Η δημοκρατία της παιδείας και η παιδεία της δημοκρατίας: Έκθεση γελοιογραφίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Μία πρωτοποριακή έκθεση γελοιογραφίας καλωσορίζει το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων εορτασμού της επετείου συμπλήρωσης των 60 χρόνων από την ίδρυση και τη λειτουργία του. Τρεις από τους πλέον σημαντικούς σύγχρονους γελοιογράφους, ο Ηλίας Μακρής, ο Ανδρέας Πετρουλάκης και ο Στάθης Σταυρόπουλος («Στάθης») εκθέτουν τα έργα τους και απευθύνονται στο κοινό της Ηπείρου και στις φοιτήτριες και φοιτητές του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, με την έκθεση η οποία φέρει τον τίτλο «Η δημοκρατία της παιδείας και η παιδεία της δημοκρατίας». Πρόκειται για μία σπάνια σύμπραξη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με τους συγκεκριμένους δημιουργούς, οι οποίοι αφήνουν ένα ισχυρό αποτύπωμα στα πολιτικά, δημοσιογραφικά και κοινωνικά δρώμενα της Ελλάδας και εκτός αυτής.

Κοιτώντας τα σκίτσα μια σκέψη κυριαρχεί. Το σκίτσο έχει μια απίστευτη δύναμη που πηγάζει από την ελευθερία που σου δίνει. Δεν απαιτεί ακριβό εξοπλισμό, είναι ελκυστικό γιατί σου φτάνει ένα μολύβι κι ένα κομμάτι χαρτί. Το σκίτσο μονιάζει την τέχνη, την επικοινωνία, τη δημιουργικότητα. Αγγίζει όποιον το δει ανεξάρτητα από το κοινωνικό, μορφωτικό ή οικονομικό του υπόβαθρο. Το σκίτσο είναι ένα εργαλείο σκέπης. Στην ανθρώπινη ιστορία έχει δώσει λύσεις σε προβλήματα αρχιτεκτονικής, μηχανικής, σχεδίου. Το σκίτσο έχει παιδέψει κι έχει εκπαιδεύσει διότι μπορεί να αποδώσει μια ιδέα, ένα συναίσθημα με λίγες γραμμές. 

Ο δημιουργός, ο σκιτσογράφος μεταμορφώνει τον κόσμο γύρω του. Μπορεί και επιβάλλεται να υπερβάλει, να αφαιρεί, να προβάλει τη δική του οπτική. Το χιούμορ, το κεντρικό εργαλείο της γελοιογραφίας, σπάνια χρησιμοποιείται μόνο για διασκέδαση. Το γέλιο ανταμώνει με τη δημιουργική σκέψη. Η σάτιρα είναι ένας δούρειος ίππος, μπορεί να μεταφέρει τα πιο σημαντικά θέματα με ένα μοναδικά δεικτικό τρόπο.

Η γελοιογραφία είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας μας. Μιλάει με αμεσότητα για τις πολιτικές, πολιτιστικές εξελίξεις, τα κοινωνικά προβλήματα. Η γελοιογραφία είναι ένας ιστορικός παλμογράφος. Τα σκίτσα είναι ιστορικά ντοκουμέντα που με σαφήνεια εξιστορούν τα κοινωνικά θέματα. 

Η γελοιογραφία μπορεί να παλεύει με την εξουσία. Ασκεί κριτική με έναν τρόπο που είναι αδύνατο να αγνοηθεί. Ούτε μπορείς να την πολεμήσεις, βασίζεται στη σάτιρα κι έχει αδερφή την υπερβολή. Δίνει φωνή στους ανίσχυρους και την παίρνει από τους ισχυρούς. Μπορεί να ακουμπήσει τις αυθεντίες, να τις κατακρημνίσει ή να τις απογειώσει. Έχει αντοχή στη λογοκρισία. Τα υπονοούμενα που περνάει αγγίζουν τους αναγνώστες. Έχει τη δύναμη να ενημερώνει, να ψυχαγωγεί, να διαμαρτύρεται, να κινητοποιεί. Και τελικά αυτή δεν είναι η αξία μιας έκθεσης; Να βάλει το μυαλό σου να δουλέψει. Να το βγάλει από το κουτί. 

