Παρακολουθώντας τις καθημερινές αναρτήσεις του εγνωσμένα και αθεράπευτα ρομαντικού τούτου αστικού περιηγητή, μας αποκαλύπτεται μια πόλη που, παρά τα αντίξοα που βιώνει, κατακερματισμένη καθώς είναι λόγω της κρίσης σε εκατοντάδες μικρές ιστορίες διάλυσης, εντούτοις παραμένει πατρίδα γοητευτικών κάδρων. Που τη συναρμολογούν παθιασμένα και πάλι από την αρχή. Οι εικόνες αυτού του φωτογράφου απαθανατίζουν, συλλαμβάνουν και υμνούν την ομορφιά της Θεσσαλονίκης, σε σημείο που να θεωρώ πως οι «αφηγήσεις» του είναι συστατικό στοιχείο πλέον διήγησης της urban vita moderna. Αναμνήσεις από το μέλλον, με εσάνς πανάρχαιας ομορφιάς, που αρνείται να υποταχθεί στη μιζέρια και την ασχήμια του παρόντος. Και ήρθε ο καιρός για να τον μάθεις κι εσύ, που ακόμα δεν retweetαρες αποσπάσματα της δουλειάς του! Α, θα σε μαλώσω…
Ας ξεκινήσουμε από την υπόθεση «Carte Postale». Τι συνέβη; Πώς κάποιες από τις φωτογραφίες σου και από ποιον έφτασαν να τυπωθούν και να είναι κάτι σαν souvenir de Salonique;
Η υπόθεση Carte Postale πραγματοποιήθηκε με πρόταση που μου έγινε από ανθρώπους του φορέα Θεσσαλονίκη Ευρωπαϊκή Πρωτεύουσα Νεολαίας 2014 που γνώριζαν τη δουλειά μου, σε εμένα και άλλους δύο φωτογράφους, και σε συνεργασία με τα ΕΛΤΑ. Οι οικονομικές απολαβές ήταν ελάχιστες, αλλά εννοείται ότι άξιζε τον κόπο.
Ας μην το αποκαλέσω δικαίωση ή κάτι παρεμφερώς μεγαλόστομο, όμως αναρωτιέμαι πώς νιώθεις. Ειδικά, όταν γνωρίζοντάς σε ένιωσα πως δρας χωρίς να προσδοκείς αναγνώριση, ασχέτως αν σου έκατσε η μπίλια στο «ουάου»!
Για τις καρτ ποστάλ νιώθω υπέροχα, μιας και είναι μοναδική εμπειρία να βλέπεις τις εικόνες σου αναρτημένες σε διάφορα σημεία της πόλης, ή να ξέρεις ότι αυτές οι εικόνες ενδεχομένως να ταξιδέψουν σε διάφορα μέρη του πλανήτη και μάλιστα να συνοδεύσουν λέξεις και συναισθήματα μεταξύ ανθρώπων που ζούνε μακριά. Αυτό με την αναγνώριση όντως ποτέ δεν το είχα στο μυαλό μου και να σου πω την αλήθεια αισθάνομαι κάπως περίεργα με όλο αυτό, αλλά, από την άλλη, χαίρομαι πολύ που αυτό που κάνω με τόση αγάπη και πάθος έχει απήχηση σε τόσο πολύ κόσμο. Οι διαδοχικές βραβεύσεις μου σε διάφορους διαγωνισμούς φωτογραφίας (οι μισές φωτογραφικές μου είναι από βραβεία), με έκαναν να καταλάβω κάποια στιγμή ότι κάτι συμβαίνει εδώ και ότι ίσως τελικά να μην έκανα και πολύ άσχημα που παράτησα την καριέρα του μηχανολόγου μηχανικού για να ασχοληθώ με τη φωτογραφία που τόσο αγαπώ. Θυμάμαι διάβαζα κάποτε μια συνέντευξη του Moby, αυτού του τόσο φοβερού μουσικού και ανθρώπου, που τον ρώτησαν πώς ένιωθε στο ξεκίνημα της καριέρας του, όταν ήταν άφραγκος κι έμενε σε μια καλύβα. Τον θυμάμαι να απαντάει ότι δεν τον πείραζε που έμενε σε καλύβα, γιατί έκανε κάτι που αγαπούσε τόσο πολύ και ήξερε ότι κάποια μέρα αυτό θα απέδιδε καρπούς. Δε με συγκρίνω με τον Moby φυσικά, όμως τον καταλαβαίνω απόλυτα.
