Το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης

Στις 20 Ιουνίου ανοίγει επίσημα τις πύλες του και μέχρι το τέλος του χρόνου προσκαλεί τον κόσμο να το επισκεφθεί, με είσοδο μόνο ένα ευρώ. Η βασική ιδέα που το κάνει σπουδαίο είναι εκείνο το γυάλινο δώμα στην οροφή – η αίθουσα του Παρθενώνα. Μοιάζει να έχει «γλιστρήσει» για να αποκτήσει τη γωνία 23 μοιρών που σχηματίζει με το υπόλοιπο κτίριο. Έτσι, έρχεται σε θέση παράλληλη με τον Παρθενώνα. Ο κόσμος θα βλέπει τα μάρμαρα με τις ίδιες φωτοσκιάσεις που τους πρόσδιδε ο ήλιος, όταν βρίσκονταν στη θέση τους πάνω στο ναό. Αυτή είναι και η γενικότερη κεντρική ιδέα που διέπει το σχεδιασμό του ΝΜΑ: η σχέση του με το φυσικό φως.

Η γυάλινη αίθουσα
Ο κ. Μιχάλης Φωτιάδης, ο  Έλληνας αρχιτέκτων και συνεργάτης του Μπερνάρ Τσουμί στο σχεδιασμό του μουσείου, λέει: «Η γυάλινη αίθουσα είναι όπως είχαμε εξαρχής αποφασίσει πως θα είναι. Γνωρίζαμε ότι αυτό θα προκαλούσε αντιδράσεις, επειδή θα δημιουργούσε προβλήματα υπερβολικής κατανάλωσης ενέργειας. Ήμασταν υποχρεωμένοι να βρούμε λύσεις για τον υπερβολικό φωτισμό της από τον ήλιο και για τη μείωση του κόστους κλιματισμού της. Τα δύο ζητήματα αντιμετωπίστηκαν πλήρως και με τρόπους που διασφαλίζουν την καλύτερη ποιότητα εισερχόμενου φυσικού φωτός, και όποιος καύσων κι αν μαίνεται έξω η θερμοκρασία στην αίθουσα θα είναι σταθερή στους 23°C». Το κτίριο βρίσκεται πια στη διαδικασία να ονομαστεί green building.

Ζητήματα μεγέθους
Χάρη στο μεγάλο εκθεσιακό χώρο θα παρουσιαστούν ευρήματα που για χρόνια παρέμεναν πακεταρισμένα σε αποθήκες. Αυτό όμως δεν πείθει όσους έχουν ενστάσεις. Λένε ότι το ΝΜΑ είναι τεράστιο και στριμωγμένο ανάμεσα στα περιβάλλοντα κτίρια. Το γεγονός αυτό το κάνει να φαίνεται άσχημο, επιθετικό και σκληρό (ενώ δεν είναι πραγματικά). Του λείπει «αέρας» γύρω του κι έτσι τονίζονται πολλές οξείες γωνίες (πέραν εκείνων που έχει από μόνο του). Το αποτέλεσμα είναι να μοιάζει σαν να θέλει να «τσιμπήσει» (ή έστω να κεντρίσει) ό,τι βρίσκεται κοντά του. Ειδικά η συνύπαρξή του με το κτίριο Βάιλερ κάνει κακό και στα δύο κτίρια. Αλληλοεξουδετερώνονται. Δεν βλέπεις σωστά ούτε το ένα ούτε το άλλο, παρά το ότι τηρήθηκαν επακριβώς οι αποστάσεις που προέβλεπε η προκήρυξη του διαγωνισμού.

