Κωνσταντίνος Πάτσιος: «Τα έργα μου αγγίζουν όλων των ειδών τις σχέσεις»

Με αφορμή τα πρόσφατα εγκαίνια της έκθεσης του εικαστικού Κωνσταντίνου Πάτσιου με τίτλο «My father had a big nose» στην Blender Gallery, συζητήσαμε μαζί του, μεταξύ άλλων, για τον Πινόκιο, τα ψέματα, τις οικογενειακές σχέσεις και φυσικά για τη μουσική.

Ο Κωνσταντίνος Πάτσιος γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, ενώ παρακολούθησε και μαθήματα γλυπτικής. Ο Πάτσιος είναι ιδιαίτερα παραγωγικός από το 2005, συμμετέχοντας σε πολυάριθμες εκθέσεις, φεστιβάλ και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Στη δουλειά του το χιούμορ και η δημιουργικότητα φαίνεται να συμβαδίζουν με διάφορα σύμβολα βγαλμένα από τη λαϊκή κουλτούρα, ενώ κυρίαρχο χαρακτηριστικό της δουλειάς του είναι η τεχνική μεικτών μέσων που χρησιμοποιεί.

Ενώ το έργο του αποπνέει ασάφεια και είναι γεμάτο με συμβολικά στοιχεία, διατηρεί και ένα στοιχείο αυθορμητισμού. Η προσωπική του εμμονή έχει να κάνει με τη σύγχυση: μερικές φορές όταν η αφήγηση κουράζει τον θεατή του, αντιπαραθέτει ένα μπλεγμένο χάος ώστε ο θεατής να σταματήσει να σκέφτεται και να αρχίσει να βλέπει.

«My father had a big nose» ο τίτλος της έκθεσής σας. Τι ρόλο έχει παίξει το ψέμα στη ζωή σας; 
Στο διήγημα του Κολόντι η μύτη μεγαλώνει ως αποτέλεσμα του άγχους προσαρμογής στον πραγματικό κόσμο. Ο Πινόκιο αντιλαμβάνεται πολύ νωρίς πως οι άνθρωποι οικοδομούμε τον εαυτό μας μέσα σε αναλήθειες και συμβάσεις. Η ίδια η κοινωνία το απαιτεί και το συστήνει σαν κώδικα καλής συμπεριφοράς και ευγένειας. Από παιδιά λαμβάνουμε την ηθική επιταγή να λέμε την αλήθεια, την ίδια στιγμή που η ειλικρίνεια είναι κοινωνικά ανεπίτρεπτη. Σαφώς υπάρχουν και ψεύδη υστερόβουλα, με μακιαβελικά κίνητρα ή δόλιες προθέσεις, που εμένα δεν με αφορούν. Τα δικά μου ψεύδη είναι λευκά, σαν ένα πυκνό σύννεφο σιωπής που κουκουλώνει επώδυνες καταστάσεις, που η διατύπωση της αλήθειας θα ήταν οδυνηρή ή δεν εκφέρεται με καλό σκοπό. Κατά τα άλλα, υπηρετώ την αλήθεια της τέχνης και της ζωής ή τουλάχιστον προσπαθώ να την ανακαλύψω.

Σκέφτεστε τον τίτλο μιας έκθεσης και δημιουργείτε έργα γύρω από αυτόν ή φτιάχνετε πρώτα τα έργα σας και μετα βρίσκετε τον τίτλο;
Τα ερεθίσματα, οι ύλες, οι υφές και τα χρώματα που μαγνητίζουν το βλέμμα και σταδιακά μετουσιώνονται σε κάτι, βρίσκονται έξω από εμένα. Με προσελκύουν ή τα επιλέγω ακριβώς επειδή αντικατοπτρίζουν μια εσωτερική κατάσταση. Ο τίτλος προκύπτει στην πορεία ή ως κατακλείδα, όμως οι θεματικές και οι ανάγκες που ένας καλλιτέχνης εικονοποιεί υπάρχουν ήδη μέσα του. Εν τέλει θα έλεγα ότι οι λέξεις προκύπτουν μέσα απο μια διαδικασία συνειδητοποίησης καθώς το έργο ολοκληρώνεται.

