Φωτογραφια

Φωτογραφίες μιας άλλης Ευρώπης

Ο Κωνσταντίνος Πίττας μας ταξιδεύει στο χρόνο μέσα από μια έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη

Από το 1985 έως το 1989 ο Κωνσταντίνος Πίττας ταξίδεψε σε 17 χώρες της Ευρώπης, φωτογραφίζοντας σκηνές δρόμου και από τις δυο πλευρές του Τείχους. Αυτοδίδακτος, με ελάχιστο φωτογραφικό εξοπλισμό, μια Minox και κάμποσα ρολά ασπρόμαυρο φιλμ, ξεκίνησε ένα έργο το οποίο έμελλε να μείνει ημιτελές. Σκοπός του ήταν να δείξει πως κοινός τόπος της διηρημένης Ευρώπης ήταν οι ίδιοι οι πολίτες της και η καθημερινότητα της ζωής τους, ανεξάρτητα από τον «κόσμο» στον οποίο ανήκαν. Το σχέδιο αυτό εμψύχωναν οι υψηλοί στόχοι της ανθρωπιστικής φωτογραφίας, με κυρίαρχη την πεποίθηση πως πέρα από τα σύνορα και τα Τείχη υπήρχε πάντα η μεγάλη ευρωπαϊκή οικογένεια που η Φωτογραφία θα μπορούσε να αποκαλύψει.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’80, σχεδόν ταυτόχρονα, συνέβησαν δυο πράγματα. Η κατάρρευση του Τείχους ακύρωσε το «θέμα» του, καθώς όλες οι χώρες σε λίγο θα γινόντουσαν μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης προβάλλοντας τις κοινές τους ρίζες. Την ίδια επίσης εποχή, η φωτογραφία εισήλθε σε φάση έντονης κριτικής και αμφισβήτησης της σχέσης της με την πραγματικότητα και ο Πίττας θεώρησε πως το αρχείο των μοναδικών φωτογραφιών που σε λίγα μόλις χρόνια εργασίας είχε συγκεντρώσει δεν είχε πια νόημα. Στο κέντρο των φωτογραφιών του σπουδαίου φωτογράφου, στέκει ο άνθρωπος που είναι μόνος σε οποιοδήποτε μέρος, είτα στην Ανατολή είτε στη Δύση της Ευρώπης ανεξάρτητα από οικονομική κατάσταση ή ηλικία. «Η φωτογραφία», όπως έχει πει ο ίδιος, «δεν μου ήταν αυτοσκοπός, οπτικές σημειώσεις ήταν, γι' αυτά που έβλεπα και με συγκλόνιζαν και δεν είχα το ταλέντο να τα γράψω. Γι αυτό δεν έδειξα τις φωτογραφίες μου σε κανένα».

Ο Κωνσταντίνος Πίττας σταμάτησε να ταξιδεύει όταν έπεσε το τείχος του Βερολίνου. «Ήμουν όμως στο Βερολίνο εκείνο το βράδυ του Νοεμβρίου, και έζησα τη μεγαλύτερη συγκίνηση της ζωής μου, όλοι εκεί νοιώσαμε έτσι, ζούσαμε την Ιστορία, την Ελευθερία, η Ευρώπη άλλαζε μπροστά μας, τα τείχη έπεφταν, ήταν μαγικά» έχει πει ο γνωστός φωτογράφος. Μέσα από τις φωτογραφίες του κατέγραψε με μοναδικό τρόπο μια εποχή και τους ανθρώπους της που χάθηκαν ανεπιστρεπτί κι αυτές οι φωτογραφίες αποτελούν ένα μοναδικό ντοκουμέντο με ιστορική και κοινωνική αξία.

Ο φωτογράφος ανακάλυψε τυχαία το 2014 και μετά από 25 χρόνια, καταχωνιασμένα τα αρνητικά φωτογραφιών που είχε τραβήξει ο ίδιος κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του σε χώρες της δυτικής και ανατολικής Ευρώπης από το 1985 ως το 1989 και αποφάσισε να τις βγάλει στο φως. Αρχικά κυκλοφόρησε πολλές από αυτές τις φωτογραφίες στο λεύκωμά του με τίτλο «Εικόνες μιας άλλης Ευρώπης» και τώρα οι φωτογραφίες αυτές με τον ίδιο τίτλο γίνονται έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη. Ίσως δεν είναι τυχαίο πως η απόφαση να μας δείξει τις φωτογραφίες του σήμερα συμπίπτει με την αρχή μιας διαφαινόμενης κρίσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.