Οι όμορφες κόρες
Για το μάτι ενός αρχαιολόγου (και όχι απαραίτητα για το μάτι του κοινού) το ΝΜΑ πάσχει από μια έλλειψη συγκροτημένης μουσειολογικής μελέτης και άποψης από ειδικούς επιστήμονες. Λένε πως τα εκθέματα φαντάζουν σαν να στήθηκαν με τον ενθουσιασμό του «έχουμε πια χώρο, ας βάλουμε όσο πιο πολλά μπορούμε» και ότι αυτό αποδεικνύεται ξεκάθαρα στην αίθουσα των αρχαϊκών γλυπτών. Πρόκειται για έναν τεράστιο χώρο (μεγέθους ΙΚΕΑ, με 8 μέτρα ύψος), όπου βρίσκεσαι ενώπιον ενός «δάσους γλυπτών», χωρίς κάποιο φόντο να περιορίζει το μάτι προκειμένου να εστιάσει σε αυτό που θέλει να δει. Ειδικά τα μικρότερου μεγέθους γλυπτά, όπως π.χ. οι περίφημες Αρχαϊκές Κόρες, «αφανίζονται». Ο αντίλογος σ’ αυτή την κριτική στηρίζεται στο ότι τα εκτιθέμενα αρχαϊκά αγάλματα ήταν αναθήματα –δηλαδή τάματα– και δεν αποτελούσαν τμήμα του σχεδιασμένου ναού ή κάποιου άλλου συνόλου. Αντίθετα, προσθέτονταν τυχαία κάθε φορά που κάποιος πρόσφερε κάτι. Με αυτό το δεδομένο, η παρουσίασή τους είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ακριβώς επειδή αποδίδει κατά τον πλησιέστερο τρόπο το πώς τα έβλεπε κανείς στον «εκατόμπεδο νεώ», που προηγήθηκε του κλασικού Παρθενώνα στην Ακρόπολη. Εξάλλου, είναι πολύ αποκαλυπτικό για τον επισκέπτη να βλέπει μια κόρη κομψή, λεπτή και γοητευτική και απέναντί της μια άλλη, που είναι «κοντουλή», συμπαθητικιά, με μαγουλάκια – πιο «δικιά μας» (πιο λαϊκιά!). Δηλαδή να αντιλαμβάνεται διαμιάς τις αντιστίξεις που κρύβει η τέχνη της ελληνικής αρχαιότητας. Υπήρξαν επίσης ενστάσεις για το ότι οι Καρυάτιδες είναι τοποθετημένες έτσι ώστε να τις βλέπει ο επισκέπτης μετωπικά, ενώ είναι περίοπτες. Αλλά κι αυτές οι διαμαρτυρίες είναι μάλλον άδικες. Οι Καρυάτιδες είναι τοποθετημένες σε εξώστη. Ο επισκέπτης τις αντικρίζει μεν μετωπικά ανεβαίνοντας προς την αίθουσα του Παρθενώνα, αλλά έχει τη δυνατότητα να περιεργαστεί τις άλλες όψεις τους όταν κατεβαίνει τη ράμπα επιστροφής προς τον κάτω όροφο. Κατά τα άλλα, στην αίθουσα του Παρθενώνα βλέπεις τα γλυπτά με εύκολο και βατό τρόπο. Η ζωφόρος είναι τοποθετημένη στο 1,5 μέτρο από το δάπεδο και τη βλέπεις κατάματα, σε ανθρώπινο ύψος. Το ίδιο συμβαίνει και με τα αετώματα. Όλα είναι τοποθετημένα σε σωστή, ανθρώπινη σχέση επισκέπτη-εκθέματος.

Πέριξ του Μουσείου
Η οδός Μακρυγιάννη πεζοδρομήθηκε και έγινε μια πεντακάθαρη (προς το παρόν) πλατεία, που βρήκε ήδη το κοινό της μεταξύ των περιοίκων. Συγχρόνως, αποδεικνύεται ελκυστική και για όσους κάνουν βόλτα στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου, οι οποίοι μέχρι τώρα την κοιτούσαν με απαξίωση και έστριβαν προς την Πλάκα. Εντός της εβδομάδος και με την οικονομική υποστήριξη του ΝΜΑ, οι καταστηματάρχες της περιοχής θα αντικαταστήσουν όλες τις τέντες τους (και τις διαφημιστικές) με καινούργιες λευκές. Αντίστοιχα, θα φροντιστούν και θα ευπρεπιστούν οι ταμπέλες των καταστημάτων τους. Εξυπακούεται ότι έχει ήδη προβλεφθεί (και επιτραπεί) η αύξηση τραπεζοκαθισμάτων στα καφέ και τα εστιατόρια του δρόμου.