Πίσω στο χρόνο! Από πού κρατά η σκούφια σου; Και πώς ξεκίνησες να κυνηγάς αυτήν την αστική θεσσαλονικιώτικη grande bellezza;
Είμαι Θεσσαλονικιός γέννημα θρέμμα και μόνιμος κάτοικος Θεσσαλονίκης και τα 40 χρόνια της ζωής μου, ακόμα και αν έχω ταξιδέψει σε όλη την Ελλάδα. Η καταγωγή μου είναι κάπως μπερδεμένη, αλλά ενδιαφέρουσα: ο παππούς μου ο Θεόδωρος Καρανίκας ήταν από το Καταφύγιο Ολύμπου και μάλιστα ανιψιός του γνωστού Ζορμπά, η γιαγιά μου Εβραία από τη Μασσαλία που ήρθε Ελλάδα για να σωθεί από τους Ναζί, την οποία ο λεβέντης παππούς μου πήρε μαζί του στον Όλυμπο για να τη σώσει. Οι άλλοι δυο παππούδες μου είναι από την Πελοπόννησο και την περιοχή της Τροιζηνίας, κοντά στο νησί Πόρος. Κοίτα, η Θεσσαλονίκη είναι από τις πόλεις με πολλά φωτογραφικά ερεθίσματα. Εγώ τραβούσα με φιλμ από μικρός αλλά μόνο σε εκδρομές, ουσιαστικά ξεκίνησα να φωτογραφίζω συστηματικά το 2002, όταν πήρα το πρώτο μου κινητό με κάμερα. Τότε είχα σχέση με μια κοπέλα με την οποία ήμουν πολύ ερωτευμένος, οπότε ήθελα να κρατάω τις στιγμές μου μαζί της, ήθελα να τη φωτογραφίζω. Απέκτησα δηλαδή φωτογραφική μνήμη και αυτό μου φάνηκε υπέροχο, γιατί η κανονική μου μνήμη δυστυχώς πολλές φορές είχε ήδη αρχίσει να με προδίδει. Μετά την κοπέλα και τις στιγμές μας, αφού τελείωσαν αυτές, άρχισα να φωτογραφίζω τα πάντα γύρω μου, οτιδήποτε ήθελα να θυμάμαι, με τον καιρό όμως αποφάσισα να επικεντρωθώ περισσότερο στην ομορφιά, γιατί αυτήν είχα περισσότερο ανάγκη. Και φυσικά η Θεσσαλονίκη με τις ομορφιές της ήταν πολύ γόνιμο έδαφος, ειδικά η παραλία με τα ανεπανάληπτα ηλιοβασιλέματά και τον ορίζοντά της. Αυτή η διαδικασία αναζήτησης της ομορφιάς και της έκφρασης μέσω της αποτύπωσης και συλλογής στιγμών, εικόνων και συναισθημάτων έγινε για μένα δεύτερη φύση έκτοτε και δε νομίζω να σταματήσει ποτέ να υφίσταται. Για μένα όλο αυτό λειτουργεί και ψυχοθεραπευτικά, είναι το φάρμακό μου, αυτό που μου δίνει ισορροπία. Νομίζω δεν μπορώ να ζήσω πια χωρίς να συλλέγω εικόνες, στιγμές, όπως έλεγε και ο Ρένος στα «Φτηνά τσιγάρα», αυτή την τόσο αγαπημένη μου ταινία.
