Ατενίζοντας το μέλλον με το υφάδι του αργαλειού

Η Έφη Μιχάλαρου είναι Κριτικός Τέχνης & Επιμελήτρια Εκθέσεων, έχει εργαστεί και ως δημοσιογράφος πάνω σε θέματα τέχνης και πολιτισμού για πολλά χρόνια ενώ πρόσφατα εξελέγη Ταμίας της Ένωσης Ελλήνων Τεχνοκριτικών- AICA Hellas. Συναντηθήκαμε με αφορμή την τελευταία έκθεση που οργανώνει στην Ύδρα σε 14 διαφορετικούς χώρους του νησιού, με τίτλο «Υφαίνοντας το Μέλλον VII ή Παραδοσιακές Πρακτικές- Σύγχρονο Τραύμα», όπου συμμετέχουν 44 καλλιτέχνιδες. Για να ξεδιπλώσουμε όχι μόνο τις πτυχές ενός project που κλείνει τον κύκλο του από το 2019 μέχρι σήμερα, μέσα από μία μεγάλη διαδρομή από την Αθήνα, στη Λάρισα, τη Σκόδρα, τα Τίρανα, το Παρίσι και τη Σαλαμίνα - πάντα σε θεσμικούς Χώρους- αλλά και για να μας εξηγήσει πως είναι να είναι κανείς δίπατρις και να μοιράζει το χρόνο του με την ίδια άνεση μεταξύ Αθήνας και Παρισιού.

Η έκθεση Υφαίνοντας το Μέλλον συνεχίζει και ολοκληρώνει την πορεία της με το 7ο μέρος στην Ύδρα. Γιατί επιλέξατε την Ύδρα και όχι την Αθήνα, κάτι που κανείς θα περίμενε;
Καταρχάς γιατί η Ύδρα είναι η πατρίδα μου. Η πατρίδα που έχω υιοθετήσει τα τελευταία 30 χρόνια και πηγαίνω ανελλιπώς και κατά δεύτερον γιατί μετά από μία μεγάλη έρευνα στην Αθήνα διαπίστωσα ότι οι χώροι που υπάρχουν -και είναι πολλοί- αρχιτεκτονικά δεν κάλυπταν την ανάγκη του συγκεκριμένου
project. Δεν ήθελα άλλη μία έκθεση σε ένα τετράγωνο ή ορθογώνιο κτίριο και τα έργα παραταγμένα το ένα δίπλα στο άλλο. Φλέρταρα πολλές φορές με την ιδέα της Α.Σ.Κ.Τ. (Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών) και την Αίθουσα Νίκος Κεσσανλής που είναι τεράστια, αλλά κάθε φορά που το σκεφτόμουν κάτι με σταματούσε. Ξέρετε σε αυτές τις εκθέσεις ο χώρος πρέπει να σου μιλάει. Εμένα μ’ ενδιαφέρει πολύ η σχέση της τέχνης με την αρχιτεκτονική. Στην Ύδρα μετά από μεγάλη έρευνα και με την βοήθεια των τριών συνεργατών μου Κώστα Αναστόπουλου (πρώην Δημάρχου Ύδρας), Δημήτρη Λεμπέση (συντρόφου και συνεργάτη μου) και Ανναλίνας Φωτοπούλου (στενής φίλης και συνεργάτιδάς μου- Υπεύθυνη των Εικαστικών Εργαστηρίων του Δήμου Ύδρας) καταλήξαμε, με την εμπειρία τους ως μόνιμοι κάτοικοι του νησιού, σε πολλούς διαφορετικούς χώρους που εμπεριέχουν το ιδιωτικό και το δημόσιο και ταυτόχρονα προσελκύουν ένα ευρύτερο κοινό.

Πρόκειται για μια έκθεση καθαρά εικαστική ή εμπεριέχει κι άλλες δραστηριότητες;
Αμιγώς. Όμως όπως κάθε χρόνο- πέρσι στην Οικία Λαζάρου Κουντουριώτη και πρόπερσι στην Δημοτική Αγορά, αλλά και στις δύο εκθέσεις που επιμελήθηκα αντίστοιχα στο Παράρτημα της Α.Σ.Κ.Τ. στην Ύδρα με νέους εικαστικούς σε συνεργασία με το Α’ Εργαστήρι Γλυπτικής, μετά από πρόσκληση του πρώην Πρύτανη κ. Νίκου Τρανού, οργανώνουμε Ξεναγήσεις και Παιδικά Εργαστήρια.