Η έκθεση περιλαμβάνει κολάζ, γλυπτά και βίντεο. Ποιο είναι το κριτήριο και ποια η διαδικασία με την οποία διαλέγετε το «υλικό» με το οποίο θα δουλέψετε;
Χρόνια τώρα έχω τις προτιμήσεις μου στον τρόπο που εκφράζομαι και στα υλικά που χρησιμοποιώ. Προσπαθώ ωστόσο, σε κάθε νέα έκθεση να διευρύνω και να εμπλουτίζω τη θεματική μου. Τελευταία, δημιουργώ ένα παλίμψηστο, ένα έργο πολυεπίπεδο, ένα σύνθετο ready made. Δουλεύω με χρώματα, χαρτιά, έτοιμα αντικείμενα και τα επεξεργάζομαι προσδίδοντάς τους μια νέα εικόνα. Καταλυτικό είναι το στοιχείο της μνήμης, που συνδέεται άμεσα με την τεχνική του decollage και του παιχνιδιού, διά του οποίου ανακαλύπτω τον κοσμο μέσα απο τα ποικίλα lapsus και τη φθορά. Είναι τα δικά μου vanitas, μια μορφή αλχημείας των ταπεινών υλικών. Οι εικαστικοί ακόμα διαπραγματευόμαστε τον χρυσό κανόνα.

Η μουσική έχει παίξει σημαντικό ρόλο στη ζωή σας ή στη δημιουργική πρακτική σας;
Η μουσική είναι αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς μου. Υπάρχει, φανερά ή όχι, σε όλες τις πτυχές της ζωής μου. Ασφαλώς η ανάγκη και η επιθυμία μου για μουσική αλλάζει και εξελίσσεται. Τα τελευταία χρόνια ακούω περισσότερο κλασική μουσική και jazz, με ενδιαφέρει ο ήχος, απαλλαγμένος από την ανθρώπινη φωνή και τις ιδέες που πρεσβεύει η στιχουργία. Επίσης, η μουσική υπάρχει στα ίδια τα έργα, είτε ως ρυθμός είτε ως μια άρρυθμη σύνθεση με αλλοπρόσαλλους ήχους – σαν αυτούς του Στοκχάουζεν.

Η έκθεση δείχνει να θίγει τις οικογενειακές σχέσεις και τα ψέματα που συχνά επικρατούν σε αυτές. Προσεγγίζετε αυτό το θέμα με ψυχαναλυτικούς όρους; Αν ναι, τι ρόλο παίζει αυτό στο τελικό προϊόν;
Τα έργα μου αγγίζουν όλων των ειδών τις σχέσεις, ξεκινώντας από τη σχέση μας με τον ίδιο μας τον εαυτό, τις σχέσεις με τους άλλους –τους γονείς, τους εταίρους, ερωτικούς ή μη–, τη σχέση με την πολιτεία και την πολιτική. Η τέχνη έχει a priori μια ψυχαναλυτική διάσταση με όρους οπτικούς και στη δική μου δουλειά είναι εμφανέστατη η επίδραση της ασυνείδητης συνιστώσας, του υπερρεαλιστικού αυτοματισμού και του dada. Τα συγκεκριμένα έργα παραπέμπουν στη σκιαγράφηση των κοινωνικών συσχετισμών, όπως οι γκροτέσκες συνθέσεις του Ιερώνυμου Bosch. Όλοι αυτοί οι μικροί Πινόκιο δείχνουν να βιώνουν τα πάθη, τις ηδονές και τις οδύνες του σύγχρονου ανθρώπου.

Μελετώντας το βιογραφικό σας, μαθαίνουμε και για τις σπουδές στα Οικονομικά. Πώς διαμόρφωσε τη σκέψη και τη δημιουργικότητά σας η ενασχόληση και με αυτό το αντικείμενο;
Αναπόφευκτα, οι οικονομικές μου σπουδές επηρέασαν τη σκέψη και την προσέγγισή μου στην αγορά της τέχνης. Αν και η επαφή μου με τα οικονομικά περιορίστηκε σε ακαδημαϊκό επίπεδο και ουδέποτε επεκτάθηκε στον εργασιακό τομέα, με έχει σημαδέψει η κεϋνσιανή ρήση ότι η οικονομία είναι η βάση πάνω στην οποία χτίζεται το κοινωνικό οικοδόμημα, ή πιο ποιητικά, κατά τον Ελύτη, «από το ψωμί θα φτασουμε τον ουρανό». Αντιλαμβάνομαι τον καλλιτέχνη με μια αναγεννησιακή, πιο ολιστική αντίληψη, ως έναν σύγχρονο homo universalis. Η εξειδικευμένη γνώση που πωλείται στα πανεπιστήμια και απαιτούν οι τράπεζες, σίγουρα δεν είναι ικανή συνθήκη για να γεννηθεί μεγάλη τέχνη, όμως όσο περισσότερες γνώσεις έχει ο καλλιτέχνης τόσο ουσιαστικότερα θα σκιαγραφήσει τις διαστάσεις του ανθρώπινου ψυχισμού.

Info:
Διάρκεια έκθεσης 19.04 - 24.05/ 2024
«The Blender Gallery», Ζησιμοπούλου 4, Γλυφάδα, 16674
Ωράριο λειτουργίας:
Τρίτη, 10:00-18:00
Τετάρτη – Παρασκευή, 10:00-20:00
Σάββατο, 12:00-16:00