Πολύς κόσμος ανεβάζει ινσταγκραμιαίες λήψεις: παραλία, καράβια, Πύργος, περιπατητές, θολά κρύα πρωινά και ρομαντίκ φραπεδοβασιλέματα. Easy, όλοι σουτάρουν με κινητό και φιλτράκια! Όμως στις δικές σου εικόνες διακρίνω παίδεμα και ψάξιμο. Οκ, έχεις και ίνστα στιγμές, οπότε μίλα μου λίγο για την τεχνική σου και τα... καραούλια σου!
Κοίτα, ζούμε στην εποχή της εικόνας και πια είναι ευκολότερο από ποτέ για τον οποιονδήποτε να τραβήξει φωτογραφίες, ακόμα και με ένα κινητό και στη συνέχεια να την επεξεργαστεί με κάποιο φίλτρο και να πετύχει ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα. Κι εγώ δοκίμασα τα φίλτρα όταν πρωτομπήκα στο instagram, στη συνέχεια όμως τα παράτησα, λίγο με κούρασε όλο αυτό, προτιμώ την απεικόνιση της πραγματικότητας. Δε λέω ότι δεν επεξεργάζομαι τις εικόνες μου, σχεδόν όλοι οι φωτογράφοι το κάνουν. Απλώς προσπαθώ να μην το παρακάνω, να μη φαίνονται αφύσικες οι εικόνες μου, κι επίσης προσπαθώ να διορθώσω τα λάθη που κάνουν οι μηχανές κατά τη λήψη, γιατί ως γνωστόν καμιά μηχανή δεν μπορεί να δει σαν το ανθρώπινο μάτι. Το παίδεμα και το ψάξιμο που αναφέρεις ίσως έχει να κάνει με το ότι έχω τραβήξει πάρα μα πάρα πολλές φωτογραφίες στη ζωή μου (περίπου ένα εκατομμύριο), οπότε πια αναζητώ αυτό το κάτι παραπάνω. Επίσης σε όλα τα πράγματα αναζητώ αυτό που δεν είναι προφανές, με γοητεύει όσο τίποτα άλλο η κρυμμένη ομορφιά, η σπανιότητα, οι λεπτομέρειες, αυτό που διαφεύγει στους περισσότερους. Επίσης έχω μεγάλο θέμα με τη συμμετρία και τη γεωμετρία. Ήταν άλλωστε από τα πιο αγαπημένα μου μαθήματα στο σχολείο. Όσο για τα κόλπα και τις τεχνικές μου, πιστεύω ακράδαντα ότι, αν θες να γίνεις καλύτερος φωτογράφος, θα πρέπει να γίνεις πρώτα καλύτερος και πιο ενδιαφέρων άνθρωπος. Διάβασε ένα βιβλίο, δες μια ταινία, πήγαινε σε μια έκθεση, κάνε ένα ταξίδι, ερωτεύσου με πάθος, ψάξου, πόνεσε, ζήσε. Η τεχνική θα έρθει με τον καιρό και τις λήψεις. Και φυσικά να είσαι ανήσυχος, να κοιτάς γύρω σου, μου κάνει εντύπωση ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν κοιτούν γύρω τους ουσιαστικά. Εμένα με βοηθάει πολύ και το γεγονός ότι είμαι πολλές ώρες καθημερινά εκτός σπιτιού, μιας και δε μου αρέσει να κάθομαι πολύ μέσα, ειδικά τη μέρα. Δε