Εικαστικα

Η θέα από τα δωμάτια του Καταστήματος Κράτησης του Ελεώνα Θηβών

Μια έκθεση από γυναίκες που άνοιξαν την ψυχή τους στο χαρτί

«Ήταν μία ακόμη Πέμπτη, 2-3 μήνες μετά την έναρξη της ομάδας. Στην λήξη της, αποχαιρετιστήκαμε με τις κρατούμενες.

- Καλό απόγευμα κορίτσια!

- Γεια σου Άλκηστη, καλή εβδομάδα!

Αναρωτιέμαι: «Μου εύχονται καλή εβδομάδα και είναι ημέρα Πέμπτη! Μάλλον μπερδεύτηκαν». Τις κοιτώ με απορία.

- Τις Πέμπτες ξεκινάει η εβδομάδα μας. Κάθε Πέμπτη μηδενίζει το κοντέρ και ξεκινάμε πάλι από την αρχή!

Κουνάω συγκαταβατικά το κεφάλι και φεύγω σιωπηλή και συγκινημένη» λέει η κοινωνική λειτουργός και συντονίστρια της Εικαστικής Έκφρασης του Καταστήματος Κράτησης Γυναικών του Ελεώνα Θηβών, Άλκηστις Μπούρα.

Από τις αρχές του Νοέμβρη λειτουργεί στο Κ.Κ. Ελεώνα Θηβών ομάδα Εικαστικής Έκφρασης. Με την πρωτοβουλία του Δικτύου Στήριξης Φυλακισμένων και Αποφυλακισμένων Γυναικών και την εξ’ ολοκλήρου χρηματοδότηση της Εταιρείας ΕΜΑ Α.Ε. για 2,5 ώρες κάθε εβδομάδα οι κρατούμενες αφήνονται ελεύθερες να εκφράσουν πηγαία στο χαρτί σκέψεις, συναισθήματα, προβληματισμούς, δυσκολίες, αναζητήσεις και σημαντικά γεγονότα της ζωής τους. Στο τέλος, τα μέλη παρουσιάζουν τα έργα τους στη ομάδα.

Όλα τα έργα θα εκτεθούν στον χώρο Τέχνης και Πολιτισμού «Δωμάτιο με θέα» στην έκθεση «Η Θέα από Μέσα». Τα σημειώματα των γυναικών που συμμετείχαν στο εργαστήριο και στην έκθεση είναι συγκλονιστικά:

Η Πέμπτη είναι για μένα η μέρα που γεννήθηκα και κάποια στιγμή ξαναγεννήθηκα. Η Πέμπτη είναι η μέρα που τα μηδενίζω όλα και αρχίζω να σχεδιάζω και να ονειρεύομαι από την αρχή. Εδώ στο υπόγειο, το εργαστήρι αυτό είναι η μικρή μου όαση μακρυά από ενοχλητικούς ήχους, εικόνες και καταστάσεις που με στεναχωρούνε. Η σιωπή που υπάρχει εδώ με βοηθάει να δω καλύτερα τη «θέα από μέσα μου». Οι προβολές του μυαλού μου ζωντανεύουν στο χαρτί κάθε φορά που δημιουργώ, έτσι ζω στο σύμπαν που εγώ επιθυμώ παρέα με τα αγαπημένα μου πρόσωπα. Τους έχω με αυτό τον τρόπο δίπλα μου συνεχώς και αυτό με βοηθάει να μην ξεχνάω ποτέ ποια πραγματικά είμαι.

-Bzzz

Μία μικρή κοινωνία με διαφορετικούς ανθρώπους όσο αφορά την ψυχοσύνθεσή τους, την ποινή τους, την διαφορετικότητά τους. Μέσα σ' αυτούς και εγώ κουβαλώντας την αρρώστια μου. Ανακουφιζόμουν μόνο εάν ήμουν στο κρεββάτι σκεπασμένη ολόκληρη χωρίς να θέλω να δω φως ή να ακούω την φωνή τους. Τότε ήρθε το πρόγραμμα εικαστικών - ζωγραφικής. Στην αρχή δεν ήθελα να πάω αλλά μέσα μου κάτι μου έλεγε ότι δεν έπρεπε να γίνω φυτό. Άρχισα να ζωγραφίζω, έβγαλα τον θυμό μου, την οργή μου, όλα μου τα συναισθήματα. Έπαιζα σαν μικρό παιδί. Αυτό το πρόγραμμα για μένα είναι και θα είναι ένα είδος ψυχοθεραπείας. Με βοήθησε πάρα πολύ. Μου έδωσε την δυνατότητα να ανοίξω νέους ορίζοντες, να ανοίξω τον εαυτό μου και ήταν η βάση για την πιο θεαματική μου εξέλιξη.

