To «Itinerary» της προσφυγικής κρίσης με τη ματιά 11 σημαντικών φωτογράφων

Ποιοι φωτορεπόρτερ χρονογραφούν το σήμερα; Πώς να μιλήσεις για το δραματικότερο οδοιπορικό των ’10s χωρίς να καταφύγεις σε σπαραξικάρδια κλισέ; Ποια στιγμιότυπα αποτυπώνουν το ποίημα της επιβίωσης όταν τα έντυπα και ηλεκτρονικά μίντια σε γρονθοκοπούν ανελέητα με πλάνα που απευαισθητοποιούν αντί να προβληματίζουν; Προπάντων, τι αμπαλάρουν στις αποσκευές τους όσοι προσδοκούν έναν κόσμο χωρίς βομβαρδισμούς και λιμό; Τι σημαίνει να ξεκινάς μια πορεία προς την Ευρώπη διασχίζοντας βουνά και θάλασσες χωρίς να έχεις την παραμικρή αίσθηση περί του τι σε περιμένει;

© Louisa Gouliamaki

Ένα σπουδαίο φωτογραφικό λεύκωμα ακολουθεί σε απόσταση ανάσας τα αβέβαια μονοπάτια των προσφύγων με βλέμμα ψύχραιμο, απαλλαγμένο από σκηνοθετημένα δόγματα και εξωραϊσμένα μανιφέστα. Δημιουργοί του, έντεκα από τους πλέον δραστήριους και ανήσυχους φωτοειδησεογράφους που διαθέτουμε. Στόχος του, «να καταγράψουμε με το χώρο, την κίνηση και την οπτική. Να συγκρίνουμε τις συντριπτικές ομοιότητες του ανθρώπινου πνεύματος κατά τη διάρκεια της κρίσης. Τις γραμμές της πορείας, τους φράχτες και τους τοίχους που περιβάλλουν τους πρόσφυγες στην ευρωπαϊκή φαντασία. Μια προσπάθεια να σπάσουν τα τείχη». Τίτλος του, «The Itinerary • Tracing the Refugee Routes» (Η Διαδρομή • Ιχνηλατώντας τις διαδρομές των προσφύγων). Πρόκειται πράγματι για τόσο ρεαλιστικές ιχνηλασίες, που νομίζεις ότι θα απλώσεις το χέρι και θα τις αγγίξεις. Αυτές είναι οι αρετουσάριστες φωτογραφίες της πιο πικρής διαδρομής τoυ καιρού μας.

© Yannis Liakos

Όταν κάποια στιγμή οι ιστορικοί του μέλλοντος θα ασχοληθούν με τα τρομακτικά γεγονότα αυτών των χρόνων, θα νιώθουν αναμφισβήτητα χρωστούν πολλά σε συλλογές σαν αυτή: ο Patrick Strickland έχει δίκιο. Ενώ υπάρχει μεγάλη αλήθεια και σε έναν ακόμη πρόλογο του βιβλίου,  αυτή τη φορά από τον Derek Hudson: «Θα ήταν πλάνη να πιστεύουµε ότι µια εικόνα έχει τη δύναµη να αλλάξει δραστικά τον ατέλειωτο πόνο κάποιων. Παρ' όλα αυτά πιστεύω ακράδαντα ότι η φωτογραφία έχει ασκήσει σηµαντική επίδραση στη γενική µας ευδαιµονία. Ενώ η οπτική µας µόρφωση έχει εξελιχθεί σηµαντικά τα τελευταία 50 χρόνια, άλλο τόσο έχει αυξηθεί ο κατακλυσµός από εικόνες µε τις οποίες ερχόµαστε αντιµέτωποι καθηµερινά στην εποχή των ψηφιακών µέσων κοινωνικής δικτύωσης. Αυτό έχει το αντίθετο αποτέλεσµα από την εξοικείωσή µας µε εικόνες στις οποίες θα έπρεπε να δίνουµε περισσότερη σηµασία». Το μήνυμα είναι σαφές –η εικόνα δεν ψεύδεται, είναι ωστόσο ανοιχτή σε κάθε παραποίηση στην οπτικά κορεσμένη εποχή μας. Ορδές επαγγελματιών χτίζουν καριέρες σε βάρος αυτών που υποφέρουν. Η στερημένη από μικροκουτσομπολιά και ρητορείες αλήθεια των ανθρώπων που διασχίζουν τα παγωμένα νερά της Μεσογείου γίνεται όλο και πιο δυσδιάκριτη. Το «Itinerary» αφηγείται την ιστορία τους χωρίς συμφεροντολογικά παραλειπόμενα.