σου κρύβω ότι δεν ξέρω σχεδόν τίποτα για τους μεγάλους φωτογράφους, και να σου πω το προτιμώ έτσι. Βλέπω τόσο πολύ κόσμο να προσπαθεί να τους μιμηθεί, εγώ προτιμώ να κάνω τα δικά μου κι αυτό προφανώς με έχει βοηθήσει να αποκτήσω το δικό μου στυλ και ύφος. Να είστε αυθεντικοί λοιπόν. Και πειραματιστείτε, σπάστε τους κανόνες. Σαφώς έχω επηρεαστεί από ταινίες που έχω δει (μεγάλο κεφάλαιο το σινεμά στη ζωή μου), μην ξεχνάς ότι σε μια ταινία βλέπει κανείς πολλές εικόνες. Νομίζω επίσης ότι έχω επηρεαστεί από τους μεγάλους ζωγράφους, ένας λόγος που φωτογραφίζω είναι επειδή θα ήθελα να μπορώ να ζωγραφίζω, αλλά δυστυχώς δεν τα καταφέρνω και πολύ καλά σε αυτό. Θαυμάζω αυτούς που ζωγραφίζουν ξέρεις, γι’ αυτό και το καλύτερο κομπλιμέντο που μπορεί να μου κάνει κανείς είναι να μου πει ότι μια εικόνα μου μοιάζει με πίνακα ζωγραφικής. Κάτι που θεωρώ πολύ σημαντικό επίσης είναι να έχει κανείς πάντα μαζί του μια φωτογραφική, μιας και ποτέ δεν ξέρεις πού και πότε θα εμφανιστεί μια ενδιαφέρουσα εικόνα μπροστά σου. Γι’ αυτό και δεν καταλαβαίνω αυτό που λένε μερικοί «πάμε για φωτογράφηση», εγώ πάντα φωτογραφίζω, πάντα και φυσικά πάντα μόνος. Η φωτογραφία για μένα είναι μια βαθύτατα εσωτερική διαδικασία και είναι και ψυχοθεραπευτική, όπως προείπα. Γι’ αυτό και περνάω πολλές ώρες καθημερινά μόνος, αυτό είναι το τίμημα της καλλιτεχνικής έκφρασης, η μοναξιά. Δεν είναι πάντα εύκολο, γιατί μου αρέσει η ανθρώπινη συντροφιά, η παρέα, νομίζω ότι είμαι κοινωνικός άνθρωπος. Βέβαια, και να μην έχει κανείς μαζί του μηχανή συνέχεια, τα σύγχρονα κινητά τραβάνε πολύ καλά, ειδικά τη μέρα, οπότε μια χαρά. Γι’ αυτό και τόσος πολύς κόσμος πια ασχολείται με τη φωτογραφία και πολύ χαίρομαι γι’ αυτό. Από εξοπλισμό πάντως δεν έχω και τίποτα φοβερό ή πανάκριβο, δύο μέτριες DSLR, μια mirrorless και μερικές compact. Κάνω συλλογή, δεν μπορώ να πουλήσω ή να πετάξω μηχανή, μιας και είμαι βαθύτατα συνδεδεμένος μαζί τους. Η τελευταία mirrorless μου πάντως με έχει ενθουσιάσει, είναι πολύ σημαντικό να έχεις στην τσέπη σου μια μικρή μηχανή με δυνατότητες DSLR. Όπως προείπα, αυτό που κυρίως παίζει ρόλο είναι το μάτι και η ψυχή. Και η ανάγκη που έχει κανείς για να εκφραστεί και να επικοινωνήσει.