Μικρός χάρτης του εσωτερικού
Η κεντρική είσοδος επισκεπτών του ΝΜΑ βρίσκεται επί της οδού Διονυσίου Αρεοπαγίτου και οδηγεί σε ένα είδος «γέφυρας» της οποίας τα γυάλινα δάπεδα επιτρέπουν να παρατηρήσει κανείς τον υποδειγματικό ανασκαφικό χώρο που βρίσκεται από κάτω. Το στέγαστρό της δεν έχει τοποθετηθεί για ομορφιά ή για κύρος της εισόδου. Ουσιαστικά προστατεύει αυτά τα ανασκαφικά ευρήματα. Μπαίνοντας κανείς στο ισόγειο βρίσκεται στο χώρο των εκδοτηρίων και στο παρακείμενο άνετο και κομψό βεστιάριο επισκεπτών. Στο ίδιο επίπεδο υπάρχει μια αίθουσα 500 τ.μ. για περιοδικές εκθέσεις αρχαιολογικού ενδιαφέροντος (κυρίως γύρω από το τι συνέβαινε σε άλλες περιοχές του πλανήτη, την ίδια χρονική περίοδο με αυτήν που καλύπτουν τα μόνιμα εκθέματα του ΝΜΑ). Υπάρχει και ένα αμφιθέατρο 200 θέσεων, όπου θα γίνονται προβολές για το κοινό, διαλέξεις και συνέδρια. Στο ισόγειο βρίσκονται επίσης το κεντρικό πωλητήριο του ΝΜΑ (μεγάλο, υπερσύγχρονο και με όλα όσα οφείλει να έχει σήμερα ένα καλό πωλητήριο), καθώς και ένα βιβλιοπωλείο που υπόσχεται να ικανοποιήσει και τους πιο παθιασμένους αναγνώστες.

Το αμέσως επόμενο επίπεδο είναι ένας ενδιάμεσος χώρος (που οι εξοικειωμένοι με το ΝΜΑ ονομάζουν «πατάρι»). Εκεί βρίσκονται το  κυλικείο-εστιατόριο (με θέα προς τον ιερό βράχο), ένας χώρος καθιστικού με παροχή πρόσβασης στο ίντερνετ και μικρότερα καθιστικά, για να συγκεντρώνονται ομάδες επισκεπτών πριν συνεχίσουν την πορεία τους (δηλαδή μικρά σαλόνια για να δίνουν ραντεβού τα γκρουπ των τουριστών ή για να ξεκουράζονται όσοι δεν θέλουν να καταναλώσουν κάτι στο καφέ). Η ανάβαση στους κύριους εκθεσιακούς χώρους γίνεται από μια φαρδιά ράμπα, στην οποία έχουν τοποθετηθεί εκθέματα. Για κείνους που δεν θα ήθελαν ή δεν θα άντεχαν να ανέβουν από τη ράμπα, υπάρχουν κυλιόμενες και ασανσέρ για τους επάνω ορόφους.

Προτού προγραμματίσει κάποιος την επίσκεψή του στο ΝΜΑ αξίζει να επισκεφθεί την ιστοσελίδα www.theacropolismuseum.gr για πληρέστερη ενημέρωση για τη διαδρομή μέσα στο μουσείο. Επιπλέον, παρέχεται υπηρεσία e-ticketing, δηλαδή ηλεκτρονική κράτηση εισιτηρίων προς αποφυγή της αναμονής στα εκδοτήρια (ας σημειωθεί ότι για μία εβδομάδα μετά τα εγκαίνια το μουσείο θα επισκέπτονται μόνο όσοι έχουν προμηθευτεί εισιτήρια μέσω αυτής της υπηρεσίας. Τα εκδοτήρια του μουσείου θα λειτουργήσουν μετά).

Ολόκληρη την τελετή των εγκαινίων θα αναμεταδώσει η ΕΡΤ live το Σάββατο 20/6 από τις 6 το απόγευμα.