Τι συμβαίνει με τα έργα Τέχνης που δεν... αρέσουν στο υπουργείο Πολιτισμού του Κατάρ;
Ένα έργο της Τουρκάλας καλλιτέχνιδας İnci Eviner, το οποίο εξερευνά τις απεικονίσεις του χαρεμιού ανά τους αιώνες, αποσύρθηκε την τελευταία στιγμή από έκθεση στο Αραβικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (Mathaf) στη Ντόχα του Κατάρ, με απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού του εμιράτου.
Το έργο, με τίτλο Harem (2009), επρόκειτο να εκτεθεί στην έκθεση Seeing Is Believing: The Art and Influence of Gérôme, που άνοιξε για το κοινό στις 3 Νοεμβρίου (έως τον Φεβρουάριο του 2025). Η έκθεση, που διοργανώθηκε σε συνεργασία με το Μουσείο Lusail του Κατάρ, περιλαμβάνει πάνω από 400 αντικείμενα και «εξετάζει την ευρύτερη επίδραση του κινήματος της ανατολίτικης τέχνης μέσω της φωτογραφίας και σε συνομιλία με έργα σύγχρονης και μοντέρνας τέχνης από τη Δυτική Ασία, τη Βόρεια Αφρική και την Κεντρική Ασία», σύμφωνα με τον ιστότοπο του μουσείου. Η εκτεταμένη έκθεση περιλαμβάνει μεταξύ άλλων δάνεια από το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης.
Η Eviner λέει ότι της τηλεφώνησε η διευθύντρια του Μουσείου Mathaf, Zeina Arida, και την ενημέρωσε ότι, με εντολή του υπουργείου Πολιτισμού, και «χωρίς περαιτέρω εξηγήσεις και συγγνώμη», το έργο της δεν θα συμπεριληφθεί πλέον στην έκθεση. «Σοκαρίστηκα και αναστατώθηκα από αυτή την απόφαση, καθώς το Χαρέμι έχει εκτεθεί ευρέως σε όλο τον κόσμο χωρίς ποτέ να συναντήσω τέτοια αντίδραση», λέει η ίδια.
Η καλλιτέχνις προσθέτει: «Το έργο μου είναι ένα από τα πιο σημαντικά έργα μου. Θεωρώ ότι η περίπτωση της αφαίρεσης του έργου μου από την έκθεση, οδηγεί στο ερώτημα πώς τα δικαιώματα των γυναικών, καθώς και η ελευθερία του λόγου και η ελεύθερη έκφραση της τέχνης, αλλάζουν ανάλογα με τις τοπικές αξίες και [είναι] παγκόσμια ανθρώπινα δικαιώματα. Το Μουσείο Mathaf προσκαλεί επιμελητές και καλλιτέχνες καθώς και άλλους επαγγελματίες της τέχνης από όλο τον κόσμο να νομιμοποιήσουν τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούν τη σύγχρονη τέχνη... Πρέπει να αναρωτηθούμε πώς οι εκθέσεις σύγχρονης τέχνης μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμα εργαλεία για να αποδείξουν μέρος μιας δημοκρατικής κοινωνίας στον κόσμο της τέχνης».
Για την Eviner, το έργο έχει τις ρίζες του στις ιστορικές ιδέες για το φύλο, την αποικιοκρατία και την περίπλοκη θεώρηση του χαρεμιού σε όλη την ιστορία. «Το ενδιαφέρον μου για το χαρέμι με ωθεί να αρθρώσω λόγο γι’ αυτές τις γυναίκες πέρα από το να είναι αντικείμενα γνώσης, δίνοντάς τους φωνή... Νομίζω ότι με κάποια παρέμβαση, αυτές οι γυναίκες [του χαρεμιού] που έχουν φυλακιστεί από το επιστημονικό ταλέντο του καλλιτέχνη, μπορούν να αποκαλύψουν σχέσεις ενδιαφέροντος που βρίσκονται κάτω από [το ζεύγος] της πραγματικότητας και της φαντασίας», λέει η Eviner.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι το Κατάρ έχει ιστορικό περιορισμού της ελευθερίας του λόγου και φυλάκισης πολιτιστικών προσωπικοτήτων με διαφορετικές απόψεις. Το 2020 το εμιράτο εισήγαγε έναν νέο νόμο, ο οποίος, όπως προειδοποιεί η Διεθνής Αμνηστία, θα μειώσει περαιτέρω την ελευθερία έκφρασης του λαού του.
11°