Πόσο ξεφεύγεις από τα στάνταρ θεσσαλονικιώτικα θέματα; Μπαίνεις πιο βαθιά στον αστικό ιστό; Χτυπάς λήψεις από την inner city; Και ποια περιοχή πλην Άνω Πόλης, επίσης καραφωτογραφημένης λόγω φολκλόρ ομορφιάς, αγαπάς να ψάχνεις;
Βγάζω και από αυτά που προανέφερες, ειδικά την παραλία που τόσο αγαπώ, και πώς να μην την αγαπώ τόσο όμορφη που είναι, ειδικά μετά από την ανάπλασή της; Γι’ αυτό και πολλοί με έχουν συνδυάσει με την παραλία της πόλης και τα ηλιοβασιλέματά της. Εξάλλου είναι ίσως το μόνο σημείο της πόλης με άπλετο χώρο για περπάτημα και με ανοιχτό ορίζοντα, ο οποίος ειδικά τα απογεύματα μεταμορφώνεται σε καμβά ζωγραφικής. Τα ηλιοβασιλέματα της Θεσσαλονίκης δύσκολα θα τα βρεις αλλού, τόσο λόγω προσανατολισμού, όσο και λόγω του Ολύμπου απέναντι. Αλλά πέρα από την παραλία μπαίνω πολύ στην πόλη, της οποίας αγαπώ φυσικά πολύ το ιστορικό κέντρο. Σε όποια πόλη και να βρεθώ στο κέντρο τριγυρίζω, και της Θεσσαλονίκης είναι από τα ομορφότερα που έχω δει. Βέβαια έχουμε δουλειά ακόμη με τα αυτοκίνητα κλπ, έχουμε όμως καλό υλικό και το οφείλουμε σε τεράστιο βαθμό στο πολεοδομικό σχέδιο του Εμπράρ, που εκπονήθηκε μετά την πυρκαγιά του ’17, ακριβώς έναν αιώνα πριν. Μου αρέσει πολύ η βόλτα στην Τσιμισκή με ανοιχτή την αγορά, στη Μητροπόλεως, στην πεζοδρομημένη Αγίας Σοφίας και σε όλες τις κάθετες που οδηγούν στη θάλασσα. Φωτογραφίζω πολύ ανθρώπους στο δρόμο, άσχετα αν δεν τους ανεβάζω ποτέ στο διαδίκτυο, οπότε καταλαβαίνεις ότι οι εμπορικοί δρόμοι του κέντρου με γοητεύουν. Λατρεύω τις ανθρώπινες στιγμές, τα συναισθήματα. Αλλά πέρα από τους εμπορικούς δρόμους μου αρέσουν πολλές άλλες γωνιές, μικρές ή μεγάλες, όπως, ας πούμε, η αναπλασμένη οδός Αγίου Μηνά, η οδός Κατούνη στα Λαδάδικα, η 50 μέτρων οδός Εμπράρ, το Καπάνι, το Μοδιάνο, τα Λουδουδάδικα, η Βαλαωρίτου, ο κατάλογος είναι ατελείωτος και επεκτείνεται και εκτός του ιστορικού κέντρου της πόλης.
Τι είδους εσωτερική σύνδεση έχεις με την πόλη; Θυμάσαι εκείνο το τραγούδι και το βιντεοκλίπ των Peppers, το «Under the Bridge»; Ποιες περιοχές φαντάζεσαι εαυτόν να διασχίζει, νιώθοντας οικεία και γαλήνια; Και ποιο τραγούδι να ντύνει τις εικόνες σου;
Η πόλη είναι όλη η ζωή μου, 40 χρόνια εδώ, οπότε καταλαβαίνεις ότι η εσωτερική μου σύνδεση είναι πολύ βαθιά. Μπορεί να λέω συχνά ότι θα φύγω, ειδικά τα τελευταία χρόνια, για κάτι πιο ήρεμο, αλλά όλο εδώ με βρίσκω. Θυμάμαι από μικρό παιδί που τα βράδια του Σαββάτου ο πατέρας μου μας έπαιρνε οικογενειακώς και κατεβαίναμε βόλτα στο κέντρο, περπατούσαμε στην Τσιμισκή και στη Μητροπόλεως, η μάνα μου χάζευε βιτρίνες κι έμενε