Αυτή τη χρονιά εκτός από όλα τα παραπάνω, στο κλείσιμο της έκθεσης σε συνεργασία με τον Δήμο Ύδρας, αφού η έκθεση είναι υπό την Αιγίδα του, θα κάνουμε performances, θα προβάλουμε βίντεο και θ’ ακολουθήσει ένας διά ζώσης διάλογος των εικαστικών με το κοινό στην Αίθουσα Μελίνα Μερκούρη.

Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε ότι όλο και περισσότεροι επιμελητές και Μουσεία, ακόμη και στην προηγούμενη Μπιενάλε της Βενετίας, δίνουν έμφαση στην Ύφανση και τη Χειρωναξία. Εσείς ξεκινήσατε το 2019, πρώτη από όλους. Πως προέκυψε η ιδέα;
Η δική μου ιδέα ξεκινά από το 1996 και την Α.Σ.Κ.Τ. όταν στην έκθεση του συλλέκτη Δάκη Ιωάννου "Everything that’s interesting is new", στην οποία εργαζόμουν, η Αμερικανίδα καλλιτέχνιδα Janine Antoni έπλεκε σε έναν μεταμοντέρνο αργαλειό την κουβέρτα των ονείρων της, με την οποία το βράδυ σκεπαζότανε. Εν συνεχεία η μετακόμισή μας με τον Δημήτρη στο Παρίσι το 2015 και η επαφή με όλο και περισσότερα έργα και καλλιτέχνιδες που ασχολούνταν με τη χειρωναξία, όπως: η Sheila Hicks ή η Annie Albers και πολλές άλλες αναζωπύρωσαν την επιθυμία να δημιουργήσω μία ομαδική
πια έκθεση με γυναίκες εικαστικούς και να ιχνηλατήσουμε το θέμα της χειρωναξίας μέσα από τη σύγχρονη τέχνη. Αυτό συνέπεσε και με το γεγονός ότι ετοίμαζα το ντοσιέ μου να μπω στην Ένωση Ελλήνων Τεχνοκριτικών AICA Hellas, όπου ήθελα να ανανεώσω το βιογραφικό μου. Φυσικά δεν φανταζόμουν ότι αυτό το θέμα θα έπαιρνε τις διαστάσεις που πήρε, αλλά ούτε την επιτυχία που όπως γνωρίζετε, έχει το ίδιο το Υφαίνοντας.

Τι σημαίνει το Παρίσι για σας; Τελικά ζείτε στην Αθήνα ή το Παρίσι;
Τρεις μήνες στο Παρίσι όπως συνηθίζω να λέω είναι σαν να κάνεις τρία Μεταπτυχιακά. Το Παρίσι για μένα είναι η δεύτερη πατρίδα μου. Εκεί δεν μου φτάνουν 24 ώρες, με μία όμως πολύ πιο ποιοτική καθημερινότητα και με πάρα πολλά ερεθίσματα όσον αφορά τη δουλειά μου. Με ένα μεσημεριανό διάλειμμα για πικνίκ στα πάρκα όταν το επιτρέπει ο καιρός ή στον Σηκουάνα, με τον Δημήτρη. Το γραφείο μου είναι το καφέ του Pompidou ή του Palais de Tokyo, ενώ δεν λείπει και η χαλάρωση στα χαμάμ και το τσάι με γλυκά στο Μεγάλο Τζαμί στο 5ο διαμέρισμα τα Σαββατοκύριακα.

Η Αθήνα είναι η πόλη που μεγάλωσα, δούλεψα, έχω φίλους, συναδέλφους, δεν αισθάνομαι ότι μου δίνει περισσότερα από το Παρίσι, είναι όμως η σταθερά μου. Οπότε για ν’ απαντήσω μοιράζουμε το χρόνο μας μεταξύ της μιας και της άλλης πόλης, ανάλογα με τις δουλειές και τα project. Πάντως όταν νοσταλγώ τη δημιουργική μοναξιά του διαβάσματος και του γραψίματος, ο νους μου ανατρέχει στο Παρίσι εκεί που δούλεψα το πρώτο μου βιβλίο και ονειρεύομαι να δουλέψω και το τρίτο.

