Μια τακτικά ανανεωμένη σελίδα στο Facebook, ένα δραστήριο group pool στο Flickr, ένα εκτεταμένο αφιέρωμα του διεθνώς καταξιωμένου Alex Coghe, και ξάφνου, οι φωτογράφοι δρόμου της Ελλάδας αποκτούν υπόσταση και παγκόσμια απήχηση. Ποιοι είναι; Ξεφυλλίζουμε το portfolio τους, γνωρίζουμε τον εμπνευστή της ομάδας, Ανδρέα Κάκαρη.
Παρόλο που σχεδόν όλη η χώρα σάς αγνοεί, ο περίφημος φωτογράφος Alex Coghe έκανε αφιέρωμα στην ελληνική σκηνή αναδεικνύοντας αποκλειστικά υλικό δικό σας. Πώς έγινε αυτό;
Το αποδίδω στην τεχνολογία, που έχει συμπιέσει πάρα πολύ τον χρόνο που απαιτείται για να δημιουργήσει και να κοινοποιήσει κανείς τη δουλειά του. Όσο πιο πολύ κυκλοφορείς στο διαδίκτυο, τόσο πιο πολλές είναι οι πιθανότητες να σε δει κάποιος. Στην περίπτωσή μας, ο Alex Coghe, ο οποίος δεν είναι ο μοναδικός που έχει ανακαλύψει τους Έλληνες φωτογράφους δρόμου, αλλά ο πρώτος που τους παρουσίασε σαν μια οργανωμένη τάση στην παγκόσμια φωτογραφική σκηνή.
Εξήγησέ μου κάτι: Πώς ακριβώς ξεκινά αυτή η ιστορία; Είσαστε φωτογράφοι. Ανεβάζετε εικόνες στο flickr. Κάποια στιγμή δημιουργείται μια σελίδα στο facebook. Και το μικρό παρεάκι αρχίζει να γίνεται ένα μεγάλο network. Το οποίο φιλοξενεί πλέον περί τους 300 φωτογράφους. Περιμένατε αυτή την απήχηση; Σας ξεπερνά πλέον η δυναμική του δικτύου; Είναι δύσκολο να τη διαχειριστείτε;
Αρχικά δεν ήμασταν καν παρεάκι. Φωτογράφοι ήμασταν, που ανεβάζαμε εικόνες στο flickr, όπως κάνουν όλοι. Κάποιοι έχουν σπουδάσει φωτογραφία και ασχολούνται επαγγελματικά, ενώ κάποιοι άλλοι κάνουν το χόμπι τους με επαγγελματική αφοσίωση. Η σταδιακή εξοικείωση και η καλλιτεχνική γνωριμία επέφεραν το επόμενο βήμα, τη θεμελίωση της σελίδας στο facebook. Είναι σημαντικό να επισημάνω ότι τα κοινωνικά μίντια τα εναγκαλιζόμαστε σαν μέσα στοχευμένα να δέσουν την ομάδα, όχι να τη μεγαλώσουν. Η ποιότητα παραμένει το ζητούμενό μας.
Γυρνώντας ένα βήμα πίσω, ποιοι ήταν οι εμπνευστές του Greek Street Photographers; Ποια η δημιουργική ανησυχία πίσω από τη σύστασή του; Και πού βρισκόσασταν προσωπικά σαν φωτογράφοι εκείνη την περίοδο;
Τελευταία στο flickr έχουν στραφεί πολύ καλοί φωτογράφοι, καθώς καταλαβαίνουν τη δυναμική του. Υπάρχουν όμως και πολλοί που ωρίμασαν φωτογραφικά από το μέσο αυτό, που υπάρχει σχεδόν δέκα χρόνια. Ξεκίνησαν ως φοιτητές από εκεί και πλέον είναι άξιοι επαγγελματίες. Στο εξωτερικό, λοιπόν, υπήρχαν παρόμοια γρουπ με πολύ γνωστούς φωτογράφους, όπου σύχναζαν και Έλληνες. Κάποια στιγμή τέθηκε το ζήτημα να δημιουργηθεί ένα γκρουπ, με σκοπό του την ανάδειξη των σύγχρονων αξιόλογων προσπαθειών και τάσεων στην εγχώρια φωτογραφία δρόμου. Το πρόβλημά μας ήταν, τρόπον τινά, γεωπολιτικό, όμως το ίντερνετ προσπερνά μόνο του τέτοια προσκόμματα. Ο Αντώνης Μπουλταδάκης βρισκόταν στη Μόσχα προσπαθώντας να φωτογραφήσει δέκα λεπτά στον δρόμο, εναλλάξ με δέκα λεπτά στα καφέ, γιατί το κρύο του πάγωνε τα δάχτυλα και πώς να δουλέψει το κουμπί του κλείστρου! Ο Θόδωρος Πανώριος, ο εμπνευστής του γκρουπ, ήταν στην Κω μαζί με τον Γιώργο Αλεξανδρή κυνηγώντας τουρίστες. Ο Δημήτρης Μπακιρτζής στην Αθήνα κυνηγούσε τον χρόνο όπως επιβάλλει η πόλη, αλλά πάντοτε στον δρόμο. Προσωπικά, έγραφα χιλιόμετρα στη Θεσσαλονίκη.
