Φωτογραφια

Photo Voice: Yutaka Takanashi

Ασπρόμαυρο, υπνωτικό άγριο Τόκιο από τα ’60s –σαν ταινία Nikkatsu Noir

Ίσως λόγω της απωανατολίτικης καταγωγής του, ενδεχομένως επειδή φωτογράφιζε κατά κόρον ασπρόμαυρο, και το ασπρόμαυρο είναι το χρώμα των αντιθέσεων, αυτό που ο Ρόμπερτ Φρανκ διατεινόταν πως «συμβολίζει την ελπίδα και την απόγνωση στην οποία η ανθρωπότητα υπόκειται διαχρονικά», η εικαστική προσέγγιση του μεγάλου Ιάπωνα φωτογράφου στηριζόταν ανέκαθεν στα δίπολα: ποιητικότητα και ρεαλισμός, καθρέφτισμα και γυμνή θέαση, ευκρίνεια και θολούρα.

Το 1966, ο Takanashi δημοσίευσε σε περιοδικό σειρά 43 φωτογραφιών με την ονομασία «Tokyo-jin», τίτλος που θα μπορούσε ελεύθερα να μεταφραστεί ως «άνθρωποι του Τόκυο». Η δουλειά επικέντρωνε στον φρενήρη γιγαντισμό μιας πόλης που ανάρρωνε από τα δεινά του πολέμου, που ψήλωνε, επεκτεινόταν και συμπιεζόταν εναγκαλιζόμενη καταναλωτισμό και υποκουλτούρες, περιελισσόμενη κυρίως γύρω από τους σταθμούς του Shinjuku και της Shibuya. Οι εικόνες εκείνες προσέγγιζαν κατάφατσα κόσμο σε δημόσιους χώρους, σε δρόμους, πολυκαταστήματα, στάσεις μετεπιβίβασης από και προς τη δουλειά.

Αιχμαλωτίζοντας παράλληλα τις ραγδαίες κοινωνικοοικονομικές αλλαγές, τη συγκρότηση μιας νέας μεσαίας τάξης που αγόραζε τα πρώτα της αυτοκίνητα και εξοπλιζόταν με αγαθά χαρωπά, ο Takanashi, γνήσιο προϊόν της εποχής του, (γεννήθηκε το 1935 ενώ το 1943, σε ηλικία 8 ετών, φυγαδεύτηκε μακριά από το επίκεντρο του πολέμου), εξέθεσε επίσης με πρωτόφαντο τρόπο μια αστική αποξένωση που τελούσε εν κρυπτώ. Οι κοστουμαρισμένοι του μισθωτοί και οι ένστολες υπάλληλοι των καταστημάτων παρέπαιαν μόνοι καταμεσής των μαζών, τα απομεινάρια της παραδοσιακής ιαπωνικής κουλτούρας ασφυκτιούσαν υπό το ποδοβολητό των δυτικών brands.

Παρόλο που η σειρά προκάλεσε μεγάλη αίσθηση, ο Takanashi την απαρνήθηκε, ενώ αποστράφηκε γενικότερα την υποκειμενική προσέγγιση της φωτογραφίας ντοκουμέντου, προσχωρώντας το 1968 σε ένα κίνημα του οποίου υπήρξε συνιδρυτής, το «Provoke», κίνημα εναρμονισμένο με το μπαράζ αμφισβήτησης που υπογράμμισε τη δεκαετία του ’60.

Το «Toshi-e» («Προς την πόλη»), πρώτο του βιβλίο, σηματοδότησε την αποχώρησή του από το Provoke και τη σταδιακή του καθιέρωση ως τιτάνα της φωτογραφικής τέχνης, που σφραγίστηκε με την κατοπινή κυκλοφορία του «Machi» («Πόλη»), ενός ολότελα διαφορετικού λευκώματος και έκφραση της απόφασής του να εκμοντερνίσει τη ματιά και την τεχνική του.

Πρόκειται για αυτά τα δύο βιβλία κυρίως, από τα οποία προέρχεται ο κύριος όγκος του υλικού που φιλοξενήθηκε το καλοκαίρι στο ίδρυμα Cartier-Bresson στο Παρίσι, σε μια περιεκτική ρετροσπεκτίβα προς τιμή του ιδιοσυγκρασιακού ιάπωνα δημιουργού.

https://www.henricartierbresson.org/index_en.htm

Μπαρ Τογιότα, 1965. (παραχώρηση HBC Foundation)