ΑΝΤΡΕΣ | Η σιωπή, η επιθυμία, η μνήμη: Όταν το ανδρικό σώμα γίνεται καμβάς

Ο χώρος τέχνης ΔΩΜΑΤΙΟ στην οδό Σολωμού 55, στην καρδιά της Αθήνας, παρουσιάζει από τις 4 Απριλίου έως τις 10 Μαΐου 2025 την ομαδική έκθεση με τίτλο «ΑΝΤΡΕΣ». Πρόκειται για μια πολυφωνική και πολυμεσική προσέγγιση του ανδρικού προσδιορισμού, της σεξουαλικότητας, της τραυματικής μνήμης, της σάρκας, της επιθυμίας, αλλά και του παιχνιδιού – στο όριο της μεταμόρφωσης και της αποδοχής. Η έκθεση είναι αυστηρά κατάλληλη για άνω των 18 ετών, και δικαίως· όχι εξαιτίας της πρόκλησης, αλλά εξαιτίας της ειλικρίνειας.

ΑΝΤΡΕΣ | Δεν είναι απλώς μια έκθεση για τους άντρες. Είναι μια έκθεση μέσα στον άντρα

Μέρος Πρώτο | Η Πύλη Της Εξομολόγησης

Μπαίνω στον χώρο και ο κόσμος πίσω μου χάνεται σχεδόν αθόρυβα. Το φως είναι απαλό, αλλά αποφασιστικό. Δεν με καίει – με στριμώχνει απαλά στη σιωπή μου. Κι εκεί αρχίζουν όλα. Από την αρχή νιώθεις πως πρόκειται για δύο δωμάτια. Δύο διακριτές σφαίρες, σχεδόν σαν δύο όψεις του ίδιου νου. Κάθε χώρος έχει τον δικό του παλμό. Και κάθε βήμα σε μεταφέρει βαθύτερα.

Στέκομαι μπροστά σε σώματα· όχι «αντρικά» με τη στερεοτυπική έννοια, αλλά ανθρώπινα, με όλη τη φλόγα, την εκκρεμότητα και τη γυμνή τους υπόσταση. Φωτογραφίες σε κόκκινες αποχρώσεις – λουσμένες σε ένα φως που μοιάζει να έρχεται από μέσα προς τα έξω. Σαν να έχουν φωτογραφηθεί από το ίδιο τους το σπλάχνο.

Με νοιάζει μόνο ότι κάποιος τόλμησε να δείξει. Να μιλήσει χωρίς λόγια για εκείνες τις νύχτες που το σώμα δεν είναι εργαλείο, αλλά φόβος και ανάγκη μαζί. Δεν υπάρχει εδώ ηρωισμός· υπάρχει επιβίωση. Δεν υπάρχει επίδειξη· υπάρχει αποδοχή. Οι φωτογραφίες δεν είναι κραυγές· είναι ψίθυροι. Κι εγώ, καθώς τις προσπερνώ, νιώθω να τις κουβαλάω ήδη σαν σημάδια κάτω απ’ το δέρμα. Το ανδρικό σώμα –απομονωμένο, λυγισμένο, εκτεθειμένο– δεν είναι εδώ σύμβολο δύναμης· είναι έδαφος νοήματος.

Κάπου αλλού, εκτυπώσεις σε σειρά, σαν σελίδες ημερολογίου απλωμένες σιωπηλά. Μια εσωτερική αφήγηση που δεν ακολουθεί σειρά χρονολογική, αλλά συναισθηματική. Μια ιστορία της επιθυμίας, της ανάμνησης, της σιωπηλής εξομολόγησης. Ίσως γι’ αυτό συγκινούμαι. Δεν είναι τα σώματα που με σοκάρουν· είναι το γεγονός ότι δεν ντρέπονται για την αλήθεια τους.