Είτε το πιστεύεις είτε όχι, αγνοούσα παντελώς την ύπαρξη φωτογραφίας δρόμου στην Ελλάδα, ώσπου σας συνάντησα. Υπήρχε πανσπερμία μεμονωμένων δημιουργών, αλλά τίποτα το οργανωμένο. Κάνω λάθος;
Υπάρχει μια άποψη ότι η φωτογραφία είναι μία, είτε είναι δρόμου είτε είναι τοπίου. Τη συμμερίζομαι ώς ένα βαθμό, αλλά γεγονός είναι ότι κάθε είδος έχει τις δικές του απαιτήσεις, άρα απαιτεί και διαφορετικές προϋποθέσεις. Πλέον ένας σκληρός πυρήνας ελλήνων φωτογράφων δρόμου αρχίζει να διαμορφώνει το είδος.
Ποιος θα ήθελε αλήθεια να κάνει φωτογραφία δρόμου; Κανείς δεν την πληρώνει. Κανείς δεν την παραγγέλνει. Κανείς δεν τη θέλει!
Όντως, θα έλεγα ότι έχει πολλούς εραστές, αλλά δύσκολα κάποιος τη «σπιτώνει». Οι σκηνές δρόμου περιέχουν αγνώστους. Πόσο εύκολα θα έβαζες στο σαλόνι σου έναν άγνωστο; Πόσο μάλλον να πλήρωνες για να τον βάλεις σε ένα κάδρο δίπλα στον καναπέ σου; Δεν είναι εύκολο να εξοικειωθεί ο θεατής με τον δρόμο. Είναι ωμός τις περισσότερες φορές και, όταν πάει να γίνει πιο ποιητικός, χάνει το κοινωνιολογικό ενδιαφέρον που ενδεχομένως διαθέτει.
Πες μου δυο λόγια και για το φορμά. Πρέπει να τραβάει κανείς αναλογικά ή να προμηθευτεί κάποια προηγμένη DSLR; Ή μήπως θεωρείς πως η καλύτερη μηχανή είναι εκείνη που υπάρχει τη δεδομένη στιγμή στα χέρια σου, ακόμη και ένα κινητό τηλέφωνο, για παράδειγμα;
To φορμά δεν έχει καμία σημασία. Είναι σαν να ρωτάει κανείς τον Πικάσο αν πρέπει να ζωγραφίζει με πινέλα από τρίχα αρνιού ή χοίρου, ή τον Φώκνερ αν πρέπει να γράφει με γραφομηχανή ή κομπιούτερ. Πραγματικά δεν έχει καμία σημασία: όποια μηχανή βολεύει τον καθένα είναι η ιδανική μηχανή, αρκεί το αποτέλεσμα να τον δικαιώνει.
Ποια η μεγαλύτερη δυσκολία του να παράγεις φωτογραφία δρόμου στην Ελλάδα; Ο οπτικός θόρυβος; Η παραμελημένη αρχιτεκτονική; Ο περιορισμός της θεματολογίας;
Είναι σημαντικά προβλήματα όλα όσα αναφέρεις. Για τον οπτικό θόρυβο δεν το συζητώ, θα δώσω ένα παράδειγμα. Πήγαινα επί τρία βράδια σε ένα σημείο όπου ο φωτισμός μου άρεσε, με σκοπό να το βρω ελεύθερο από παρκαρισμένα αυτοκίνητα. Το τέταρτο βράδυ τα κατάφερα, αλλά, όταν ήρθε η ώρα για τη λήψη, η αποφασιστική στιγμή, ήρθε ο «άρχοντας» να καβαλήσει το πεζοδρόμιο! Γενικότερα, τα αστικά κέντρα, με όλη την κινητικότητα και τις τεράστιες πολυκατοικίες, δυσκολεύουν το φως να περάσει εκεί που είναι η δράση για τον φωτογράφο. Από την άλλη, η Ελλάδα αυτή τη στιγμή είναι ένα σταυροδρόμι λαών και πολιτισμών. Σου δίνει μοναδικά ερεθίσματα.
Γιατί πιστεύεις ότι δένονται οι άνθρωποι με τις φωτογραφίες; Επειδή προσφέρουν ένα αρχείο του παρελθόντος; Επειδή θεμελιώνουν μια διαλογική σχέση με το παρόν;
Όλα αυτά μαζί, συνυπολογίζοντας και τον τεράστιο ρόλο που διαδραματίζει η ίδια η επικοινωνία του θεατή με το έργο. Ο φωτογράφος καλείται να μιλήσει σε πολύ προσωπικό επίπεδο μέσα από την εικόνα, αλλά παράλληλα καλείται να δημιουργήσει μια διαλογική σχέση με τον αποδέκτη της, να του εμπνεύσει συναισθήματα και ιδέες. Η φωτογραφία είναι ακαριαία, σε απορροφά σαν ένα καλό βιβλίο ή ένα τραγούδι.
«Δεν ξέρω ποια γρανάζια κινούνται μέσα μας όταν κοιτάμε φωτογραφίες, ειδικά φωτογραφίες καλλιτεχνών όπως ο Cartier-Bresson, αλλά δεν είναι μόνο η όραση που δουλεύει, ούτε μονάχα η φαντασία»
11°