Την έκθεση του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων προλόγισαν η Πρύτανις του κ. Άννα Μπατιστάτου, ο αντιπρύτανης  κ. Ξενοφών Μπίτσικας και η Κοσμήτορας των επιστημών αγωγής κ. Νικολέττα Τσιτσανούδη. Στη διάρκεια των εγκαινίων ακούσαμε από τα χείλη των σκιτσογράφων:

- Το σκίτσο έχει αίσθημα κοινότητας.
- Τη σάτιρα δεν την έβλεπε ποτέ με καλό μάτι η εξουσία, είναι ένα δημόσιο αγαθό, μετά τη γαλλική επανάσταση. Είναι η αναζήτηση της αλήθειας και πάντα ήταν αντιεξουσιαστική.
- Η εξουσία απέναντι στη σάτιρα είναι άλλοτε ευρύχωρη και άλλοτε έχει δυσανεξία. Εμείς οι σκιτσογράφοι είμαστε αδιάβροχοι στις αντιδράσεις. 
- Ο γελοιογράφος που αυτολογοκρίνεται είναι ένας κακός γελοιογράφος. 
- Ένας σκιτσογράφος με το σπαθί του κατακτά θέση στο απυρόβλητο της λογοκρισίας.
- Το σκίτσο εκπαιδεύει τον Τύπο. Ο Τύπος εκπαιδεύεται. Δεν μπορείς να ξεγελάσεις τον αναγνώστη.
- Η γελοιογραφία είναι αισιόδοξο επάγγελμα και όχι σκοτεινό. Είναι φύσει αισιόδοξη η γελοιογραφία.
- Στο ερώτημα προς τον Ανδρέα Πετρουλάκη εάν πρέπει να διαλέξει ένα σκίτσο από τα πολλά, είπε «στα ισοϋψή θέματα, θα διαλέξω πάντα το πιο αστείο!»

Διάρκεια Έκθεσης: 9 – 26 Νοεμβρίου 2024
Εκθεσιακός Χώρος Πολιτιστικού Πολυχώρου «Δημήτρης Χατζής»
Ακτή Μιαούλη & Μετσόβου, Ιωάννινα

Ο Ηλίας Μακρής γεννήθηκε το 1956 στην Αθήνα. Σπούδασε ζωγραφική και χαρακτική στο Βερολίνο και στο Braunschweig της Γερμανίας, από το 1974 έως το 1981. Αποφοίτησε με τη διάκριση του Meisterschüler από το εργαστήριο του καθηγητή Peter Voigt. Από το 1983 ασχολείται επαγγελματικά με την πολιτική γελοιογραφία. Έχει εργαστεί στις εφημερίδες Το Βήμα, Έθνος και από το 1988 είναι μόνιμος συνεργάτης της εφημερίδας Η Καθημερινή. Το 2008 βραβεύτηκε από το Ίδρυμα Μπότση για την προσφορά του στη δημοσιογραφία. Το 2022 έγινε Τακτικό Ιδρυτικό Μέλος της Ιονικής Ακαδημίας 1808. Έχουν εκδοθεί 12 λευκώματα με γελοιογραφίες του.

Ο Ανδρέας Πετρουλάκης γεννήθηκε το 1958 στη Φλώρινα. Πρωτοδημοσίευσε στο Βήματο 1985. Για 15 χρόνια (1985-2000) υπήρξε ο γελοιογράφος της Αυγής. Από το 2000 έως και σήμερα εργάζεται στην Καθημερινή. Στο παρελθόν είχε εργαστεί στις εφημερίδες Πρώτη, Έθνος, Μεσημβρινή και στα περιοδικά Αντί, Μετρό, Κλικ, Μεν, Γαλέρα. Είναι μέλος της Ελληνικής Λέσχης Γελοιογραφίας. Έχει συμμετάσχει σε δεκάδες ομαδικές και ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Ο Στάθης Δ. Σταυρόπουλος («Στάθης») γεννήθηκε το 1955 στον Πύργο Ηλείας. Βραβευμένος Έλληνας γελοιογράφος, κειμενογράφος, ραδιοφωνικός παραγωγός και δημοσιογράφος. Σπούδασε Πολιτικές και Οικονομικές Επιστήμες και σκηνοθεσία κινηματογράφου. Έχει συνεργαστεί με πολλές εφημερίδες (Ριζοσπάστης, Τα Νέα, Ελευθεροτυπία, Real News, Πρώτη, Παρόν, Ποντίκι), ιστοσελίδες και περιοδικά (4 Τροχοί, Αντί, Μετρό, Επίκαιρα). Έχει εκδώσει 33 βιβλία και άλμπουμ με σχέδιά του, συμμετείχε σε πολλές εκθέσεις. Ασχολήθηκε επίσης με τα κινούμενα σχέδια και τη διαφήμιση. Βραβεύτηκε στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.