Ζέττα Αντσακλή: «Όταν φωτογράφιζα ανθρώπους στην πανδημία, ήταν σαν να τους αγκάλιαζα»

Εάν αναζητήσουμε τον ορισμό της σκιάς, θα διαβάσουμε ότι σκιά σχηματίζουν τα αδιαφανή σώματα όταν αυτά φωτίζονται από μια φωτεινή πηγή. Η σκιά είναι αποτέλεσμα της ευθύγραμμης διάδοσης του φωτός. Το μέγεθός της είναι συνάρτηση της έντασης της φωτεινής πηγής. Όσο μικρότερη είναι η πηγή φωτισμού σε σχέση με το εμπόδιο, τόσο μεγαλύτερη είναι η σκιά. 

Η σκιά είναι μια λέξη με πολλαπλές ερμηνείες. Συνδέεται με απειλή, με καταπίεση, «γεγονότα ρίχνουν βαριά σκιά», με παραίτηση, με εξαθλίωση «είναι η σκιά του παλιότερου εαυτού του», λέει συχνά πυκνά ο θυμόσοφος λαός, δηλώνει αφάνεια «μένω στη σκιά κάποιου», φόβο «φοβάται και τον ίσκιο του», συνδέεται με αερικά «βλέπει σκιές», «σκιαγραφώ» μιλώ για ένα θέμα. Ο Karl Joung, έδινε μια άλλη οπτική στη σκιά. Ανέλυε ψυχαναλυτικά την ύπαρξή της, λέγοντας ότι «η σκιά είναι το άθροισμα των πλευρών ενός ανθρώπου με τις οποίες βρίσκεται σε ρήξη ή αρνείται την ύπαρξή τους. Το πρώτο βήμα για τη λύση είναι η αναγνώριση της σκιάς. Όσο λιγότερα ενσυνείδητα αναγνωρίζει το άτομο την σκιά του, τόσο πιο σκοτεινή και παχιά είναι αυτή».        

Στον χώρο της τέχνης, οι Αιγύπτιοι καλλιτέχνες και οι Κινέζοι ζωγράφιζαν χωρίς σκιές. Οι Έλληνες ήταν οι πρώτοι που έδωσαν σημασία στις σκιές. Η τέχνη αρκετές φορές χρησιμοποιεί τη σκιά για να δώσει μια άλλη διάσταση στα πρόσωπα. 

Στην τέχνη της φωτογραφίας η σκιά, με το μυστηριώδη εκτόπισμά της, δίνει μια άλλη όψη της αλήθειας, δίνει έμφαση και ένταση στο θέμα. Όταν μια ολόκληρη έκθεση φωτογραφιών παίρνει τον τίτλο Shades, Σκιές, αναζητάς τα νοήματα και τις ιστορίες πίσω από τον τίτλο.   

Η Ζέττα Αντσακλή παρουσίασε στο Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας την έκθεση με τίτλο «Shades», με mixed-media φωτογραφικές συνθέσεις. Ήταν ένα «one day event» για τους σκοπούς του Σωματείου Elpida Youth, σε διοργάνωση της Kourt Gallery και χορηγία του Μουσείου Γουλανδρή.

Την έκθεση επιμελήθηκε η ιστορικός τέχνης Κλέα Σουγιουλτζόγλου, που έγραψε: «Η εικαστικός Ζέττα Αντσακλή ερμηνεύει τις όμορφες πτυχές της ζωής ως θείο δώρο, καταγράφοντας ιδιαίτερες στιγμές απόλυτης αρμονίας. Διηγείται την κάθε προσωπική ιστορία σαν μέσα από ένα στιγμιότυπο γεμάτο ευτυχία, που αποτυπώνεται με τη σκιά του ατόμου, σα διαχρονικό ολόγραμμα.

Οι σκιές αυτές, που δημιουργούνται από το φως και τις ακτίνες του ήλιου, είναι προβολές των κινούμενων ανθρώπινων μορφών. Το ίδιο αυτό φως παράγει επίσης τη γκρίζα σκιά των ακίνητων πραγμάτων, μοναχικών, αλλά ταυτόχρονα μερών της ευρύτερης εικόνας όλων των λαμπρών χρωμάτων με τα οποία η φύση εμπλουτίζει το πλατύ φάσμα ποικιλίας και κάλλους που μας περιβάλλει.

Αυτό που κάνει τη διάκριση μεταξύ των δύο είναι η αναπαράσταση των κινήσεων, όπως αναδεικνύονται από τα πολλαπλά σχήματα και μορφές του ανθρώπινου σώματος. Ο φακός της Ζέττας Αντσακλή καταγράφει αυτές τις μοναδικές σκιές, αλλά σημαντικότερο ακόμη, η σύλληψή της μας δίνει τη δυνατότητα να δούμε εικόνες της μεταφορικής μετάβασης από τις άχρωμες σκιές ανθρώπινων μορφών στην ίδια τη ζωή.

Η νέα έρευνα της Ζέττας Αντσακλή μάς πάει ένα βήμα πιο πέρα στην κατανόηση του αέναου φάσματος σκιών έως την παρουσία της κίνησης και μάς κάνει μια εισαγωγή στο σχεδόν θεατρικό παιχνίδι του «κιαροσκούρο» στη ζωγραφική. Μπορούμε να φανταστούμε έτσι τις ίδιες αυτές ανθρώπινες σιλουέτες να συμμετέχουν στη μεγαλειώδη και ακόμη πιο συναρπαστική εικόνα του εξαιρετικού και περιπετειώδους ταξιδιού της ζωής».

