Return to sender: Τι κρύβουν τα δεμάτια των The Nest Collective στο ΚΠΙΣΝ;

Μια ασύλληπτη ποσότητα παλιών ρούχων φτάνει κάθε χρόνο στην Αφρική, ενώ έως και το 40% κάθε δέματος εισαγόμενων μεταχειρισμένων ενδυμάτων είναι εντελώς άχρηστο και οδηγείται κατευθείαν στις χωματερές. Έτσι, τα απόβλητα του Παγκόσμιου Βορρά γίνονται τεράστιο πρόβλημα για τις χώρες του Νότου οι οποίες οφείλουν να διαχειριστούν –συχνά με υψηλό κόστος– το ανεπιθύμητο απόθεμα, σαν να είναι συγχρόνως απόβλητο και μη απόβλητο. Αυτό το σύγχρονο περιβαλλοντικό πρόβλημα υπήρξε η αφετηρία για το Return to Sender (Επιστροφή στον Αποστολέα), ένα από τα πιο πολυσυζητημένα έργα στην τελευταία Documenta στο Κάσελ. Από τις 26 Απριλίου έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2023 τα περίπτερα, φτιαγμένα από μεγάλα δεμάτια μεταχειρισμένων ρούχων, που δημιούργησε η κολεκτίβα Nest θα μας υποδέχονται με ελεύθερη είσοδο στην Εσπλανάδα του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, στον χώρο που πέρσι δέσποζε η τεράστια αράχνη Maman της Λουίζ Μπουρζουά.

Η καλλιτεχνική διευθύντρια του ΕΜΣΤ Κατερίνα Γρέγου για το Return to sender

Το έργο υλοποιήθηκε μετά από πρόσκληση του ΚΠΙΣΝ προς το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης για συνεργασία, στο πλαίσιο της ετήσιας υπαίθριας εγκατάστασής του και από πλευράς του μουσείου πραγματοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος ΕΜΣΤ Extra Muros (εκτός των τειχών). Παρουσιάζεται σε επιμέλεια της καλλιτεχνικής διευθύντριας του μουσείου Κατερίνας Γρέγου, η οποία πρότεινε τη συγκεκριμένη δημιουργία με σκοπό να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη στην Ελλάδα για τις αρνητικές συνέπειες της λεγόμενης «γρήγορης μόδας» (fast fashion), δηλαδή των ρούχων αμφίβολης ποιότητας, που παράγονται πολλές φορές σε δυσμενείς συνθήκες εργασίας, αγοράζονται από τους καταναλωτές πολύ φθηνά, φοριούνται για λίγο και πετιούνται γρήγορα. «Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της βιομηχανίας της μόδας είναι ένα θέμα που πρέπει να συζητηθεί περισσότερο στη χώρα μας και οι καταναλωτές πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι τα φθηνά ρούχα δεν αποτελούν μόνο περιβαλλοντικό, αλλά και πολιτικό πρόβλημα, καθώς η εύπορη Δύση συνεχίζει να αποθέτει τα ανεπιθύμητα απόβλητά της στον Παγκόσμιο Νότο και τις φτωχότερες χώρες», σημειώνει η Κατερίνα Γρέγου και προσθέτει: «Το ΕΜΣΤ είναι ιδιαίτερα ικανοποιημένο που έχει την ευκαιρία να προτείνει ένα σημαντικό έργο στον εξαιρετικό δημόσιο χώρο του ΚΠΙΣΝ ο οποίος απευθύνεται με επιτυχία σε εκατομμύρια συμπολίτες μας. Το έργο της κολεκτίβας NEST είναι απόλυτα εντός του πλαισίου της αποστολής του μουσείου, σύμφωνα με την οποία το ΕΜΣΤ δίνει προτεραιότητα σε πρακτικές που εστιάζουν στις σημερινές προκλήσεις της ανθρωπότητας και πραγματεύονται κεντρικά ζητήματα της εποχής μας, όπως η δημοκρατία, η διακυβέρνηση, η ισότητα, η οικονομία, το περιβάλλον, οι συνέπειες της παγκοσμιοποίησης, ενώ ταυτοχρόνως αναδεικνύουν τη σημασία του δημόσιου διαλόγου και των “κοινών”. Υπό αυτό το πρίσμα, το έργο της κολεκτίβας NEST εναρμονίζεται πλήρως με τους στόχους του μουσείου».
Το Return to Sender περιλαμβάνει επίσης ένα βίντεο το οποίο προβάλλεται μέσα στην εγκατάσταση και, μέσα από τις απόψεις διαφορετικών συντελεστών, διερευνά την περίπλοκη κατάσταση γύρω από τα μεταχειρισμένα ρούχα και υφάσματα στην Κένυα και, γενικότερα, στην Αφρική. Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης της εγκατάστασης στην Αθήνα οι NEST θα προσθέσουν υλικό και απόψεις σχετικά με την τοπική πραγματικότητα.