-Χρ. Ακ.

Η φυλακή είναι ένας χώρος που επηρεάζει έντονα την ψυχή ενός φυλακισμένου και μπορεί, αν χρησιμοποιηθεί σωστά, να γίνει τόπος γέννησης πολλών συναισθημάτων τα οποία ζητούν μία διέξοδο. Αυτή λοιπόν την διέξοδο των συναισθημάτων εκπληρώνει η ομάδα της εικαστικής έκφρασης. Μέσα από την ομάδα, με τις δραστηριότητές μας, συνειδητοποίησα την μηδαμινότητά μου στο να επιλέγω ανάμεσα σε αυτά που μπορώ να καταλάβω και σε αυτά που πρέπει να ξεχάσω, έχοντας σαν σκοπό πάντα να αλλάξω τον εαυτό μου. Στην ομάδα ελευθερώνομαι, πετάω με την φαντασία πέρα από τα όρια της αλήθειας, πέρα από την βρωμιά του ψέμματος και τους κανόνες της σιωπής. Αφήνομαι στην φαντασία και στην γλώσσα των χρωμάτων δημιουργώντας έργα χωρίς να πρέπει κάτι να θυμηθώ, να εξηγήσω ή να απολογηθώ. Εδώ, διαμορφώνεται το κατάλληλο πλαίσιο για την επίτευξη της αρμονίας και ειρηνικής συνύπαρξης καλλιεργώντας πνεύμα ανοχής και ανεκτικότητας προς την διαφορετικότητα των άλλων. Η ομάδα συμβάλλει στη διαμόρφωση υγειών διαπροσωπικών σχέσεων που χαρακτηρίζονται από ανιδιοτέλεια και φιλική διάθεση. Χωρίς στοιχεία ανταγωνισμού και συγκρουσιακού κλίματος ενισχύει την ψυχή μου με υπομονή, εγκαρτέρηση και αντοχή. Διαμορφώνει πνεύμα συνεργασίας και συλλογικότητας απελευθερώνοντάς μας από την καταπιεσμένη και εξοντωτική καθημερινότητα. Εύχομαι, όλοι οι κρατούμενοι να έχουν την ευκαιρία μέσω των όποιων διδακτικών και εκπαιδευτικών προγραμμάτων να ανασυρθούν από την ηθική δυστυχία την οποία η τιμωρία απλά θα μεγέθυνε. Μέσα από μια δημιουργική ομάδα να βγουν από τις κρυφές διαδρομές και τις σκοτεινές κρυψώνες του μυαλού στο φως της αλήθειας.

-Α.Κ.

Στην ομάδα, όταν ξεκίνησα αισθανόμουν πολύ άσχημα και μειονεκτικά απέναντι στους υπόλοιπους. Ηρεμούσα όταν πήγαινα στην ομάδα γιατί δεν είχε φασαρίες και μεγάφωνα. Κάποια στιγμή, μία φράση ενός μέλους με στεναχώρησε και είπα ότι θα σταματήσω γιατί δεν θέλω άλλο πόνο. Ύστερα το σκέφτηκα και αποφάσισα ότι δεν αξίζει για κανέναν να χάσω τέτοια ευκαιρία που μου δίνεται και έτσι δεν σταμάτησα. Με βοηθάει πάρα πολύ η ομάδα και ενώ είχα πάθει κατάθλιψη, τώρα είμαι καλά!

-Μ.Β.

Η αγάπη μου για τη ζωγραφική και τη δημιουργία με οδήγησε να συμμετάσχω στην ομάδα Εικαστικής Έκφρασης. Μία μικρή αλλά θαυματουργή ομάδα μέσα στο μεγάλο πληθυσμό αυτού του καταστήματος κράτησης. Η ελευθερία που νιώθω ζωγραφίζοντας με το συναίσθημα και όχι όπως είχα συνηθίσει να ζωγραφίζω τόσα χρόνια πριν, «ακαδημαϊκά», όπως επισημαίνει η Άλκηστις, η συντονίστρια της ομάδας –ο άνθρωπός μας όπως την αποκαλώ εγώ– μου δίνει δύναμη και ξεχνάω πού βρίσκομαι τους τελευταίους 27 μήνες. Είναι για μένα ένα 2 1/2ωρο ταξίδι χρωμάτων, συναισθημάτων, σκέψεων, ηρεμίας, δημιουργίας και εξέλιξης. Η συμμετοχή μου στην ομάδα είναι γέμισμα μπαταριών μέχρι την επόμενη συνάντηση. Παίζοντας πάνω στο χαρτί και εκφράζοντας συναισθήματα και όχι ζωγραφίζοντας με τη λογική ή την αποτύπωση κάποιας συγκεκριμένης εικόνας, είναι φοβερό το τελικό αποτέλεσμα του κάθε έργου. Ελπίζω να υπάρχει πάντα η δυνατότητα να γίνονται σε τέτοιους χώρους αντίστοιχα προγράμματα από ανθρώπους που αγαπάνε πραγματικά αυτό που κάνουν. Γιατί είναι σημαντικό για την ψυχολογική μας κατάσταση εδώ που βρισκόμαστε! Πόση χαρά μου δίνει το πρόγραμμα που είναι ένα διάλειμμα από την καθημερινότητα εδώ. Η ελευθερία της δημιουργίας για μένα είναι ψυχοθεραπεία.

