Γιώργος Τσακίρης: Τέχνη με φλοκάτες από το Πάικο και ρέγγες από τη Λήμνο

Το πώς έζησε και το πώς γαλουχήθηκε, μαζί με τα πρωταρχικά βιώματα του Γιώργου Τσακίρη, καθόρισαν και την ενήλικη συμπεριφορά του ως καλλιτέχνη και σηματοδότησαν όλη την πορεία του έργου του. «Στα Γιαννιτσά, ένιωθα ξένος. Κι ας ήταν μεγαλύτερη σε σύγκριση με το χωριό που μεγάλωσα μέχρι οι γονείς μου (σ.σ. δημόσιοι υπάλληλοι) να εγκατασταθούν στα Γιαννιτσά. Η καταγωγή μου με κυνηγούσε. Και στο χωριό δεν προτιμούσα την μπάλα, που έπαιζαν οι συνομήλικοί μου, ούτε να ασχολούμαι με τις γεωργοκτηνοτροφικές εργασίες. Και εκεί όλο με ένα μπλοκ ζωγραφικής ήμουν. Ανέκαθεν σε ένα μεταίχμιο. Να ’μαι μετά το σχολείο να σπουδάζω ηλεκτρονικά, ενώ το μυαλό μου ήταν στις μπογιές. Όλα αυτά σου τα λέω για να αντιληφθείς τους διχασμούς που βίωνα, είτε ζούσα στο χωριό είτε ζούσα στην πόλη. Πουθενά δεν ησύχαζα. Ακόμα και όταν τελικά βρέθηκα στην Ιταλία για σπουδές στις Καλές Τέχνες, πάλι η καταγωγή μου με κυνηγούσε, υπήρχαν λίγα τηλέφωνα για να επικοινωνούμε με την Ελλάδα, δίναμε το όνομά μας για να μας καλέσει το τηλεφωνικό κέντρο και, ε, όταν άκουγα να με καλούν ως τον "Γκιόργκος Απογκιαννιτσά", μαγκωνόμουν. Δεν μπορούσα να είμαι και εγώ από την Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη; σκεφτόμουν. Μιλώντας με παιδιά από άλλες επαρχίες που επίσης σπούδαζαν στην Ιταλία, κατάλαβα πως και αυτοί κατατρύχονταν από τέτοιες σκέψεις. Και αυτά σ’ τα λέω, γιατί ευτυχώς που τον καιρό που σπούδασα εκεί, συντελούνταν η έκρηξη της Άρτε Πόβερα, της “Κακής Τέχνης”, που έβραζε παράγοντας με κάθε είδους υλικό. Έτσι το αγροτικό βίωμα πρώτιστα, και μετέπειτα κάθε τι που είχε να κάνει με τη φύση και τη γη με βάση τις αναμνήσεις που είχα, αναδύθηκαν ως μνήμη και καθόρισαν τη σκέψη και τις πρακτικές μου». 

Με τον Γιώργο Τσακίρη, ομότιμο καθηγητή της Σχολής Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ., ανταμώσαμε μια ήσυχη Παρασκευή στην γκαλερί της Λόλας Νικολάου. Χορτασμένος από δόξες (έχει παρουσιάσει τη δουλειά του σε περισσότερες από 40 ατομικές εκθέσεις, έχει συμμετάσχει σε πλήθος ομαδικών εκθέσεων εντός και εκτός Ελλάδας και τα έργα του αποτελούν κομμάτι πολλών συλλογών σε μουσεία του κόσμου και ιδιωτικές συλλογές), ο Τσακίρης συνεχίζει να παράγει και να δουλεύει ακάματα στο εργαστήριό του που σταθερά, δεκαετίες τώρα, βρίσκεται στο Πάικο. 

Αποτελεί ένα ξεχωριστό κεφάλαιο της ελληνικής τέχνης, που για τυπικά ταξινομητικούς όρους αποκαλείται Τέχνη της Γενιάς του ’70. Δεν είναι υπερθετικός χαρακτηρισμός, αλλά τεκμηριωμένα έμπρακτη αλήθεια αυτό που θα πω, και εν μεγαλοπρέπεια το ζήσαμε το 2012, όταν το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης τον παρουσίασε/τίμησε με μια συγκινητική αναδρομική του. Ο Τσακίρης ανήκει από τα γεννοφάσκια του στην πρωτοπορία. Πολλά χρόνια πριν η οικολογία γίνει (και λόγω κατεπείγοντος) ένα από τα Νο1 καλλιτεχνικά τρεντ, ο καλλιτέχνης εντάσσει τον φυσικό - οργανικό κόσμο στον οντολογικό πυρήνα της δουλειάς του. 