Το δεύτερο που το δουλέψατε; Και μια και μιλάμε για τα βιβλία σας, να υπενθυμίσουμε ότι είναι: «Σε α’ ενικό & β’ πληθυντικό» (Ι & ΙΙ), όπου συγκεντρώσατε συνεντεύξεις καλλιτεχνών και ανθρώπων της τέχνης, δημοσιευμένες και αδημοσίευτες, αλλά εμπλουτισμένες και επικαιροποιημένες.
Ακριβώς. Το δεύτερο βιβλίο το δούλεψα με μεγάλη δυσκολία και κόπο την περίοδο της μακράς καραντίνας στην Αθήνα και πραγματικά ούτε το χάρηκα, ούτε είχε την μεγάλη επιτυχία που είχε το πρώτο, μια και ήταν δύσκολες οι παρουσιάσεις.

Σε αυτό το τελευταίο μέρος του Υφαίνοντας, προσθέτετε και το Σύγχρονο Τραύμα. Πώς παντρεύονται μεταξύ τους οι Παραδοσιακές Πρακτικές & το Σύγχρονο Τραύμα;
Όλα αυτά τα χρόνια, εμείς οι γυναίκες μέσα από τις σπουδές, την εξέλιξη, τη χειραφέτηση, την απελευθέρωση, πιστεύαμε ότι άλλαξαν πολύ οι συνθήκες μέσα στην οικογένεια. Ξαφνικά μετά τον εγκλεισμό διαπιστώσαμε μέσα από τις γυναικοκτονίες και την έμφυλη βία ότι ήταν επιφανειακές οι αλλαγές και οι ρίζες τους ενέχουν ένα βαθύ τραύμα που καλούμαστε ως κοινωνία ν’ αντιμετωπίσουμε και να θεραπεύσουμε.

Γιατί σε αυτή την έκθεση, συμμετέχουν μόνον Ελληνίδες και μόνον γυναίκες εικαστικοί;
Αυτή η συνθήκη που έθεσα από την αρχή του Υφαίνοντας…είναι γιατί μ’ ενδιέφερε να εξερευνήσουμε τον ρόλο της γυναίκας μέσα από την οικοτεχνία ως οικονομικό παράγοντα στην οικογένεια και την ελληνική κοινωνία, αλλά και τις κοινωνιολογικές προεκτάσεις του.

Τελειώνοντας θα θέλαμε να μας εξηγήσετε γιατί το «Υφαίνοντας το Μέλλον VII ή Παραδοσιακές Πρακτικές Σύγχρονο Τραύμα» απλώνεται σε 14 διαφορετικούς χώρους;
Γιατί είναι προάγγελος της Hydra Biennale που ετοιμάζουμε, μιας έκθεσης σύγχρονης τέχνης που θα επαναλαμβάνεται κάθε δύο χρόνια και θέλουμε να εμπεριέχει όλο το νησί. Ξέρετε η Ύδρα είναι γεμάτη από εικαστικά, αλλά δεν παράγει, φιλοξενεί. Στόχος μας είναι η δημιουργία και όχι η φιλοξενία…

*Η έκθεση πραγματοποιείται με την Αιγίδα του Δήμου Ύδρας

Εγκαίνια: Αίθουσα Δημοτικού Συμβουλίου, 24 Ιουλίου 2024, 19.30.

Χώροι έκθεσης:
Ιστορική Οικία Λαζάρου Κουντουριώτη, Οικία & Ατελιέ Τέτση, Hydroussa Hotel, Mistral Hotel, Phaedra Hotel, Ippokampos Hotel, Kashish Hydra, Manna - Cook House, Η Ωραία Ύδρα, Οίκος Αμυγδαλωτών Τσαγκάρης, Nesea (Νησαία) Boutique Apartments, Λογιστικό Γραφείο K. I. Αναστόπουλος & Συνεργάτες, Elena Votsi, Papagalos Cocktail Bar.

Διάρκεια έκθεσης: 24 Ιουλίου -25 Αυγούστου 2024.