πάντα πίσω και τελικά συνήθως καθόμασταν στα Goody’s της Κούσκουρα και μετά για παγωτό στην «Ωραία», όπου χάζευα πιτσιρικάς τα ροκαμπίλια. Άλλες εποχές, όταν η πόλη ήταν σίγουρα πιο ροκ και αθώα. Εδώ και για σπουδές στο Πολυτεχνείο, μηχανολόγος μηχανικός, τότε ανακάλυψα για τα καλά την πόλη και τα στέκια της. Το Λούκι Λουκ στην Κορομηλά, το Μπερλίν παραδίπλα, το Άλλοθι στη Δεσπεραί, το αγαπημένο μου μπαρ Φλου, πολλά ροκ στέκια με λάιβ ή χωρίς, πολλά καφέ, ταβέρνες σαν τον Τζότζο στα Κάστρα, τι να σου πρωτοπώ, Στέφανε! Μεγάλος ο κατάλογος και συγκινούμαι τώρα που τα σκέφτομαι, μιας και πολλά από αυτά δεν υπάρχουν πια, ούτε και τα ανέμελα εκείνα φοιτητικά χρόνια της πρώτης νεότητάς μας. Το άραγμα στη Ναβαρίνου, το «διάβασμα» στη βιβλιοθήκη, το φαγητό στη λέσχη, τι να σου πρωτογράψω. Και φυσικά οι καθημερινές βόλτες στην παραλία με το ποδήλατο από μικρό παιδί. Ποδηλατώ καθημερινά στην πόλη αυτή από το 1989, που ο πατέρας μου μου πήρε το πρώτο μου ποδήλατο, καταλαβαίνεις. Το βιντεοκλίπ που λες δεν το θυμάμαι, θυμάμαι βέβαια το τραγούδι, που ουσιαστικά μιλάει για μοναχικές αστικές περιπλανήσεις σε οικείο περιβάλλον, οπότε μπορώ να ταυτιστώ άνετα θαρρώ. Μπορώ άνετα να με φανταστώ να είναι μέσα Νοέμβρη και να έχει Φεστιβάλ Κινηματογράφου, να ξεκινάω απόγευμα με το ποδήλατο από το σπίτι μου, ανατολικά στη Νέα Ελβετία, να κατηφορίζω προς παραλία περνώντας από το Πάρκο της Κρήτης, όπου έμαθα να κάνω κούνια μικρός, να βγαίνω παραλία στο Μέγαρο και να νιώθω πάντα δέος και αγαλλίαση κοιτώντας τη θάλασσα, τον Όλυμπο αριστερά, στο βάθος την πόλη να βάφεται πορτοκαλί, να ποδηλατώ στην παραλία κοιτώντας τον καμβά που ξετυλίγεται στα αριστερά μου, τους ανθρώπους που κάποιους τους βλέπω καθημερινά εδώ και χρόνια, την πόλη να πλησιάζει σιγά σιγά, τα κόκκινα φώτα να ανάβουν, τα παγκάκια να γεμίζουν ζωή, τις Ομπρέλες του Ζογγολόπουλου, τον Μέγα Αλέξανδρο, τον Λευκό Πύργο, τους γερανούς να ντύνονται με τα χρώματα του δειλινού, να φτάνω λιμάνι, να μπαίνω σε προβολές, να βγαίνω μετά νύχτα στην παλιά παραλία και να έχει ομίχλη, να χαζεύω τον Λευκό Πύργο στο βάθος και τα πλοία δεξιά στη θάλασσα να λαμπυρίζουν μέσα στη νύχτα φυσικά ακούγοντας τους αγαπημένους μου Radiohead να απαγγέλλουν το λατρεμένο «No surprises» στα ακουστικά, που είναι σχεδόν μόνιμα στα αυτιά. Μαγεία. Άντε να φύγεις μετά από αυτή την πόλη. Ελπίζω να σε κάλυψα.
«Δεν ξέρω ποια γρανάζια κινούνται μέσα μας όταν κοιτάμε φωτογραφίες, ειδικά φωτογραφίες καλλιτεχνών όπως ο Cartier-Bresson, αλλά δεν είναι μόνο η όραση που δουλεύει, ούτε μονάχα η φαντασία»
11°