Μέρος Δεύτερο | Στα Ενδότερα Του Μυαλού

Προχωρώ και το τοπίο αλλάζει. Κάτι λιγότερο φωτογενές και περισσότερο πρωτογενές. Εδώ η σάρκα μετατρέπεται σε μήνυμα. Ένα γουρουνίσιο κεφάλι –ρεαλιστικό, σχεδόν κλινικό– τοποθετημένο σαν σήμα ενός ξεχασμένου εφιάλτη. Κι όμως, δεν με τρομάζει. Αντιθέτως. Νιώθω μια περίεργη τρυφερότητα για την ανθρώπινη κτηνωδία που κουβαλάμε. Δεν μιλάει για βία μόνο. Μιλάει για τα όρια – πού ξεκινά ο άντρας και πού τελειώνει ο ρόλος του;

Δίπλα, ένα τεχνητό κομμάτι μηρού, γυμνό, ωμό, μα εντελώς «κατασκευασμένο», φέρει χαραγμένη πάνω του τη φράση «J’adore gore». Μια ερωτική ομολογία ή μια κοινωνική κατάθεση; Μια ειρωνική υπενθύμιση του τρόπου με τον οποίο ο άντρας μαθαίνει να επιθυμεί και ταυτόχρονα να τιμωρεί την επιθυμία του;

Σκύβω μπροστά, όχι για να διαβάσω καλύτερα, αλλά γιατί νιώθω πως πρέπει να υποκλιθώ μπροστά σ’ αυτό το έργο. Όχι από δέος· από αναγνώριση. Από την επίγνωση πως πολλές φορές ο τρόμος και η ευχαρίστηση φορούν το ίδιο δέρμα. Εδώ ο άντρας δεν εξιδανικεύεται. Δεν εξαγνίζεται. Δεν κατηγορείται. Απλώς εκτίθεται.

Ακριβώς δίπλα, ένα πορτρέτο. Στο βλέμμα του δεν υπάρχει ενοχή, μα ούτε και αθωότητα. Υπάρχει κάτι το αινιγματικό, σχεδόν ανησυχητικό. Το βλέμμα παγώνει. Η παρουσία του δεν είναι άδεια, ούτε απλώς μνημονική. Κουβαλάει κάτι. Η έκθεση δεν το σχολιάζει. Μας αφήνει να σταθούμε απέναντί του και να επιλέξουμε μόνοι μας πώς θα τον αντέξουμε.

Λίγο πιο πέρα, μια φωτογραφία γύρω από τραπέζι. Όχι οικογένεια. Όχι χαλαρότητα. Παρουσίες που δεν είναι εκεί για να γιορτάσουν – είναι εκεί για να επιτηρήσουν. Και στο κέντρο κάποιος που κάποτε ανήκε και δεν ανήκει πια. Η σύγχυση και η εξουσία δένουν μεταξύ τους. Το οικείο μετατρέπεται σε άβολο. Το ασφαλές σε απειλητικό.

Μέρος Τρίτο | Η Σκηνή Του Παιχνιδιού Και Του Πόνου

Καθώς συνεχίζω να περπατώ, τα βήματά μου με φέρνουν μπροστά σε κάτι που μοιάζει παιχνιδιάρικο – κι όμως δεν είναι. Μικρές κεραμικές κατασκευές, τοποθετημένες με χιούμορ και αιχμηρή ειρωνεία. Ό,τι δείχνει αφελές δεν είναι. Κάθε μορφή που μοιάζει ανάλαφρη κουβαλάει βάθος. Σαν να παίζεται εδώ ένα παιχνίδι με τον ίδιο τον ρόλο του ανδρικού βλέμματος. Δεν είναι παιχνίδια. Είναι αναμνήσεις από το πώς μας δίδαξαν να παίζουμε με την ταυτότητά μας, χωρίς να έχουμε καταλάβει ποτέ ποιοι πραγματικά είμαστε. Είναι η γύμνια της ανδρικής ψυχής, μεταμορφωμένη σε κεραμικό. Χιουμοριστικό. Εύθραυστο. Και βαθιά αληθινό.

Λίγο πιο πέρα, σχέδια πυγμάχων, κορμιά έτοιμα για σύγκρουση. Όχι όμως με άλλους· με τον ίδιο τους τον εαυτό. Οι φιγούρες μοιάζουν να τρέμουν από την ένταση, όχι από τον αγώνα. Σαν να σηκώνουν τις γροθιές τους απέναντι σ’ αυτό το «πρέπει», που ζει μέσα σε κάθε άντρα – αυτό που τον σπρώχνει να παλέψει, να υπερασπιστεί, να μη δείξει πόνο. Και τότε εμφανίζεται μπροστά μου –σχεδόν κεντρικός, επιβλητικός– ο άντρας που ουρεί όρθιος, φορώντας μόνο κάλτσες. Δεν υπάρχει καμία ντροπή, καμία προσβολή, καμία πρόκληση. Υπάρχει μονάχα παρουσία. Ένας άνθρωπος. Ακέραιος στην αδυναμία του, όρθιος απέναντι στην ανάγκη του, ξεγυμνωμένος χωρίς να εκτεθεί.