Ενορχηστρώνοντας από το ξεκίνημά του την πολυπλοκότητα της φύσης στην τέχνη του φλερτάρει με πολλαπλά πεδία μετατρέποντας τα έργα του σε ολοκληρωμένα νοητικά κέντρα- παρατηρητήρια. Ζωή και θάνατος, γέννηση και εξέλιξη, ζωντανά μέρη και νεκρές φύσεις, ένας πολιτισμός δηλαδή που ξεκινά από το χωριό αλλά υπόκειται σε μεταλλάξεις, ήταν και είναι η πάγια πρακτική εκκίνησης των προβληματισμών του. Η αγροτική και γεωργοκτηνοτροφική εμπειρία με εργαλεία, γεωπονίες, σιλό, δεξαμενές, γούρνες, σαράκια, σκώρους, άχυρα, ποντίκια, πελαργοφωλιές, περιστερεώνες και αργαλειούς, μέσω ζωγραφικής, χαρακτικών και εγκαταστάσεων μετατρέπεται από τον Τσακίρη σε τέχνη όπου η οικολογική, η βιολογική και η αγροτική διαδικασία παρουσιάζονται ως μια ολοκληρωμένμη εμπειρία. 

Ο καλλιτέχνης παρουσιάζει έργα που εκκινώντας από την απόλυτη αυτάρκεια της φύσης, μετατρέπονται σε εικονοστάσια ιδιάζουσας θρησκευτικότητας, αλλά και τοτέμ φιλοσοφικού στοχασμού. Ο ιστορικός τέχνης Γιάννης Μπόλης, μεταξύ άλλων, γράφει για τη νέα δουλειά του Τσακίρη: «Η συνέπεια, η συνοχή και η ευρύτητα των αναζητήσεών του, ο συνεχής πειραματισμός, ο καίριος προβληματισμός και το έντονο βιωματικό στοιχείο είναι εκείνα τα χαρακτηριστικά που διακρίνουν την πορεία του από τη δεκαετία του 1970 έως σήμερα, συνθέτοντας την εικόνα ενός ολοκληρωμένου δημιουργού ο οποίος αντιμετωπίζει την τέχνη ως στάση ζωή. Ή πιο σωστά στην περίπτωσή του η τέχνη ταυτίζεται με την ίδια τη ζωή: από τα γλυπτά, τα κολλάζ και τις κατασκευές του, τις ζωγραφικές και τις χαρακτικές του συνθέσεις μέχρι τις “νεκρές” φύσεις, τους γιούκους, τις βελέντζες και τις εγκαταστάσεις με τους κορμούς δέντρων και τα ξύλα, τα ενυδρεία, τα θερμοκήπια και τα εκτροφεία σαλιγκαριών, τα βατράχια και τις κλωσσομηχανές, έως τα έργα με τους σκώρους, τις σφήκες, τους σπόρους του σταριού, τα αυγά, τις κολοκύθες, τις κομπόστες, τον μούστο, το τσίπουρο και τα κρασιά...». 

Από το Πάικο και τους αργαλειούς, τις φλοκάτες και τους σπόρους ή τα εντοιχισμένα καρύδια, στη νήσο Λήμνο. Εκεί υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία και διακρίνω «αναμνήσεις» της μέσα από τα ψάρια, τα πλοία, τη θάλασσα, τα αεροπλάνα και κουταλομαχαιροπήρουνα στις μπλε πουαντιγικές τεχνικές των ( και) ζωγραφικών πινάκων του. Συγκροτημένα, τα «Χειροτεχνήματα» του Τσακίρη δένουν με τα «και Άλλα» του τίτλου, όντας στην ουσία παραλλαγή στο ίδιο θέμα: το βίωμα που είτε σε στεριά είτε σε θάλασσα, είτε σε βουνό είτε σε βυθό, καθόρισε την ύπαρξη του παιδιού και συνεχίζει να εμπλουτίζει με σοφία τον βίο του ενήλικα.

Γιώργος Τσακίρης, Χειροτεχνήματα και Άλλα
Γκαλερί Λόλα Νικολάου, Τσιμισκή 52, Έως 15.03.2024