Φωτογραφια

Photo Voice: Susan Meiselas, «Carnival Strippers»

Σήμερον έργα σεξ

Τώρα που μπορείς να κατεβάσεις πάμπολλα μεγαμπάιτ τσόντας όσο να ζεσταθεί το νερό στο βραστήρα και η αγοραπωλησία ηδονής έχει νομιμοποιηθεί περίπου παντού, ζητήματα όπως η εμπορευματοποίηση του γυναικείου κορμιού φαντάζουν αρχαΐζοντα. Κι όμως, αξίζει να αναλογιστεί κανείς ότι δεν έχουν περάσει ούτε σαράντα χρόνια από τότε που η Susan Meiselas πειθαναγκαζόταν να στοκάρει τα φιλμ της βαθιά στο αρχείο, περιμένοντας ωριμότερους καιρούς. Διότι, το 1975, όταν το «Carnival Strippers» ολοκληρώθηκε και η δημιουργός του αποπειράθηκε να το δημοσιεύσει σε φεμινιστικά περιοδικά, ανακάλυψε πως ο κόσμος δεν είχε ιδιαίτερη διάθεση να το δει.

Η ίδια λέει: «Την περίοδο που τραβούσα αυτές τις φωτογραφίες, η έννοια της γυναικείας απελευθέρωσης βρισκόταν στην εμπροσθοφυλακή του δημόσιου διαλόγου. Και τι σήμαινε γυναικεία απελευθέρωση; Το δικαίωμα της γυναικείας αυτοδιάθεσης. Οι Carnival Strippers τοποθετούνταν στον αντίποδα αυτού του ζητήματος, έχοντας πλήρη συνείδηση της εκμετάλλευσης που υφίστατο και ολότελα διαφορετικούς στόχους. Δεν υπήρχε χώρος για πολυτέλειες όπως ο φεμινισμός στο μυαλό τους. Αυτήν ακριβώς την κατάσταση ήθελα να αποτυπώσω».

Μόλις τελειόφοιτη του Χάρβαρντ, η Meiselas πέρασε τρία καλοκαίρια, από το 1972 έως το 1975, ακολουθώντας τα καραβάνια των στριπτιζούδων στα κατά τόπους πανηγύρια και τις εκθέσεις της μεθοριακής γραμμής του αμερικανικού πουριτανισμού, στις πολιτείες ανάμεσα στη Νέα Αγγλία, την Πενσιλβάνια και τη Νότια Καρολίνα.

Στο διάστημα αυτό, η Meiselas φωτογράφησε τις χορεύτριες και το περιβάλλον τους στο προσκήνιο και το παρασκήνιο. Φωτογράφισε τις αρτίστες, τους μάνατζερ, τους τελάληδες και τους ματάκηδες, άκουσε τις ιστορίες και πληροφορήθηκε τις κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες που εξώθησαν αυτή τη δημογραφία του πόθου και των μικροκερδών του στο περιθώριο.

Ατενίζοντας με το βλέμμα της δημιουργού, ανοίγουν και τα δικά μας μάτια. Η εικόνα παίρνει μορφή μπροστά στο παλκοσένικο, το «bally», εκεί όπου οι στιπτιζούδες αλιεύουν τους πελάτες με κονσομασιόν, και παίρνει μορφή στο καθαυτό σόου, με το αντίτιμο των δύο ή τριών δολαρίων να εξασφαλίζει ιδιωτική ψυχαγωγία ίση με τη διάρκεια ενός δίσκου 45 στροφών. Τέλος, το κάδρο σχηματίζεται στις τρεις διαστάσεις του πίσω από τη σκηνή, στα καμαρίνια, τις αλάνες και τα μοτέλ, με τα στιγμιότυπα της μοναξιάς, της οικειότητας, της αλληλοεκμετάλλευσης και τις διχόνοιες αυτού του άκρως ανταγωνιστικού πάρεργου.

Οι ασπρόμαυρες, κοκκώδεις φωτογραφίες των στρίπερ δεν διεγείρουν. Ενίοτε μάλιστα, θλίβουν. Διαθέτουν όμως τον ηδονισμό των απελπισμένων βίων, μαζί και την ποιητικότητα που εμπνέουν σταθερά οι περιπλανώμενοι. Επιπλέον, αποτελούν το ολοκληρωμένο, αποκρυσταλλωμένο αποτύπωμα μιας κοινωνικής συνθήκης, μιας συγκεκριμένης εποχής.

Το «Carnival Strippers» κυκλοφόρησε τελικά το 1976. Το 2003 επανεκδόθηκε σε επανασχεδιασμένη και αναθεωρημένη έκδοση, με 16 επιπλέον φωτογραφίες, φτάνοντας τις 76 συνολικά. Χάρη στο ντεμπούτο της με αυτό το φωτο-ντοκουμέντο, η Susan Meiselas πέρασε στο δυναμικό του πρακτορείου Magnum, του οποίου αποτελεί μέλος έως σήμερα. Όλα αυτά τα χρόνια, ταξιδεύει και εργάζεται στην κεντρική και τη νότια Αμερική, φωτογραφίζοντας τις διαμάχες στη Νικαράγουα και τον εμφύλιο στο Ελ Σαλβαδόρ, το «βρόμικο πόλεμο» της Αργεντινής, την καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων στην Κολομβία, το τέλος του πινοσετικού καθεστώτος της Χιλής, το εξακολουθητικό δράμα του Κουρδιστάν. Έχει κυκλοφορήσει εννιά μονογραφίες και τιμήθηκε με τα σημαντικότερα φωτογραφικά βραβεία διεθνώς. Είναι 64 ετών.