Σ’ αυτό το έργο, ίσως περισσότερο από κάθε άλλο, νιώθω να καταρρέουν τα όρια του δημόσιου και του ιδιωτικού εαυτού. Είναι η ίδια η ζωή που ξετυλίγεται χωρίς περιτύλιγμα. Η λειτουργία του σώματος ως χειρονομία καθαρής αποδοχής. Ένα κάλεσμα προς όλους μας να σταθούμε με απλότητα, με το βάρος και τη χάρη της ύπαρξής μας. Και μετά… η τοιχογραφία. Κόκκινη. Σχεδόν αιματώδης. Μια γιγαντιαία ανδρική φιγούρα, εν μέρει θεός, εν μέρει τέρας, εν μέρει παιδί. Τα χαρακτηριστικά του δυνατά, όμως ασταθή – σαν να φτιάχτηκε με τα δάχτυλα και τις ενοχές ενός κόσμου που δεν ξέρει πια τι να κάνει με τον άντρα.

Κι εγώ;

Στέκομαι απέναντί της, μικρός. Μα για πρώτη φορά δεν νιώθω ντροπή. Ούτε οργή. Νιώθω ότι ανήκω. Ότι αυτή η έκθεση δεν με κατηγορεί. Δεν με φοβάται. Δεν με τιμωρεί. Με καλεί. Με αγκαλιάζει. Ίσως τελικά δεν ήρθα εδώ για να δω τέχνη. Ίσως ήρθα για να με συναντήσω.

Μέρος Τέταρτο | Η Έξοδος – ή Αλλιώς, Η Επιστροφή Στον Εαυτό

Καθώς πλησιάζω στην έξοδο του χώρου, αισθάνομαι πιο γυμνός απ’ ό,τι όταν μπήκα. Όχι σωματικά· υπαρξιακά. Και μαζί πιο ελαφρύς. Όχι γιατί είδα κάτι που δεν ήξερα, αλλά γιατί κάποιος μου το έδειξε χωρίς να με κρίνει. Η έκθεση «ΑΝΤΡΕΣ» δεν είναι μια κραυγή. Είναι ένα βλέμμα. Ένα βλέμμα καθαρό, διαπεραστικό, χωρίς κακία. Χωρίς ντροπή. Ένα βλέμμα που μπορεί να πει: «Ναι, είμαι αυτός. Είμαι το σώμα μου, οι φόβοι μου, οι σκιές μου. Και μπορώ να αγαπηθώ έτσι όπως είμαι».

Αν κάτι κατάφερε αυτή η έκθεση, είναι να μου θυμίσει πως η ανδρική ύπαρξη δεν είναι απλώς ρόλος – είναι διαδρομή. Και πως η πιο τίμια τέχνη είναι αυτή που δεν φοβάται να δείξει τη διαδρομή με όλα της τα σημάδια. Οι δημιουργοί δεν μιλούν από θέση ισχύος. Μιλούν από θέση οικειότητας. Από μέσα. Από δίπλα. Μοιάζει σαν να άνοιξαν ένα κοινό δωμάτιο και να μας κάλεσαν όλους να σταθούμε εκεί, χωρίς προσωπείο, χωρίς άμυνες. Ο καθένας να δει – όχι τους άλλους, αλλά εκείνον που έχει κρύψει βαθιά μέσα του.

Δεν είναι τυχαίο που η έκθεση αυτή γίνεται στο ΔΩΜΑΤΙΟ. Δεν πρόκειται απλώς για έναν φυσικό χώρο. Είναι ένα εσωτερικό δωμάτιο, σαν αυτό που έχουμε όλοι μέσα μας – εκεί που αφήνουμε τα άπλυτα της ψυχής, τις αναμνήσεις, τα λάθη, τις επιθυμίες, τις ενοχές, τα «δεν είμαι αρκετός», τα «θέλω να ουρλιάξω, αλλά δεν πρέπει».