-Κ.Π.

Η ώρα των εικαστικών είναι η μοναδική ώρα που αναπνέω. Ο χορηγός, η συντονίστρια, το Δίκτυο, η ομάδα και η διαδικασία, μου δίνουν την δυνατότητα να παίξω με τα χρώματα, να ξεχαστώ, να ονειρευτώ, να αποπλανηθώ. Είναι λύτρωση. Ευχαριστώ.

Ζωγραφική και κουβεντούλα. Στην αρχή φαίνεται εύκολο, για μένα ακόμη πιο εύκολο γιατί γνωρίζω τη συντονίστρια από προηγούμενο πρόγραμμα. Αποδεικνύεται όμως τελικά πιο δύσκολο για τις περισσότερες. Για καλή μου τύχη από χαρακτήρα είμαι πιο ευθύς από άλλες κυρίες και χωρίς σοβαρά προβλήματα για να έχω θέματα με τον εαυτό μου. Έτσι συνειδητοποίησα ακούγοντας και τις υπόλοιπες γυναίκες πόσο σημαντική δουλειά γίνεται μέσα από απλά πράγματα, λίγες κουβέντες, υγρές ματιές, αμήχανα χαμόγελα, ιδρωμένα χέρια. Πόσο ουσιαστική δουλειά γίνεται όταν δένει πια η ομάδα και η συντονίστρια θέλει πραγματικά να ασχοληθεί. Είναι καλό, θετικό, μοντέρνο να υπάρχουν τέτοια προγράμματα ειδικά σε σωφρονιστικά ιδρύματα. Το μυστικό λοιπόν και πάλι δεν είναι τα προγράμματα αλλά οι άνθρωποι που θα τα εφαρμόσουν ώστε να αναγκάζουν αυτόν τον ταλαίπωρο κρατούμενο –ακόμη και αυτόν που δεν θέλει καν να βγει από τον θάλαμό του– να σηκώνεται στα πόδια του και να συμμετέχει σε κάτι λυτρωτικό που, μέχρι να το ζήσει, δεν ξέρει πόσο λυτρωτικό και ευχάριστο καταλήγει να είναι. Σε μένα, το πρόγραμμα προσφέρει πολλά –πέρα από τις ώρες που περνώ ευχάριστα– γνωριμία σε βάθος με άτομα για τα οποία είχα διαφορετική άποψη, συνειδητοποίηση του πόσο καλή ζωή έχω ζήσει, πόσο καλή παιδική ηλικία είχα, πόσο αγάπη και φροντίδα έχω πάρει, πόσο υπέροχη οικογένεια είχα και έχω, πόσο πλούσια είμαι σε αναμνήσεις καλές και κακές. Αυτά που έχω στη ζωή μου, αγάπη, καλούς γονείς, υπέροχους φίλους, όμορφο σπιτικό, υγιή σεξουαλική ζωή, τα θεωρούσα δεδομένα και ευκόλως εννοούμενα. Μέσα στην φυλακή συνειδητοποίησα ότι είμαι πολύ τυχερός άνθρωπος που τα έχω όλα αυτά γιατί η πλειονότητα των κρατουμένων τα έχει στερηθεί. Για μένα, αυτό το πρόγραμμα είναι σωτήριο γιατί μου επιβεβαιώνει για άλλη μια φορά πόσο ευλογημένη γυναίκα είμαι. Θα μου πείτε «Ευλογημένη στη φυλακή;». Ναι, γιατί μόνον όταν ζήσεις τον απόλυτο «θάνατο», το απόλυτο «τίποτα» βλέπεις πόσο φωτεινή ήταν και είναι η ζωή σου (αν ήταν και είναι βέβαια!). Ελπίζω σε όλους τους ανθρώπους που περνάνε από αυτά τα προγράμματα να μείνει ένα ίχνος, ένα αποτύπωμα που θα τους βοηθήσει να γνωρίσουν καλύτερα τον εσώτερο εαυτό τους. Μεγάλη υπόθεση η Ελπίδα !!!

-Κ.Π.