη το μέγεθος της προσφοράς του Ανδρέα Εμπειρίκου στην τέχνη της φωτογραφίας – εύλογα, ενδεχομένως. Όταν τα ωραιότερα βιβλία του κόσμου σε περιμένουν να τα διαβάσεις και φέρουν την υπογραφή του, όταν η συνεισφορά του πάπα του ελληνικού υπερρεαλισμού στην πεζογραφία, την ποίηση και τη διάδοση της ψυχανάλυσης παραμένει ανεκτίμητη και η πυρακτωμένη πρόζα του εμπνέει πολλαπλές αναγνώσεις, μοιάζει λογικό να φαντάζει υποδεέστερος ένας φαινομενικά παράταιρος εκφραστικός του τομέας.

Δεν ήταν πάρεργο όμως η φωτογραφία για τον Εμπειρίκο. Φωτογράφιζε εμμονικά, αδιάκοπα, και ναι: φανταστικά. Όντας κατά σάρκα ηδονιστής και κατά πνεύμα διαμπερής, ο Εμπειρίκος αδυνατούσε να αντισταθεί στα δώρα που του προσέφερε η καθημερινότητα. «Μία φωτογραφία ζει, έχει ολόκληρη δική της δράσι, συνυφασμένη με την ζωή του θεατή, όπως ένα φλουρί, ένα κρύσταλλο, ή ένα γάντι», έλεγε ο ίδιος. Και επέμενε να κυνηγά εικόνες: «Προπολεμικές φωτογραφίες», «Ταξίδια», «Ελλάδα», «Γλυπτά», «Γυναίκες», «Πορτρέτα», «Παιδίσκες», ορισμένες από τις ενότητες που συμπεριλήφθηκαν στο λεύκωμα «Φωτοφράκτης», ενώ 240 ανδριώτικες φωτογραφίες του κυκλοφόρησαν συγκεντρωμένες στο άλμπουμ «Η Άνδρος του Ανδρέα Εμπειρίκου».

Εάν ο όγκος του υλικού εντυπωσιάζει, ας αναλογιστεί κανείς ότι υπήρξε αστείρευτα παραγωγικός: Περίπου 40.000 φωτογραφίες (αρνητικά, εκτυπώσεις και κόντακτ) βρίσκονται στο Αρχείο Εμπειρίκου που κατέχει ο Λεωνίδας Εμπειρίκος, ενώ φωτογραφίες που τραβήχτηκαν από το δημιουργό προπολεμικά βρίσκονται στο Μουσείο Μπενάκη. Όπως σχολίαζε ο φίλος και κουμπάρος του, Οδυσσέας Ελύτης, ο Ανδρέας Εμπειρίκος φωτογράφιζε «με τη δεξιοτεχνία και την επιμονή μανιακού».

Κάτοχος πλειάδας μηχανών και προφανώς φετιχιστής του σχεδιασμού τους, ο Εμπειρίκος χρησιμοποιούσε μια Leica πριν από τον πόλεμο και αργότερα μια Rolleiflex. Μεταπολεμικά προτιμούσε τις Contax. Η αγαπημένη του ωστόσο ήταν μια Contax ΙΙΙ, ενώ πιο χρηστική του φαινόταν μια Leica Μ3. Μήπως παραθυμίζουν Herni Cartier-Bresson όλα αυτά τα εξαρτήματα; Θα προχωρούσαμε ένα βήμα παραπέρα για να ισχυριστούμε ότι οι συγγένειες των δυο τους δεν εξαντλούνταν στα γκάτζετ: οι αισθητικές συγγένειες, όσο και η ίδια η προσέγγιση, η καταδίωξη του τυχαίου και η λαχτάρα της «αποφασιστικής στιγμής» ανιχνεύονται σε αμφότερους τους δημιουργούς.

Με αφορμή τη γέννησή του στις 2 Σεπτεμβρίου 1901, ας δούμε ορισμένες από τις εικόνες του Ανδρέα Εμπειρίκου, όπως παρουσιάστηκαν προ ετών στο «The Box», σε μια έκθεση με τίτλο «Ο φακός του ποιητή - Φωτογραφίες από το Αρχείο του Ανδρέα Εμπειρίκου».

Πρόκειται για ψηφιακές αναπαραγωγές αυθεντικών τυπωμάτων του Εμπειρίκου σε μεγέθυνση που φθάνει τα 40x60 εκ, ενώ, με παλαιότερη ένα γυμνό της δεκαετίας του 1930, οι περισσότερες φιλοξενούμενες φωτογραφίες έχουν ληφθεί μεταξύ 1952 - 1953. Ανεκτίμητη έκθεση; Ανεκτίμητες εικόνες!