Η έκθεση «ΑΝΤΡΕΣ» ανοίγει την πόρτα αυτού του δωματίου. Και μας αφήνει να μπούμε χωρίς παπούτσια, χωρίς μάσκες, χωρίς οδηγίες. Ίσως αυτή να είναι η πιο πολιτική, η πιο ερωτική, και ταυτόχρονα η πιο ανθρώπινη χειρονομία της εποχής μας. Δεν φεύγω από την έκθεση με συμπεράσματα. Φεύγω με ερωτήματα. Φεύγω πιο κοντά. Φεύγω λίγο περισσότερο εγώ.

— Αλέων

Για την έκθεση «ΑΝΤΡΕΣ», αλλά και για όσα τους εμπνέουν μας μίλησαν οι επιμελητές της, Mummy Maskara και Chris Zinas

Mummy Maskara

— Γιατί επιλέξατε αυτή τη μορφή τέχνης;

Έχω ανάγκη να οπτικοποιηθούν οι σκέψεις μου, και αυτή η προσωπική έκφραση και ελευθερία ενσαρκώνεται μέσα από την περσόνα μου, τη Mummy Maskara. Αυτή δίνει ύπαρξη στα όνειρα, στις σκέψεις και στις φαντασιώσεις μου. Η λέξη Maskara είναι ένα λογοπαίγνιο με τις λέξεις mask και mascara, ως αναφορά στη μάσκα και στα πρώτα παραδείγματα μακιγιάζ στο ανθρώπινο πρόσωπο πριν από πολλούς αιώνες.

— Από πού αντλείτε έμπνευση;

Με εμπνέει βαθιά ο άνθρωπος, οι ιδιότητες και η κληρονομιά που αφήνει μετά τον θάνατο. Μέσα από την τέχνη μου μιλάω για πολιτισμούς, έθιμα, ιστορικά γεγονότα και μύθους. Στόχος μου είναι να παρουσιάσω κάθε είδους εκδήλωση και φαντασία της ανθρώπινης ύπαρξης. Με απασχολούν επίσης το υποσυνείδητο και τα όνειρα – αυτές οι προσωπικές εικόνες και οι εξωπραγματικές εμπειρίες που συχνά καθορίζουν τις κινήσεις μου.

→ Η Mummy Maskara είναι μια αυτοδίδακτη δημιουργός χειροποίητων μασκών και άλλων αντικειμένων καθώς και περφόρμερ. Ο καλλιτέχνης πίσω από τη Mummy Maskara εμπνέεται βαθιά από τις εικόνες, τις εμπειρίες και τις επιθυμίες από το υποσυνείδητό του, που παρουσιάζονται σε κάθε νέα μάσκα, κοστούμι ή σκηνικό. Συλλέγει αντικείμενα που έχουν προσωπικό συμβολισμό και τα προσθέτει στις μάσκες που δημιουργεί. Η τέχνη του είναι αυθόρμητη, με γνώμονα τα αντικείμενα που ανακαλύπτει στη φύση ή στην αστική ζωή.

Chris Zinas

Το ΔΩΜΑΤΙΟ δεν είναι απλώς ένας εκθεσιακός χώρος. Είναι ένας χώρος που μοιάζει με δωμάτιο μέσα σου. Δεν είναι ψυχρό λευκό κουτί. Είναι ζεστό, κάπως κλειστό, σε κάνει να νιώσεις ότι μπορείς να δεις κάτι πιο προσωπικό, χωρίς να σε κοιτάνε όλοι. Θέλουμε κάθε έκθεση να δίνει χώρο για σκέψη, αληθινή επαφή – σαν να μπαίνεις σε ένα δωμάτιο που σε περιμένει να πεις ή να ακούσεις κάτι βαθύ.

— Πώς προέκυψε η ανάγκη για μια έκθεση για τη φύση του άντρα;

Ήταν μια ανάγκη που υπήρχε καιρό. Οι άντρες μεγαλώνουμε συνήθως με λίγα λόγια για το πώς νιώθουμε. Δεν μας διδάσκουν να μιλάμε για φόβο, τρυφερότητα, αδυναμία. Κάποια στιγμή ένιωσα ότι αυτό το κενό ήθελε να ακουστεί, όχι ως άμυνα αλλά ως αλήθεια. Θέλαμε να ανοίξουμε έναν χώρο για ερωτήματα: Τι σημαίνει να είσαι άντρας σήμερα; Τι κουβαλάς; Ποιος σε βλέπει; Και, κυρίως, πόσα δεν λες;

Πολλοί άντρες δεν ξέρουν πώς να σταθούν χωρίς τη θέση που τους έδωσε το σύστημα. Όταν έχεις μάθει να έχεις τον «πρώτο λόγο», σου φαίνεται παράξενο να κάνεις χώρο για τους άλλους. Αλλά δεν γίνεται αλλιώς. Για να ζήσουμε όλοι πιο ελεύθερα, χρειάζεται να κατέβουμε από θέσεις και να σταθούμε πλάι πλάι. Χωρίς φόβο ότι χάνουμε κάτι.