Πώς αποφασίσατε να αλλάξετε θεματολογία ξανά; Φύγατε από τη φωτογραφία τοπίων, το Πετροκάραβο των Σπετσών, έχει μείνει χαραγμένο στην καρδιά μας, παρουσιάσατε το «Αρχαίον - Νέον» και τώρα μια διαφορετική κατεύθυνση. Ποια είναι η εσωτερική διεργασία που σας ώθησε σε αυτή την έκθεση; 
Μου έλειπε η ζωή από τη δουλειά μου. Άρχισα να φωτογραφίζω ανθρώπους, από πίσω, από το πλάι, όπου ταξίδευα. Προέκταση της ματιάς μου ήταν η μηχανή μου. Άρχισε να με συναρπάζει η διαφορετική αύρα του καθενός και να ανακαλύπτω συγκινήσεις πρωτόγνωρες και για εμένα. Δεν είχα συγκεκριμένο project. Απλά φωτογράφιζα. Η ιδέα ήρθε αρκετά αργότερα. 

Πότε ακριβώς; Είχε τη ρίζα του μήπως την περίοδο της πανδημίας;  
Η αλήθεια είναι ότι ξεκίνησα να φωτογραφίζω ανθρώπους λίγο πριν την πανδημία. Η έλλειψη όμως της ανθρώπινης επικοινωνίας, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ήταν πιστεύω η γενεσιουργός αιτία. Όταν περπατούσα στη διάρκεια της καραντίνας είχα μαζί και τη μηχανή μου. 

Η έλλειψη δημιουργεί την επιθυμία;
Ακριβώς. Η απουσία των ανθρώπων με έκανε να θέλω να φωτογραφίζω μόνο ανθρώπους. Και όταν πια «ελευθερωθήκαμε» φωτογράφιζα συνεχώς.

Παρατηρώ ότι όλα τα «κλικ» σας βρίσκουν τους ανθρώπους σε στιγμές ευφορίας. 
Η χαρά της ζωής. Είναι χαρούμενοι. Η επιβεβλημένη στέρηση, η απομόνωση, η στέρηση της αγκαλιάς ήταν για εμένα το πιο ουσιώδες. Όταν τους φωτογράφιζα, ήταν σαν να τους αγκάλιαζα. Με το τέλος της πανδημίας σε όλα μου τα ταξίδια, στην καθημερινή μου ζωή, φωτογράφιζα ανθρώπους - ήταν μια νίκη της ζωής και ήθελα να αποτυπωθεί στο έργο μου. Ένα statement. Ήταν μια διαδικασία που ένιωσα ότι με ολοκλήρωσε, διότι στη διάρκεια της πανδημίας η μάσκα και η απαγόρευση της σωματικής επαφής, για παράδειγμα, δεν μπορούσα να αγκαλιάσω τα παιδιά μου, για εμένα ήταν η μεγαλύτερη στέρηση που έχω υποστεί, δεν μπορούσα να αγκαλιάσω τα εγγόνια μου. Κι όταν όλα τέλειωσαν και επιστρέψαμε στην κανονικότητα, έπρεπε να γιορτάσω τη ζωή!

Παρατηρώ τις φωτογραφίες σας και η πολυμορφία των μοντέλων σας, η απουσία φυλής, γλώσσας, δημιουργεί ένα αίσθημα ενότητας. 
Και αυτός ήταν ο στόχος. Η ένωση. Στη διάρκεια της πανδημίας η ελευθερία μας ήταν το περπάτημα. Στέλναμε μήνυμα για το πού πηγαίναμε. Ασύλληπτα μέτρα, βέβαια απαραίτητα. Τον πρώτο καιρό όταν επιστρέψαμε στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι ήταν ολοκληρωτικά χαρούμενοι, γιατί νικήσαμε. Κι είχα την ελευθερία να κάνω αυτό που αγαπώ. Να φωτογραφίζω τη Νίκη.

Πώς αποφασίσατε στην τελική μορφή;
Ήθελα το περίγραμμα του ανθρώπου τη στιγμή που τον φωτογραφίζω. Με δυσκόλεψε πολύ, ήταν μια δυστοκία. Ήθελα το χρυσό background, διότι ήταν μια πολύτιμη νίκη, ήθελα τη σκιά τους, το αποτύπωμά τους. Και για αυτό ο θεατής θα δει τα δυο επίπεδα. Πέρασα ένα μεγάλο διάστημα μέχρι να βρω τον τρόπο, να διαχωρίσω το κορμί από τη σκιά. 

Δώσατε με αυτό τον τρόπο στη σκιά έναν ρόλο πρωταγωνιστικό, η πανδημία είχε απειλή, φόβο, καταπίεση. 
Ήταν το ζητούμενο. Είμαι ικανοποιημένη από το αποτέλεσμα. Έπρεπε να διηγηθώ όλα όσα περάσαμε με το δικό μου τρόπο. O καθένας δίνει τη δική του ερμηνεία στη σκιά ανάλογα από ποια γωνία τη βλέπει. Μεταφορικά συμβαίνει το ίδιο και στη ζωή. Το ίδιο γεγονός ο καθένας το αξιολογεί διαφορετικά.

Η Ζέττα Αντσακλή γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε φωτογραφία με δασκάλους τους Ανδρέα Σμαραγδή και Πλάτωνα Ριβέλλη. Το πρώτο της βιβλίο «Ματιές και Τόποι» κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Έχει διακριθεί σε διεθνείς διαγωνισμούς φωτογραφίας. Έργα της έχουν παρουσιαστεί σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και ανήκουν σε συλλογές όπως του Υπουργείου Εξωτερικών, του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος», του Κολλεγίου Αθηνών και σε ιδιωτικές συλλογές στην Ευρώπη, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Μέση Ανατολή. Παράλληλα έχει ασχοληθεί επαγγελματικά με τη μετάφραση στη γαλλική και ιταλική γλώσσα.