Η Έλλη Ανδριοπούλου και ο Αλέξανδρος Καμπούρογλου για το Return to sender στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος

«Μέσα από τη συνεργασία μας με το ΕΜΣΤ το Return to Sender, η φετινή μεγάλης κλίμακας εικαστική εγκατάσταση που παρουσιάζουμε στον δημόσιο χώρο του ΚΠΙΣΝ, θέτει στο επίκεντρο μερικά από τα πιο κρίσιμα ερωτήματα που μας απασχολούν διαχρονικά ως οργανισμό. Ποιος είναι ο ρόλος ενός πολιτιστικού οργανισμού απέναντι στην επιτακτική ανάγκη της βιωσιμότητας; Πώς μετασχηματίζουμε μέσα από τη σύγχρονη τέχνη τον δημόσιο χώρο σε μία πλατφόρμα μάθησης, αλληλεπίδρασης και διαλόγου για την ίδια την τέχνη, την κοινωνία και τις εναλλακτικές προοπτικές που αναζητούμε για το μέλλον του πλανήτη;», επισημαίνει η Διευθύνουσα Σύμβουλος του ΚΠΙΣΝ Έλλη Ανδριοπούλου. Στοχεύοντας στη δημιουργία μιας τέτοιας πλατφόρμας, η εγκατάσταση θα πλαισιωθεί από ένα παράλληλο πρόγραμμα εκπαιδευτικών και σχολικών δράσεων, εργαστηρίων για παιδιά και ενήλικες, καθώς και ξεναγήσεων. Τόσο η εικαστική, από την πλευρά του ΚΠΙΣΝ, όσο και οι παράλληλες δράσεις πραγματοποιούνται χάρη στη δωρεά και με τη στήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ).

Ο Αλέξανδρος Καμπούρογλου, Γενικός Διευθυντής Δωρεών του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), αναφέρει: «Ο δημόσιος χώρος εν γένει, και εν προκειμένω το ΚΠΙΣΝ, μπορεί να διαδραματίζει έναν ρόλο ενεργό στην κοινωνία, να προσφέρει ευκαιρίες αναψυχής, ανάπαυλας, προβληματισμού και επαναπροσδιορισμού, μικρές, αναζωογονητικές ανάσες. Είναι ιδιαίτερη η χαρά μας που, με τη στήριξή μας και τη συνεργασία του ΚΠΙΣΝ και του ΕΜΣΤ –δύο σημαντικών ελληνικών πολιτιστικών φορέων– ο ρόλος αυτός ενισχύεται περαιτέρω και εκφράζεται μέσα από την παρουσίαση μιας διεθνούς βεληνεκούς, υπαίθριας εικαστικής εγκατάστασης, προσφέροντας ελεύθερη πρόσβαση στους επισκέπτες του ΚΠΙΣΝ. Είναι αναμενόμενο ότι το έργο θα προκαλέσει πλήθος σκέψεων, αντιδράσεων και συναισθημάτων, και ευελπιστούμε ότι δεν θα αφήσει κανέναν ανεπηρέαστο».

Ποιοι είναι οι NEST, δημιουργοί της εγκατάστασης Return to sender στο ΚΠΙΣΝ

Η κολεκτίβα NEST, με έδρα το Ναϊρόμπι της Κένυας, ιδρύθηκε το 2012. Τo έργo τους, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει κινηματογράφο, μουσική, μόδα, εικαστικές τέχνες και λογοτεχνία. Η πρακτική τους, έχοντας ως αφετηρία της τη σύγχρονη αστική αφρικανική εμπειρία, διερευνά το ιστορικό, αποικιακό και μετα-αποικιακό παρελθόν των αφρικανικών κοινοτήτων και τα πιθανά τους μέλλοντα. Ωστόσο, λαμβάνει ταυτόχρονα υπόψη της πώς τα σύγχρονα ζωτικά προβλήματα (όπως το περιβαλλοντικό) διασυνδέονται και μας αφορούν όλους.

Τα έργα της κολεκτίβας NEST σχεδιάζονται με τέτοιον τρόπο ώστε να εμπλέκουν ποικίλα ακροατήρια και να μπορούν να παρουσιαστούν σε διάφορα περιβάλλοντα, μεταξύ άλλων σε ακαδημαϊκό πλαίσιο ή, ευρύτερα, στον δημόσιο χώρο. Το 2013, η κολεκτίβα ίδρυσε το HEVA –το πρώτο στο είδος του χρηματοδοτικό ταμείο δημιουργικής επιχειρηματικότητας στην Αφρική– το οποίο παρέχει υποστήριξη σε δημιουργικούς επαγγελματίες της Ανατολικής Αφρικής. Το 2018, οι NEST διοργάνωσαν για πρώτη φορά το Strictly Silk, ένα πρόγραμμα που ξεκίνησε σαν πάρτι και εξελίχθηκε σε έναν πολυμεσικό, ασφαλή χώρο όπου γυναίκες και nοn-binary άτομα, ανεξάρτητα από την καταγωγή, τις πεποιθήσεις ή την ηλικία τους, μπορούν να συνευρεθούν με σκοπό τη χαρά και την ισχυροποίηση της κοινότητας. Το 2022, η κορυφαία γερμανική πολιτιστική επιθεώρηση Monopol συμπεριέλαβε την κολεκτίβα NEST στο Monopol 100, τον ετήσιο κατάλογο με τις 100 προσωπικότητες που συμβάλλουν στη διαμόρφωση του διεθνούς σύγχρονου πολιτισμού.

INFO:
The NEST Collective, Return to Sender
Μια συμπαραγωγή του ΚΠΙΣΝ με το ΕΜΣΤ σε επιμέλεια Κατερίνας Γρέγου
Εσπλανάδα, ΚΠΙΣΝ
26 Απριλίου – 30 Σεπτεμβρίου 2023
Ελεύθερη πρόσβαση