Χάρτης που απεικονίζει τη «Διαδρομή» που κατέγραψαν οι φωτογράφοι του «Itinerary»

Milos Bicanski, Andrea Bonetti, Δημήτρης Μπούρας, Λουίζα Γκουλιαμάκη, Γιάννης Κολεσίδης, Γιάννης Λιάκος, Μενέλαος Μυρίλλας, Νίκος Παλαιολόγος, Άννα Παντελιά, Φώτης Πλέγας, Ορέστης Σεφέρογλου: καταξιωμένοι φωτογράφοι με πλούσιο έργο, «ανήσυχοι φωτογράφοι» με την φωτοειδησεογραφική έννοια του όρου, στις σελίδες του «Itinerary» γίνονται οι «σιωπηλοί μάρτυρες» μιας από της μεγαλύτερες ανθρωπιστικές καταστροφές της εποχής μας. Ως ένας φωτογραφικός άτλαντας της προσφυγικής κρίσης με σταθμούς που ποικίλλουν, από την Ελλάδα, τα νησιά του Αιγαίου, την Ειδομένη, τον Ελαιώνα στην Αθήνα, τον Πειραιά, την ΠΓΔΜ, τη Σερβία και την Ουγγαρία - την λεγόμενη «Βαλκανική Οδό», αλλά και λήψεις από τα σημεία εκκίνησης του οδοιπορικού, τις χώρες και περιοχές των προσφύγων, όπως το Ιράκ, τη Συρία και την Υποσαχάρια Αφρική, το λεύκωμα που φτάνει σήμερα στα χέρια μας δεν έχει όμοιο. Κυκλοφόρησε μόλις, προσφέρει τα έσοδα από τις πωλήσεις του για τη στήριξη των προγραμμάτων της ΜΕΤΑδρασης για τα ασυνόδευτα παιδιά στην Ελλάδα και είναι εκρηκτικό σαν υδρογονοβόμβα. Ψάξε να το βρεις. Γιατί στο μέλλον κανείς δεν θα μπορεί να πει «μα δεν ήξερα τι συνέβαινε».

Info

Το «The Itinerary» παρουσιάζεται την Δευτέρα 3 Απριλίου στις 18:30 στον πολυχώρο “WE” (3ης Σεπτεμβρίου & Γρ. Λαμπράκη, Θεσσαλονίκη). Στην εκδήλωση θα μιλήσουν οι Δημήτρης Μπούρας και Νίκος Παλαιολόγος. Η παρουσίαση έχει την μορφή συζήτησης και διαλόγου με τους δημιουργούς, καθώς επίσης και με εξειδικευμένους ομιλητές: Δρ Δημήτριος Γουλής, Δ/ντης του 67ου Δημοτικού Σχολείου Θεσσαλονίκης, Patrick Strickland, δημοσιογράφος και παραγωγός του Al Jazeera English, Δρ. Λαμπρινή Νάσση, εκ μέρους του Dukakis Center, ενώ στο τμήμα των ερωτήσεων και του διαλόγου με κοινό, θα παραβρεθούν και θα συζητήσουν οι 11 δημιουργοί του βιβλίου. Συντονίζει και παρουσιάζει την εκδήλωση η δημοσιογράφος Κική Τσιλιγκερίδου. Είσοδος δωρεάν. theitineraryexhibition.com