Ο σημερινός άντρας ψάχνεται. Δεν του φτάνουν πια οι παλιοί ρόλοι, αλλά δεν έχει βρει εύκολα καινούργιους. Δεν ξέρει πάντα πώς να είναι κοντά, να μιλήσει, να δείξει. Κουβαλάει ευθύνες, αλλά και σιωπές. Η έκθεση δεν προσπαθεί να πει ποιοι είναι οι άντρες. Τους αφήνει να φανούν όπως είναι, με όλα τους. Όχι να τους κρίνει. Να τους ακουμπήσει.

Προχωράμε, αλλά δεν είμαστε ακόμα εκεί. Υπάρχει πολύς κόσμος που νιώθει ελεύθερος να είναι αυτός που είναι αλλά και πολλοί που κρύβονται ή φοβούνται. Η τέχνη μπορεί να βοηθήσει, γιατί κάνει χώρο για ιστορίες που δεν ακούγονται συχνά. Όσο περισσότεροι ακούμε και καταλαβαίνουμε, τόσο λιγότερη ανάγκη θα έχουμε για ετικέτες.

Αλήθεια, δεν είναι έκθεση για παιδιά – και το λέμε και ρητά, γιατί το υλικό είναι σωματικό, δύσκολο, βαθιά προσωπικό. Αλλά αν έπρεπε να τους μιλήσω, θα έλεγα κάτι απλό: ότι εδώ οι καλλιτέχνες προσπάθησαν να δείξουν πώς είναι να είσαι ένας άνθρωπος που δεν έχει πάντα απαντήσεις. Που κάνει ερωτήσεις για το σώμα του, για το πώς μεγαλώνει, το πώς νιώθει μέσα του. Και ότι είναι εντάξει να μην ξέρεις. Αρκεί να ρωτάς με αλήθεια.

→ Ο Chris Zinas είναι φωτογράφος πορτρέτων και εξειδικεύεται στις φωτογραφίσεις σε στούντιο. Είναι απόφοιτος του τμήματος Φωτογραφίας και Οπτικοακουστικών Τεχνών του ΠαΔΑ με μεταπτυχιακό στο Communication Design από το Royal College of Art του Λονδίνου.

Ο χώρος τέχνης ΔΩΜΑΤΙΟ παρουσιάζει την ομαδική έκθεση «ΑΝΤΡΕΣ», 56 εικαστικοί καλλιτέχνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό εκθέτουν τα έργα τους εμπνεόμενοι από το ανδρικό σώμα και, με μια πιο γενική έννοια, την ύπαρξη του άντρα. Χωρίς λογοκρισία, κοινωνικούς φραγμούς και στερεότυπα, παρουσιάζεται μια σύγχρονη οπτική για την ανδρική φύση. Κατά τη διάρκεια της έκθεσης και των εγκαινίων θα πραγματοποιούνται στον χώρο live performances. Τη καλλιτεχνική επιμέλεια έχουν η performance artist Mummy Maskara και ο φωτογράφος Chris Zinas.

♥ Η έκθεση είναι κατάλληλη για άνω των 18 ετών.

• Διάρκεια έκθεσης: Παρασκευή 4 Απριλίου έως Σάββατο 10 Μαΐου, 2025 / Εκτός της Μεγάλης Εβδομάδας
• Εγκαίνια: Παρασκευή 4 Απριλίου από τις 19.00 έως τις 23.30
• Ώρες λειτουργίας: Τετάρτη έως Σάββατο 17.00 με 22.00
• Είσοδος ελεύθερη

Xώρος Tέχνης ΔΩΜΑΤΙΟ / Domatio Art Space / Σολωμού 55 / Ομόνοια, 7ος όροφος / Τ.: 690 911 2582